Samtíðin - 01.10.1940, Qupperneq 7

SAMTiÐIN
Október 1940 Nr. 66 7. árg. 8. hefti
IFRÉTTUM, sem hingað berast af styrj-
öldum utan úr heimi, koma sjaldan
fram þær hugsanir, sem bærast í sálum
hermannanna á vígstöðvunum. Fréttirnar
skapast hjá þeim, sem tefla fólkinu fram
í dauðann, eins og peðum á taflborði, enda
bera þær oftast nær á sér greinilegt ó-
sannindamerki. Þær eru a. m. k. alloft
nær því, sem herstjórnin vildi vera láta
en því, sem raunverulega hefur gerst.
Stríðspólitíkin er nú einu sinni þannig,
að reynt er í lengstu lög að halda á lofti
því litla, sem áunnist hefur, en gert er sem
allra minst úr því tjóni, sem fréttaaðilinn
hefur orðið fyrir. — I eftirfarandi bréf-
kafla fá menn hins vegar að heyra, hvern-
ig göfugur hermaður, sem væntir dauða
síns á hverri stundu, hugsar. líréfið er frá
enska herforingjanum, Arthur G. Heath,
sem féll á vesturvígstöðvunum 8. okt. 1915.
Það er til móður hans, dags. í Flandern
11. júní 1915:
„Elskulega móðir mín.
Það er sunnudagur, og mig langar til að
segja þér dálítið, sem ég hef lengi búið
yfir. Þegar ég kvaddi þig, sagði ég þér,
að ekkert fengi mér jafnmikillar áhyggju
og tilhugsunin um það, að þér félli þungt,
að ég yfirgæfi þig eða félli. Nú þegar
dauðinn er á næstu grösum, hef ég einn-
ig áhyggjur af þessu. Ég óttast ekki dauð-
ann. Hins vegar þykist ég skilja, að ef ég
fell, muni slíkt verða þér og öðrum ást-
vinum mínum hrygðarefni. Þess vegna
skrifa ég þér þetta bréf, til þess að reyna
að gera þér skiljanlegt, að ástæðulaust sé
fyrir ykkur að vera sorgbitin, þó að ég
deyi. Við, hermennirnir, gerum Iítinn mun
á lífi og dauða, cnda erum við oft milli
heims og heljar. Lífið er í raun og veru
niiklu síður undir því komið, hve langt
það er, heldur en hinu, hvernig því er
lifað. Sumar stundir lífsins eru svo dá-
samlegar, að það er gersamlega tilgangs-
laust að ætla sér að mæla þær í mínútum
eða klukkustundum. Máttur þeirra er svo
mikill, að þær geta sett mót sitt á alt hið
ófarna æviskeið okkar og verið okkur ó-
þrotleg uppspretta nýrrar orku og gleði.
í fyrsta skipti, sem ég hlustaði á R e-
q u i e m eftir Brahms, fanst mér ég fyrst
finna sjálfan mig til hlítar. Ef unt væri
að varðveita slíkar stundir og framlengja
þær, yrði ekki á neitt betra kosið. Og eins
og þessar stundir fylla líf okkar gleði,
svo geta og aðrar stundir orkað á líf ann-
arra þeim til blessunar. Það, sem veitir
mér mesta gleði, er tónlist. Nú vildi ég
óska þess, að þið, ástvinir mínir, mættuð,
ef ég dey, læra að elska þessa dásamlegu
list, ekki einungis til minningar um það
Iiðna, lieldur vegna þess, hve tónlistin
sjálf er dásamleg. Við elskum öll æsku-
stöðvar mínar. En það mundi hryggja mig,
að þið hugsuðuð einungis til þeirra með
angurblandinni tilhugsun, ef ég dey. Ver-
ið þess heldur minnug, hve oft ég átti mér
glaðar stundir heima í átthögunum og
gleðjist jafnan framvegis, er þið hafið
tækifæri til að heimsækja þessar dásam-
legu, fornu stöðvar. Veitið mér þá bæn,
cf ég dey, að láta ekki það, sem mér þótti
vænt um, verða ykkur hrygðarefni, held-
ur til fagnaðar, af því að það hefur veitt
mér fögnuð. Með því móti getur gleði mín
lifað. Ég má ekki til þess hugsa, að ég
verði ykkur einungis til hrygðar, ef ég
dey.“
Þannig fórust hinum unga, breska her-
manni orð. Skyldu ekki ýmsir hermenn
hugsa á svipaða lund í núverandi styrj-
öld, enda þótt nú sé barist með alt öðr-
um hætti en áður hefur tíðkast og við-
horf hermannanna séu því nokkuð öðru-
vísi en þau voru í skotgröfunum á meg-
inlandi Evrópu á árunum 1914—-18?