Fréttablaðið - 19.06.2010, Qupperneq 24

19. júní 2010 LAUGARDAGUR
Í tilefni þess að 35 ár eru liðin frá fyrsta kvennafrídegin-
um, stofnaði kvennahreyfingin
ný regnhlífarsamtök Skotturnar
sem hafa það hlutverk að halda
utan um 24. okóber í ár. Undir-
búningur hefur staðið yfir frá því
í október. Þess má geta að Skott-
ur voru kvendraugar sem gjarn-
an gengu í rauðum sokkum og
erfitt var að kveða þær niður.
Að Skottunum standa 15
kvennasamtök, bæði þau stærstu,
elstu, róttækustu og nýjustu. Þau
eru Kvenfélagasamband Íslands,
Kvenréttindasamband Íslands,
Samtök um kvennaathvarf, Fem-
inistafélag Íslands, Stígamót,
Zontasamband Íslands, Kvenna-
ráðgjöfin, Bríet félag ungra fem-
inista, Unifem, Samtök kvenna
af erlendum uppruna, Landsam-
band Soroptimista, Sólstafir á
Vestfjörðum, Aflið frá Akureyri,
Mæðrastyrksnefnd Reykjavíkur
og V- dagssamtökin. Auk þess
eru Kvennasögusafnið, Rann-
sóknarstofa í kvenna og kynja-
fræðum og Jafnréttisstofa í nánu
samstarfi við Skotturnar. Innan
samtakanna eru yfir 10 þúsund
konur og algjör einhugur ríkir
um áherslurnar í ár. Verndari
Kvennafrídagsins 2010 er frú
Vigdís Finnbogadóttir fyrrver-
andi forseti Íslands.
Samstaða íslenskra kvenna
þann 24. okt. 1975 vakti heims-
athygli. Það sama má segja um
24. okt. árið 1985 og síðast árið
2005. Hvergi annars staðar virð-
ast konur hafa náð annarri eins
samstöðu um kjör sín og stöðu.
Þessir dagar voru hver með
sínu sniði og litu margar konur
svo á að þær færu í verkfall en
aðrar tóku sér frí. Árin 1975 og
1985 lögðu konur niður störf
þennan dag. Árið 1985 var hald-
in umfangsmikil sýning á störf-
um undir yfirskriftinni „Kvenna-
smiðjan“ og 24. október árið 2005
ákváðu konur að vinna fyrir
sanngjörnum launum og gátu
því gengið út af vinnustöðunum
sínum kl. kl.14.08. Um 50.000
konur og margir karlar fylltu
götur miðbæjarins þann dag.
Þetta ætlum við að endurtaka
í ár, en jafnframt ætla konur að
helga daginn baráttunni gegn
kynbundnu ofbeldi. Boðið verð-
ur til alþjóðlegar ráðstefnu þann
24. október og fjöldaaðgerða
þann 25. október undir yfirskrif-
inni: „ Konur gegn kynbundnu
ofbeldi“.
Ofbeldi
Enn er ofbeldi karla gegn konum
ljótasti bletturinn á jafnréttis-
ríkinu Íslandi. Fulltrúar allra
kvennasamtakana hafa einróma
samþykkt að sameinast í kröfunni
um að Ísland standi undir nafni
sem réttarríki – líka fyrir konur
og börn sem beitt hafa verið kyn-
ferðisofbeldi. Minnt skal á að á
tíu ára tímabili (1997-2006) féllu í
héraðsdómum að meðaltali innan
við 5 nauðgunardómar á ári og í
Hæstarétti innan við 3 nauðg-
unardómar á ári. Á sama tíma
fengust Stígamót og Neyðarmót-
taka vegna nauðgana við 200-300
nauðganir hvert ár og vitað er að
fjöldi kvenna sótti ekki hjálp.
Skotturnar leggja áherslu á vit-
undarvakningu og fræðslu um
ofbeldi. Þórdís Elva Þorvalds-
dóttir Bachmann hefur hrundið
af stað verkefninu „Öðlingurinn“
þar sem hún selur bókina sína „Á
mannamáli“ til styrktar verkefn-
inu. Hægt er að kaupa bókina á
síðunni www.odlingurinn.is .
Alþjóðleg ráðstefna
Alþjóðlega ráðstefnu á að halda
24. október um ofbeldi gegn
konum. Heiðursgestur verður
Rashida Mansjoo, umboðskona
Sameinuðu þjóðanna um ofbeldi
gegn konum. Auk hennar hefur
fjölmörgum virtum baráttu- og
fræðikonum verið boðið. Dóms-
málaráðherra Noregs Knut Stor-
berget hefur einnig þegið boð um
að koma á alþjóðlegu ráðstefnuna.
Hann er í hópi 10 karlleiðtoga
í heiminum sem Ban Ki-moon
stofnaði til og skuldbinda sig til
að setja ofbeldi gegn konum í for-
gang.
Konur um allt land leggja niður
störf kl. 14.25, þann 25. okt.
Árið 2005 voru konur með
63.5% af heildartekjum karla.
Miðað við það höfðu þær lagt
fram réttlátt vinnuframlag kl.
14.08 það ár. Nýjustu tölur sýna
að konur hafa 65.65% af tekjum
karla og geta því með góðri sam-
visku lagt niður störf kl. 14.25
þann 25. október næst komandi
og það er einmitt það sem við
ætlum að gera.
Okkur miðar í rétta átt, en á
síðustu fimm árum hefur bilið
minnkað um aðeins 2.15%. Ef
ekki verður frekar að gert þurf-
um við að bíða í 46 ár eftir því
að heildartekjur karla og kvenna
verði þær sömu. Konur hafa ekki
hugsað sér að setjast með hendur
í skauti og bíða, heldur gera það
sem í þeirra valdi stendur til þess
að leiðrétta kjör sín. Jafnframt
munu þær sameinast í kröfunni
um afnám ofbeldis.
Mikill baráttuhugur er í konum
og undirbúningshópar eru að
störfum. Má nefna öflugan hóp
listakvenna sem hafa ótal hug-
myndir um aðgerðir. Þær sem
hafa áhuga á að koma að degin-
um með uppákomum eða sjálf-
boðavinnu eru beðnar að hafa
samband við kvennafri@gmail.
com og heimasíða samtakanna
er www.kvennafri.is Verkefnið
verður kynnt opinberlega í Ráð-
húsinu á 95 ára afmæli kosninga-
réttar kvenna, þann 19. júní kl.
16 – 18.
Fjöldasamstaða kvenna
Fólk dreif að Melabúðinni í Reykjavík á þjóðhátíðardegi.
Mikið var hlegið við kjötborðið,
ættingjar og vinir kysstust og
barnasköll hljómuðu í þessari
búð gæðanna. Við kassann hitti
ég vin sem mælir jafnan af viti.
Íhugunarorðin voru: „17. júní
var lýðveldið stofnað. Í dag, 17.
júní var upphaf endis þess lýð-
veldis!“ Ég hrökk við. Hvað átti
hann við? Já, alveg rétt, Leið-
togaráð Evrópusambandsins
samþykkti í dag að hefja við-
ræður við Íslendinga um inn-
göngu. Það hittist einkennilega
á að málið skyldi afgreitt á hátíð
þjóðarinnar!
Við stóðum við kassann og
ræddum kosti og lesti sambands-
ins. Auðvitað voru sjávarútvegs-
málin meginatriði. Við vorum
sammála um að Skýrsla Alþingis
hafi opinberað hversu stofnanir
Íslendinga voru og væru veikar,
að innanmein þeirra hafi verið
stór og mörg og að þær hafi ekki
ráðið við krabbavöxt bankanna.
Við vorum sammála um að Evr-
ópusambandið hefði gríðarleg-
an stofnanastyrk, sem gott væri
að geta nýtt. Er Ísland eins og
smáhreppur sem verður að sam-
einast stærri félagsheildum til
að fara ekki á kaf í alþjóðavæð-
ingunni?
Við vorum líka sammála um
að opinberar stofnanir hafi verið
í gíslingu stjórnmálaafla sem
hafi spillt þeim innan frá með
vinahygli, frændhygli og flokks-
hygli. Nei, fáræði „Flokksins“
yrði að ljúka. Nú væri komið að
nýjum tíma. Vísakortið hvissaði
í posaraufinni, kassahjalinu lauk
og ég fór út í góða veðrið. Blakt-
andi fánar, blátt, hvítt, rautt,
blöstu við í góðviðrinu eins og
til að minna á að enn væri Ísland
sjálfstætt ríki, kannski blankt,
með berrassaða stjórnsýslu –
en þó sjálfstætt á hjara verald-
ar. Bjartur í Sumarhúsum lengi
lifi.
Góðmeti til kvöldveislunnar
fór í bílinn. Þá kom vinur minn út
líka. Hann hélt áfram og minnti
á nýja tíma í pólitík borgarinn-
ar. Já, allar kreppur eru líka
tækifæri til að opna og endur-
meta. Nú svo þarf líka að skoða
stjórnarskrána og horfast í augu
við framtíðina. Við höfum ekki
lengur efni á að treysta stjórn-
málamönnum fyrir fjöreggj-
um þjóðarinnar. Við getum ekki
gagnrýnislaust treyst embættis-
mönnum fyrir einföldum málum.
Sinna þeir og opinberar stofnan-
ir hlutverkum sínum? Eru gildi
höfð að leiðarljósi í opinberri
stjórnsýslu, t.d. gegnsæi, heiðar-
leiki, fagmennska, eðlileg ráðn-
ingarferli, raunveruleg vald-
dreifing, farsæld almennings,
virðing fyrir lýðræði og mismun-
andi sjónarmiðum?
Hæ, hó, jibbí jei, það er kominn
17. júní. Nú er komið að okkur.
Tími almennings í landinu er
kominn. Broddhyggja og fáræði
leiða til ills. Við höfum ekki efni
á annarri oflætistilrauninni. Við
höfum bara efni á að tala saman
og þola að takast á um stefnumál.
Í Evrópumálunum eigum við að
reyna rök með og móti aðild. Er
kannski ríkjasamband við Norð-
menn, jafnvel líka Færeyinga
og Grænlendinga, kostur sem
við ættum að óska eftir að verði
ræddur af alvöru? Stjórnarskrár-
umræðan varðar meginmál.
Hver eru djásn okkar og hvað
viljum við að einkenni líf þjóðar,
barna okkar í framtíðinni?
Mennta- og menningarstofn-
anir eiga að stuðla að gæfu sam-
félagsins. Og kannski er engin
stofnun heppilegri til heiðar-
legs samtals en kirkjan? Trú er
ekki flótti frá veröld, heldur for-
senda lífsgleði og tengsla. Lífið
er fagnaðarerindi. Kirkjan er
ákjósanlegur vettvangur til að
draga saman ólíkt fólk með mis-
munandi sjónarmið og þarfir.
Hlutverk kirkju er m.a. að vera
fæðingardeild merkingar og til-
gangs í lífi fólks. Kirkjan á að
vera aðveitustöð trúar, nýrrar
sýnar á framtíð, gildi og visku.
Á mínum vettvangi mun ég beita
mér fyrir að rætt verði um sið-
ferði, samfélag og menningu og
hvað verði til hamingju.
Með blaktandi fána í augum,
spurningar í huga og ilmandi
fjallalambslykt í nefi beygði ég
upp Dunhagann. Þar hafði einn
íbúinn flaggað. Ekki krossfána,
ekki KR-veifu, nei þarna blakti
Stjörnubláinn, fáni Evrópusam-
bandsins! Í einfaldri búðarferð
birtist mér staða Íslands og
verkefni okkar allra. Nú stríkk-
ar á uppistöðum samfélagsvefs-
ins. Eitthvert hæ, hó og jibbí
jei duga ekki heldur aðeins rök,
þor og gagnrýnin samstaða. Nú
þurfum við heiðarlegt samtal.
Þjóðhátíðardagur á og má ekki
vera endir heldur upphaf.
Endir eða upphaf?
Jafnréttismál
Bryndís
Bjarnarson
verkefnisstýra
Guðrún
Jónsdóttir
stjórnarformaður
Skottanna
Evrópumál
Sigurður Árni
Þórðarson
Neskirkjuprestur og
doktor í guðgræði
www.frettabladid.is | 512 5000
*Kjarnadreifingarsvæði Fréttablaðsins er höfuðborgarsvæðið, Akureyri, Stokkseyri, Eyrarbakki, Hveragerði,
Selfoss, Borgarnes, Akranes, Reykjanesbær, Þorlákshöfn, Keilir, Garður, Sandgerði, Grindavík og Vogar.
GÓÐAR
FRÉTTIR
FYRIR ALLA
Enn betra aðgengi að Fréttablaðinu
Norðurland
Breytingar voru gerðar á frídreifingu og lausasölu Fréttablaðsins
1. júní. Blaðinu er áfram dreift ókeypis í lúgur og Fréttablaðskassa
kjarnadreifingarsvæði* okkar. Nýbreytnin felst í að frídreifingu
í verslunum og á bensínstöðvum á kjarnadreifingarsvæði verður
hætt, en blaðið í staðinn selt í lausasölu um land allt samhliða
fyrrgreindri frídreifingu heim eða í hverfi. Lausasölustöðum verður
fjölgað til muna auk þess sem fjöldi Fréttablaðskassa í íbúðahverfum
verður nærri þrefaldaður, úr 60 í um 170. Nánari upplýsingar um
dreifingu Fréttablaðsins má nálgast á visir.is/dreifing.
Þú getur alltaf lesið Fréttablaðið frítt
á visir.is eða fengið sendan daglegan
tölvupóst með blaði dagsins. Nánari
upplýsingar á: visir.is/dreifing
FRÉTTABLAÐIÐ Á NETINU
N1, Staðarskáli
Kaupfélagið á Hvammstanga
Verslun, Víðigerði
N1, Blönduósi
Potturinn og pannan, Blönduósi
Olís, Skagaströnd
Hlíðarkaup ehf, Sauðárkróki
N1, Sauðárkróki
Shell skáli, Sauðárkróki
Bónus, Akureyri
N1, Hörgárbraut, Akureyri
N1, Leiruvegur, Akureyri
Olís, Akureyri (um helgar)
10-11, Akureyri
N1, Dalvík
Olís, Dalvík
Olís, Ólafsfirði
Eyjabúðin/Eyjaljósið, Hrísey
N1, Húsavík
Olís, Húsavík
Shell skáli, Húsavík
Búðin Kópaskeri
Verslunin Ásbyrgi
Verslunin Urð, Raufarhöfn
N1, Þórshöfn
Fjöldi lausasölustaða á Norðurlandi