Fréttablaðið - 12.08.2010, Síða 22

22 12. ágúst 2010 FIMMTUDAGUR
FJÖREGG
Kl. 13.00
Gilligill og Diskóeyja
Kl. 14.00
Jazzhátíð Reykjavíkur
Memfismafían leikur fyrir börnin ásamt gestum
Memfismafían stígur á stokk og leikur valin lög eftir Baggalútinn
Braga Valdimar Skúlason – af hljómplötunni Gilligill, ásamt efni
af væntanlegri barnaplötu, sem nefnist Diskóeyja.
Með í för verða Magga Stína, Sigtryggur Baldursson,
Sigurður Guðmundsson – að ógleymdum sjálfum Prófessornum.
Samnorrænt stuð og sjóðheitt diskó fyrir alla fjölskylduna.
Óskar Guðjóns og Matthías Hemstock ásamt fleiri jazzgeggjurum,
kynna spennandi tilraun fyrir alla fjölskylduna.
Spilaðu á hljóðfæri á nýjan og spennandi máta.
Ekki er verra að þekkja söngvana úr Kardimommubænum.
Tilraunalandið og Gróðurkaffihúsið opið
Ókeypis aðgangur
Velkomin í Norræna húsið
Norræna húsið | Sturlugötu 5 | 101 Reykjavík | Sími 551 7030 | www.nordice.is
sunnudaginn 15. ágúst
Fjölskyldutónleikar
í Norræna húsinu
Á undanförnum tveimur ára-tugum hef ég átt þess kost að
koma að málefnastarfi á vegum
Evrópusambandsins sem stjórn-
málamaður og forsvarsmaður í
verkalýðshreyfingunni og hef ég
reynt að láta til mín taka í slíkri
vinnu eins og ég frekast hef
orkað.
Marga góða samstarfsfélaga –
og skoðanasystkin – hef ég eign-
ast í gegnum tíðina á þessum vett-
vangi. Innan Evrópusambandsins
eru að sjálfsögðu, eins og í öllu
mannlegu samfélagi, mismun-
andi stefnur og straumar. Ofan á
hafa orðið í seinni tíð sjónarmið
markaðshyggju og hefur almanna-
þjónustan, svo og samningsréttar-
kerfi verkalýðshreyfingarinnar,
átt nokkuð í vök að verjast fyrir
ásókn þessara afla. Í þessu sam-
bandi má nefna, sem nýlegt dæmi,
þjónustutilskipun ESB sem sam-
þykkt var í lok árs 2006. Tilskip-
unin var afgreidd frá Alþingi með
fyrirvara. Þann fyrirvara hefði
ekki verið hægt að setja ef við
hefðum verið innan ESB. Eftir
að lyktir höfðu náðst á Evrópu-
þinginu um þjónustutilskipunina
minnist ég þess að báðar fylking-
ar, þau sem vildu markaðsvæða
samfélagsþjónustuna og hin sem
voru því andvígir, hrósuðu sigri.
Ástæðan var sú að allir sáu fram
á að túlkun á tilskipuninni færi
fram í dómsölum og þóttust báðir
aðilar hafa fundið í lokasamþykkt-
inni syllu til að standa á í fyrir-
sjáanlegri viðureign fyrir dóm-
stólum.
Markaður og dómsvald
Þetta tvennt virðist mér vera að
gerast á vettvangi ESB: Aukin
framsókn markaðsaflanna inn
í lendur sem áður voru alfarið á
vegum ríkis og sveitarfélaga og
síðan hitt að dómstólar eru sífellt
að verða meira stefnumótandi í
málum sem eru í eðli sínu pólitísk,
eða m.ö.o. lýðræðisleg úrlausnar-
efni, og snúa að skipulagi samfé-
lagsins. Þetta vekur spurningar
um hvort og hve lengi fyrirvar-
ar sem kann að verða samið um
halda gagnvart jafnræðisreglum
sem dómstólar horfa jafnan til.
Þegar jafnræðið snýr að mark-
aðnum hafa félagslegir þættir
oftar en ekki þurft að víkja fyrir
kröfu um hömulaus markaðsvið-
skipti.
Í þriðja lagi vil ég nefna harða
og óbilgjarna afstöðu gagnvart
öðrum viðskiptablokkum og ein-
stökum ríkjum. Þetta þekkja
þriðjaheimsríkin mæta vel og
má í því sambandi nefna deilur
um tolla á landbúnaðarvörum. Í
GATS-viðræðunum á vettvangi
Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar
hefur ESB einnig beitt sér gagn-
vart þriðja heiminum með kröf-
um á hendur þeim um markaðs-
væðingu á grunnþjónustu. Þarna
hefur ESB komið fram sem ein
heild og fylgt mjög harðri eigin-
hagsmuna pólitík sem í einhverju
samhengi hefði verið kölluð ein-
angrunarhyggja. Í þessum anda
þótti mér vera grein forseta fram-
kvæmdastjórnar ESB, Hermans
Van Rompuy, sem birtist í Morg-
unblaðinu 7. maí síðastliðinn.
Forréttindi að verja!
Setti hann þar fram gamalkunna
kenningu um evrópskt stórríki
sem kæmi til með að heyja harð-
vítuga baráttu í samkeppni við
önnur viðskiptaveldi í heimin-
um. Hann sagði að Evrópumenn
ættu „arfleifð“ og „forréttindi“
að verja: „Við erum mesta við-
skiptaveldi heims. Þetta er árang-
ur sem vert er að vera stoltur af.
Hann sýnir einstaka getu okkar til
að þróast og tryggja um leið arf-
leifð okkar. Við höfum enn getuna
til þess. Í breytilegum heimi eru
hins vegar önnur svæði tilbúin að
gera betur en við efnahagslega.
Störf okkar og áhrif eru í húfi.“
Sem andstæðingur inngöngu
Íslands í ESB er ég orðinn vanur
því að vera borið á brýn einangr-
unarhyggja og þjóðremba eins og
það er kallað. Ég sagði í grein í
Morgunblaðinu 5. ágúst þar sem
ég fjallaði um þessa grein for-
seta framkvæmdastjórnar ESB
að slíkum aðdróttunum hlyti að
linna á meðan boðskapur af þessu
tagi væri borinn á borð í Brussel.
Ég vísaði til nýlendutímans, yfir-
gangs Evrópuríkja fyrr á tíð og
krafna um áhrif og athafnarými
nú. Lífsrými var hugtak sem ég
notaði nánast í framhjáhlaupi um
stórveldafrekju nýlendutímans en
það er hugtak sem nasistum var
tamt að nota á fjórða áratug síð-
ustu aldar um landakröfur aust-
ur á bóginn. Og þar sem ég nefndi
einnig aðra kunna vísan frá þessu
tímaskeiði, um evrópska stórríkis-
hugsun hlaut ég að vera að halda
því fram að samasemmerki væri á
milli Evrópusambandsins og nas-
isma, væntanlega með útrýming-
arherferðum, ofsóknum, gasofn-
um og kynþáttahyggju!
Gegn betri vitund
Auðvitað vakti ekkert slíkt fyrir
mér og mig grunar að enginn trúi
því raunverulega. En þarna var
tækifæri til að afvegaleiða umræð-
una, nokkuð sem ótrúlegustu menn
hafa reynt að gera. Baldur Þór-
hallsson, prófessor í stjórnmála-
fræði við Háskóla Íslands, stað-
hæfir þannig í Fréttablaðinu í gær
að ég hafi sagt Evrópusambandið
byggja á hugmyndafræði Hitlers!
Baldur segir sig hafa sett hljóðan
við þessi tíðindi. Ég skal játa að
sama henti mig þegar ég hugsaði
til þess að prófessor við Háskóla
Íslands skyldi leggjast eins lágt og
hann gerði.
Guðmundur Andri Thorsson
lét ekki sitt eftir liggja grein sem
hann reit í Fréttbalið í byrjun vik-
unnar. Hún heitir Ísland úr EFTA!
Kjörin burt! og á fyrirsögnin á að
vísa til mín og sjónarmiða minna.
Látum vera þótt Guðmundur
Andri fari rangt með og skrum-
skæli málflutning minn. Ég á að
vera „sjálfskipaður vinstrimað-
ur“ sem aldrei minnist á „lífskjör
almennings í umræðu um Evrópu-
mál“. Staðreyndin er sú að ég hef
aldrei sagst vilja ganga úr EFTA,
aðeins lýst vaxandi efasemdum um
ágæti EES-samningsins og sagði
ég nýlega í grein hér í blaðinu
að ég hefði fremur kosið tvíhliða
samning við ESB, eins og EFTA-
ríkið Sviss gerði. Það er hins vegar
rétt hjá Guðmundi Andra að ég er
sjálfskipaður vinstri-maður enda
í eigin valdi sem betur fer hvaða
skoðanir ég hef. Við erum frjáls
til skoðana vona ég. Um Evrópu-
sambandið hef ég nánast aldrei
rætt nema í tengslum við lýðræði
og lífskjör og vísa ég orðum Guð-
mundar Andra á bug um þau efni.
Að bera fé á fólk
Í grein minni í Morgunblað-
inu tefldi ég fram valkosti við
stórveldishugsun Hermans Van
Rompuy og spurði hvort væri
„vænlegra fyrir okkur – sem
erum þrjú hundruð þúsund tals-
ins – að taka þátt í alþjóðasam-
starfi sem neytendur á evrópsk-
um stórmarkaði með takmörkuð
lýðræðisleg áhrif, eða efla okkur
sem fullvalda ríki sem á í sam-
skiptum við önnur ríki með
beinni aðkomu að samningum um
öll okkar mikilvægustu mál – þar
á meðal ráðstöfun sjávarauðlind-
arinnar, okkar dýrmætasta fjár-
sjóðs?“ Ég spurði hvers vegna
við ættum við „að fórna þessari
úrvalsstöðu?“
Þá varaði ég við því að Íslend-
ingar létu glepjast af gjafastyrkj-
um sem boðaðir væru í tengslum
við „aðlögunarferli“ Íslands að
ESB. Hef ég áður lýst skoðunum
mínum á því að ESB skuli ætla að
bera á okkur fé með þessum hætti
en nákvæmlega þeim augum lít
ég þessar styrkveitingar.
Viðræðuferli að snúast
upp í aðlögun?
Ég er einn þeirra sem greiddi
atkvæði með aðildarumsókn
Íslands að ESB. Ástæðan var sú
að vísbendingar hafa komið fram
um að stór hluti þjóðarinnar vildi
láta á þetta reyna og síðan færi
fram atkvæðagreiðsla um niður-
stöðuna. Þetta gerði ég í anda lýð-
ræðisins.
Það breytir því ekki að ég tel
hag Íslands betur borgið utan
ESB en innan, er mjög gagnrýn-
inn á stefnu bandalagsins og mis-
líkar hvernig viðræðuferlið er að
snúast upp í aðlögunarferli.
Í tilefni skrifa rithöfundar og prófessors
Evrópumál
Ögmundur
Jónasson
Alþingismaður
AF NETINU
Hættan er heimatilbúin
Líklegt er líka að erlendri fjárfest-
ingu fylgdu kröfur um fulla alvöru
í rekstri sjávarútvegsfyrirtækjanna í
stað ævintýramennsku og fjáraust-
urs út úr greininni sem allir þekkja
fyrr, einkum þó
íbúar í þeim
byggðum sem
háðastar eru
glímunni við
Ægi.
Eina ástæðan
– en hún er
líka veigamikil
– til að óttast erlenda fjárfestingu
í sjávarútvegi einsog málum er
nú háttað er auðvitað sú að með
fjárfestingu í útgerðarfyrirtækjun-
um „eignast“ útlendingar kvóta, og
þar með hlut í sjálfri auðlindinni.
Af því við höfum ekki haft vit (sum
okkar) – eða kjark (önnur okkar)
– eða vilja (þau okkar sem hafa
hagsmuni af óbreyttu ástandi)
– til að taka til í eigin ranni og
leggja af gjafakvótakerfið vonda
og spillta.
Reyndar eiga útlendingar þegar
slíkan kvóta – annarsvegar í krafti
laganna frá 1991, sem heimila
þeim 49,9% eign í sjávarútvegs-
fyrirtækjum, og hinsvegar eiga
erlendir bankar veð í fyrirtækj-
unum, skipum þeirra og kvótum,
sem þeir geta kallað eftir hvenær
sem er.
Þessvegna er óbreytt ástand
ómögulegt. Mönnunum munar
– annaðhvort aftur á bak, þá
þannig að við bönnum sjávar-
útvegsfyrirtækjum bæði að selja
útlendingum hlut og að taka lán
gegn veði í kvóta eða verðmætum
sem tengjast honum – ellegar
nokkuð á leið: Íslensk þjóðareign
auðlindarinnar en óheft svigrúm
handa fyrirtækjunum sem borga
okkur fyrir nýtingarréttinn.
Hættan við erlendar fjárfestingar
í sjávarútvegi er heimatilbúin. Sem
betur fer er það líka á okkar valdi
að losa okkur og börnin okkar
undan þeirri hættu.
blog.eyjan.is/mordur
Mörður Árnason