Fréttablaðið - 05.06.2010, Blaðsíða 23

LAUGARDAGUR 5. júní 2010 23
Margt hefur verið rætt og ritað um áhrif svokallaðrar „fyrn-
ingarleiðar“ á sjávarútveginn sem
ýmsir spá falli verði leiðin farin.
Nýleg skýrsla Háskólans á Akur-
eyri staðfestir að svo þarf ekki að
vera. Það veltur á útfærslunni og
menn verða að vanda sig.
Í öllu þessu máli hefur borið
á því að hugtök eru túlkuð með
mismunandi hætti. Þetta torveld-
ar umræðuna. Sumir hafa kosið
að skilja tuttugu ára fyrningar-
leið þannig að núverandi kvóta-
hafar verði „rændir“ þeirri „eign
sinni“ sem þeir hafa sjálfir slegið
á fiskinn í sjónum. Stuðningsmenn
breytinganna leggja allt annan
skilning í þetta mál.
Samráð við hagsmunaaðila
Stefnan segir til um að þær afla-
heimildir sem innkallaðar verða
muni renna í auðlindasjóð, þaðan
sem þær verða leigðar út aftur gegn
sanngjörnu gjaldi til þeirra sem
stunda útgerð. Hvort við gerum
þetta á tuttugu árum – eða inn-
köllum allt í einu og endurúthlutun
til langs tíma (12-15 ára) – er bita
munur en ekki fjár. Aðal atriðið er
að gjald komi fyrir nýtingarréttinn
og að forræðið og eignarhaldið yfir
auðlindinni sé ótvírætt hjá þjóðinni.
Þetta er í anda þess sem stjórnar-
sáttmálinn kveður á um, og í anda
þess sem landsfundur Samfylking-
arinnar samþykkti fyrir síðustu
kosningar. Markmiðið er að fisk-
veiðar umhverfis landið séu þjóð-
hagkvæmar og skapi verðmæti og
störf en séu jafnframt í samræmi
við alþjóðlegar skuldbindingar um
verndun vistkerfa, lífríkis og hafs-
botns. Í stjórnarsáttmálanum er
því heitið að endurskoðunin verði
unnin í samráði við hagsmunaaðila
í sjávarútvegi og miðað við að áætl-
un um innköllun og endurráðstöfun
taki gildi í upphafi fiskveiðiársins
1. september 2010.
Stjórnvöld hafa gert sitt ítrasta
til að standa við þetta fyrirheit.
Samráðið hefur staðið yfir í allan
vetur við hagsmunaaðila í grein-
inni. Fulltrúar LÍÚ stukku fljótlega
frá borði og hafa ekki komið að því
síðan. Eftir sátu þó flestallir aðrir
hagsmunaaðilar (um 20 manns),
samráðsnefndin hélt áfram störf-
um og mun nú vera á lokaspretti
sinnar vinnu. Því er þó ekki að
leyna að sú töf sem varð á störfum
nefndarinnar gerir það að verkum
að frumvarp um heildarendurskoð-
un fiskveiðistjórnarkerfisins mun
ekki koma fram á yfirstandandi
vorþingi. Ég leyfi mér þó að vona
að áætlun um innköllun og endur-
úthlutun geti litið dagsins ljós fyrir
tilsettan tíma. Ég gef mér það sem
stjórnarþingmaður að ríkisstjórn-
in muni standa við það fyrirheit að
sýna á spilin varðandi útfærsluna
fyrir upphaf næsta fiskveiðiárs, og
ekki degi síðar. Annað væri óásætt-
anlegt með öllu.
Auðlind í eigu þjóðarinnar
En lítum þá á meginatriði málsins
og byrjum á því sem allir virðast
sammála um. Það eru í fyrsta lagi
markmiðin. Þau eru að tryggja 1)
ótvírætt eignarhald og fullt forræði
þjóðarinnar yfir auðlindum hafs-
ins, 2) þjóðhagslega hagkvæmni
og sjálfbæra nýtingu, 3) jafnræði
við úthlutun veiðiheimilda og þar
með atvinnufrelsi í samræmi við
álit mannréttindanefndar SÞ, og 3)
að eyða óvissu um rekstrarskilyrði
sjávarútvegsfyrirtækja með hlut-
lægum leikreglum og auknu gagn-
sæi við úthlutun veiðiheimilda.
Flestir virðast sammála um að
fiskveiðiauðlindin sé og eigi að
vera sameign íslensku þjóðarinn-
ar. Því er brýnt, í ljósi reynslunnar,
að festa ákvæði um þjóðareignina í
stjórnarskrá.
Flestir hljóta að vera sammála
um gildi þess að samræmi sé milli
þess hvernig farið er með fiskveiði-
auðlindina og aðrar þjóðarauðlind-
ir á borð við orku og vatn. Í skýrslu
sem nýlega var unnin fyrir forsæt-
isráðuneytið um auðlindanýtingu
er talið brýnt að nýting auðlinda
sé tímabundinn afnotaréttur sem
ekki myndi eignarrétt. Enn fremur
fyrir afnot af auðlindum skuli koma
gjald sem renni til ríkisins. Þetta er
í fullu samræmi við þá stefnumót-
un sem sett hefur verið fram um
breytingar á kvótakerfinu.
Þroskaðri umræða
Fram hafa komið hugmyndir um að
þeir sem nú stunda útgerð muni geta
notið forleiguréttar að tilteknum
hluta aflaheimilda. Sú umræða teng-
ist hugmyndinni (einni af mörgum)
um að innkalla allar aflaheimildir á
einu bretti og endur úthluta til langs
tíma, e.t.v. 15 ára gegn stigvaxandi
leigugjaldi. Þetta er eitt af því sem
útfæra mætti í nánara samráði við
hagsmunaaðila, en með þessu móti
yrði eytt óvissu um afkomuhorfur,
rekstrarumhverfi, fjárfestingar og
markaði, svo dæmi sé tekið.
Ljóst má vera að fyrirhugaðar
breytingar þurfa ekki að vera það
þrætuepli sem ætla mætti af har-
kalegri umræðu liðinna mánaða.
Eitt hefur nefnilega áunnist við
þær tafir sem orðið hafa á störf-
um viðræðunefndarinnar – það er
að umræðan hefur þroskast og lín-
urnar skýrst. Vonandi mun það fljót-
lega renna upp fyrir jafnvel hörð-
ustu hagsmunaaðilunum að hér er
til mikils að vinna, ef vel tekst til.
Það veltur á vilja og réttsýni þeirra
sem að málinu koma, ekki síst hags-
munaaðila sem nú eiga þess kost að
vinna með stjórnvöldum.
Veldur hver á heldur.
Hvað skal fyrna, hvernig og til hvers?
Sjávarútvegsmál
Ólína
Þorvarðardóttir
þingmaður og
varaformaður
sjávarútvegs- og
landbúnaðarnefndar
Alþingis
Flestir hljóta að vera sammála um gildi
þess að samræmi sé milli þess hvernig
farið er með fiskveiðiauðlindina og aðrar
þjóðarauðlindir á borð við orku og vatn.
AF NETINU
Þrír upplagðir skattar
Annar hver Íslend-
ingur er á jeppa,
því að benzín er of
ódýrt. Í viðlögum
er einfalt að hækka
benzínskatt. Menn borga þannig
fyrir notkun, keyra minna og eignast
sparneytnari bíla. Miklu einfaldari
en akstursskattur, sem kostar nýtt
skráningar- og innheimtukerfi,
svartan kassa í hvern bíl. Mér finnst
ríkið hæglega geta náð þarna í tíu
milljarða til viðbótar á ári. Einnig
má færa fjármagnstekjuskatt nær
tekjuskatti og sækja þar aðra tíu
milljarða. Loks þarf að koma á auð-
lindagjaldi og afla þar tuttugu millj-
arða. Þetta þrennt kemur jafnvægi
á ríkissjóð án frekari niðurskurðar á
velferðinni.
jonas.is
Jónas Kristjánsson
Rökleysa gegn persónukjöri
Nú virðist vera búið að slá [af] per-
sónukjör, að því er sagt er, vegna
ótta við að hlutfall kynja verði
ójafnt. Þetta er auðvitað fullkomin
rökleysa. Fyrir það fyrsta, ef við
gefum okkur að það sé sátt meðal
kjósenda um að jafnt hlutfall kynja
sé af hinu góða – sem ég ímynda
mér að sé raunin – þá er auðvitað
engin ástæða til að ætla annað
en að kjósendur kjósi jafnt hlutfall
kvenna við persónukjör.
Ef reyndin væri hins vegar sú að
ekki sé almennur vilji fyrir því jöfnu
kynjahlutfalli, þá er það einfaldlega
allt annað mál og þarf að skoða
út af fyrir sig – og í miklu stærra
samhengi.
blog.eyjan.is/valgardur
Valgarður Guðjónsson
Fræðsla og áreiðanlegar upplýsingar eru öllu öðru mikilvægari til að þú getir tekið réttar og upplýstar ákvarðanir varðandi fjármál þín. Í verðbréfa- og lífeyrisþjónustu Arion banka starfar öflugur og reynslumikill hópur sérfræðinga sem veitir viðskiptavinum faglega þjónustu varðandi sparnað í sjóðum, lífeyrissparnað og verðbréfaviðskipti.
Við ætlum að gera betur