Fréttablaðið - 18.09.2010, Blaðsíða 28

Fréttablaðið - 18.09.2010, Blaðsíða 28
28 18. september 2010 LAUGARDAGUR og útflutningi áls er þá afrakstur þessarar iðju sem notaður er til að borga laun og fjármagnskostnað, til að borga orkufyrirtækjunum fyrir rafmagnið og til að greiða álfyr- irtækinu hagnað. Vandfundinn er orkufrekur iðnaður sem skap- ar fleiri störf, þar með talið störf sem krefjast menntunar og eru vel borguð. Auk þess styrkjast stoð- ir atvinnulífsins í kringum álver- in og þar spretta upp ný fyrirtæki. Þetta sjáum við glöggt í Fjarða- byggð. Þetta er ástæða þess að það er eftirsóknarverðara að framleiða ál og flytja út en nýta raforkuna í eitthvað annað. Það gefur mesta afraksturinn! En er þetta samt ekki klikkun? Þá er ef til vill ekki úr vegi að spyrja hvort það sé ekki óskyn- samlegt að setja mörg egg í sömu körfuna. Hvort verðsveiflur á áli geti ekki verið varasamar og hvort ekki sé viturlegra að dreifa áhætt- unni betur. Við því er það svar að heimsmarkaðsverð á hrávörum sveiflast mjög í takti. Þegar bjart- sýni ríkir í heiminum og hagvöxt- ur er mikill þá er eftirspurn eftir öllum hrávörum mikil og verð hátt. Ekki skiptir máli hvort um er að ræða ál, kísilmálm, gagnageymsl- ur, olíu eða grænmeti – uppsveiflan gefur gott verð. Því er best að láta hagkvæmni ráða för þegar fram- leiðslukostirnir eru metnir. Þess vegna framleiðum við ál. En auðvit- að er æskilegt að setja fleiri stoðir undir íslenskt efnahagslíf. En þær stoðir verða að byggja á hlutfalls- legum yfirburðum okkar og hag- kvæmni. Þannig aukum við efna- hagslega velferð á Íslandi. Einn af fylgifiskum framleiðslu er mengun. Þannig losar 350 þús- und tonna álver um 500 þúsund tonn af koltvísýringi (CO2) á ári. Félagi minn Sigmundur Ernir Rún- arsson benti mér nýlega á merki- lega tölfræði. Af þremur stærstu útflutningsgreinum okkar: ferða- mennsku, fiskveiðum og stóriðju, þá mengar ferðamennskan mest, þar á eftir fiskveiðar og að síðustu álframleiðslan miðað við þann gjaldeyri sem greinarnar skapa. Merkilegt ekki satt? Eða er Simmi kannski bara mið- aldra karl sem hatar konur? Samhengi hlutanna getur oft tekið á sig undarlega mynd. Árið 2008 var Alcoa búið að setja mikla peninga í rannsóknarboranir til að undirbúa það að reisa álver að Bakka við Húsvík. Seint sumar- ið 2008 tók umhverfisráðherra ákvörðun upp á sitt einsdæmi, að því er virðist, að setja orkufram- kvæmdir og álver í sameiginlegt umhverfismat sem hefði tafið framkvæmdina mikið. Skemmst er frá því að segja að Alcoa tók ákvörðun um slá Bakka af og reisa fremur álver í Sádí-Arabíu (og reyndar einnig í Kanada og í New York-fylki). Framleiðsla hefur nú hafist í þessu álveri í Arabíu. Það notar orku sem er framleidd með brennslu jarðgass. Heildarlosun koltvísýrings verkefnisins er um ein milljón tonna á ári. Um 500 þús- und vegna álvers og um 500 þús- und vegna orkuversins. Ákvörð- un umhverfisráðherra, sem mig grunar að hafi verið tekin í þágu náttúruverndar, leiddi því til 500 þúsund tonna meiri losunar koltví- sýrings en ef verkefnið að Bakka hefði fengið grænt ljós. Svona getur lífið nú oft verið snúið! Þá eru einhverjir sem halda því fram að það sé enginn virðisauki af stóriðju og fara út í ótrúlegar reikn- ingskúnstir til að sýna fram á vitl- eysuna. En er ekki langbest að nota Landsvirkjun sem mælikvarða á virðisaukann? Um 70 prósent af tekjum Landsvirkjunar hafa komið af sölu raforku til stóriðju. Eigið fé fyrirtækisins er um 200 milljarðar króna og virði þess gæti verið að minnsta kosti tvisvar sinnum það. Ekki dónaleg arðsemi það. Skuldir orkufyrirtækjanna Það er einnig rétt hjá Andra Snæ að skuldir orkufyrirtækjanna er miklar – en eignirnar eru enn meiri. Skuldirnar mældar í krón- um hækkuðu gríðarlega við hrun krónunnar. Hins vegar hafa þær aðeins hækkað um það, sem nemur vöxtum í erlendum gjaldmiðlum. Megnið af tekjum Landsvirkjunar er í erlendum gjaldmiðlum, þannig að greiðslugetan hefur ekkert breyst – þrátt fyrir að skuldir hafi hækkað í krónum. Eiginfjárhlut- fall Landsvirkjunar í lok árs 2006 var 26,7 prósent og hafði hækk- að í 32,6 prósent við lok árs 2009. Skuldir voru 14,18 sinnum EBIDA (hagnaður fyrir fjármagnsliði) árið 2006 og höfðu lækkað í 10,39 sinn- um EBIDA árið 2009. Það eru ekki mörg fyrirtæki sem geta státað af slíkum árangri á þessum erfiðu tímum. Öðru máli gegnir um OR og HS- orku, þar sem tekjur þeirra fyr- irtækja eru að mestu í íslenskum krónum. HS-orka er einkafyrir- tæki og það mun án vafa spjara sig. Fréttir herma að eigendurnir ætli að leggja meira hlutafé til fyr- irtækisins. OR er hinsvegar vanda- mál útsvarsgreiðenda í Reykjavík. Greinilegt er að áhættustjórn hefur ekki verið í hávegum höfð hjá fyr- irtækinu því of mikil áhætta var tekin með því að hafa lánin í svo miklum mæli í erlendri mynt en tekjurnar í krónum. Þetta er nauð- synlegt að leiðrétta um leið og auka verður tekjur í erlendum gjaldmiðl- um – selja meiri orku til útflutn- ingsfyrirtækja sem greiða í gjald- eyri. Þess ber reyndar að geta að Landsvirkjun selur nærri 4/5 allr- ar raforku í landinu (rúmar 12.500 gígavattstundir árið 2009) og því óhætt að segja að fyrirtækið sitji nær eitt að borðinu hvað varðar raforkuframleiðslu. En það er nauðsynlegt að leita nýrra leiða til fjármögnunar þegar ráðist verður á ný í virkjanir og hefur verkefnafjármögnun verið nefnd í því skyni. Þá er áhættan einangruð við afmörkuð verkefni og ekki kemur til að orkufyrir- tækjunum sé stefnt í voða ef eitt- hvað bregður út af. Það er góð áhættustýring. Það er því ekki rétt að það sé nauð- synlegt að auka skuldir orkufyr- irtækjanna beint með tilheyrandi áhættu ef ráðist er í nýjar virkjan- ir. Jafnframt er það góð latína að laða fremur til Íslands fjárfesta og hætta að einblína á að lokka hing- að lánardrottna. Þá er ekki úr vegi að nefna að ég er þeirrar skoðunar að við virkjun jarðhita og fallvatna verði að fara að náttúruverndar- sjónarmiðum eins og þeim sem koma fram í Rammaáætlun. Alkemistar Á undanförnum árum hefur blómstrað nýr iðnaður í heiminum. Þessi iðnaður gengur út á að vera á móti flestu sem elítan í bisness og stjórnmálum – borgarastéttin – tekur sér fyrir hendur. Þar ægir saman alls konar hugmyndum sem flestar standa þó á grunni and-kapi- talisma og and-alþjóðavæðingar. Sennilega er frægastur þessara ný-iðnaðarmanna á alþjóðavísu Michael Moore og innanlands títt- nefndur Andri Snær Magnason. Andri Snær bætir reyndar um betur og hellir einhverskonar vist- femínisma í súpuna. Málflutning- urinn er póstmódernískur – allt gengur ef góð saga er sögð. Drengirnir sem áður voru hetjur framtíðarinnar í óklipptu drauma- landinu eru nú andhetjur og klikk- hausar með fósturfitu í hárinu. Ný-iðnaðarmennirnir eru sannir alkemistar – ekki að þeir búi til gull úr skít heldur fá þeir greitt í gulli fyrir að kasta skít. Gallinn við þennan nýja iðnað er að þar er ekki um neina framleiðslu að ræða – hann þrífst á öryggisleysi fólks, óánægju með eigið hlutskipti, hræðslu við framfarir og því að flestir geta eytt þúsundkalli í vitl- eysuna. En það er ekki hægt að bæta kjör öryrkjans með því að segja skemmtilegar sögur! Áróður alkemistanna hér á Íslandi hefur leitt til þess að kom- inn er til sögunnar hávær hópur fólks sem trúir því að hér á landi sé stunduð náttúrurányrkja á Avat- ar-skala. Þeir sem stjórna eru mið- aldra málaliðar sem samsama sig svo feðraveldinu að þeir eru hættu- legir – klikkaðir. Þeir vilja kúga náttúruna líkt og þeir kúga konur. Oflætið er slíkt að þeir vilja tvö- falda allt! Svona til að gera sög- urnar enn meira krassandi er græðgi, mútum og spillingu (og nú síðast geðveiki) bætt inn. Veik- geðja ráðamenn verða ráðalausir af málflutningnum. Árangur mál- flutningsins endurspeglast í kyrr- stöðunni sem nú kæfir allt á Íslandi vegna hræðslu stjórnmálamanna sem stjórnast af skoðanakönnun- um. Ergó, alkemistarnir með mál- flutningi sínum verða því til þess að ekki er hægt að bæta kjör öryrkj- ans. Álhausar eins og ég skilja ekki svona kálhausa! Og hvers eigum ég og Jón vinur minn að gjalda? Jóni [Gunnarssyni þingmanni Sjálf- stæðisflokks] vini mínum þykir gott að fá sér í nefið en stöffið er keypt í Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins – það er ekki borað eftir því. Og víst er Katrín Fjeldsted mæt og vel menntuð kona en það er ekki vegna þess að hún er sam- mála Andra Snæ (að hans sögn). Við Jón erum hins vegar ekki sammála Andra Snæ. Vegna þessa skoðana- ágreinings okkar er ekki hægt að draga þá ályktun að við séum óðir og að Sjálfstæðisflokknum sé að hnigna. Það er ad hominem rök- fræði – frekar plebbalegt! En eins og áður segir er það rétt hjá Andra Snæ að til eru mæli- kvarðar á alla hluti. Að víkja nægj- anlega langt frá því sem getur tal- ist eðlileg hegðun í einhverjum skilningi er í daglegu tali oft kall- að geðveiki, brjálæði eða klikkun. Að vilja nýta orkulindir Íslend- inga til framfara, eins og ég og Jón vinur minn viljum gera, getur á engan mælikvarða talist geðveiki, brjálæði eða klikkun. Því hlýtur sú spurning að hanga í loftinu hvort góðviljaður rithöfundur sem mælir miðaldra karlpening heillar þjóð- ar með slíkum mælikvarða hafi þar ef til vill óafvitandi verið að mæla sjálfan sig! FRAMHALD AF SÍÐU 26 MICHAEL MOORE „Ný-iðnaðarmennirnir eru sannir alkemistar – ekki í þeim skilningi að þeir búi til gull úr skít heldur fá þeir greitt í gulli fyrir að kasta skít.“ 2006 2007 2008 Fjöldi beinna starfa 940 1.1194 1.458 Fjöldi afleiddra starfa (2,5xbeinstörf) 2.351 2.984 3.646 Laun og tengd gjöld 1.841 4.131 6.592 Launaskattar starfsfólks 854 1.903 3.062 Skattar fyrirtækjanna til ríkis og sveitarfélaga 970 1.581 2.176 Kaup raforku 9.801 13.459 29.566 Útflutningstekjur 53.084 67.822 162.672 * Fjárhæðir í milljörðum króna Heimild: Alcoa á Íslandi, Norðurál, Rio Tinto Alcan og útreikningar höfundar. Fjárhæð raforkukaup út frá upplýsingum álframleiðenda um magn þeirra annars vegar og upplýsingum Landsvirkjunar um meðalverð til stóriðju hins vegar. ■ ÁHRIF ÁLFRAMLEIÐSLU Á ÍSLENSKT ÞJÓÐARBÚ Dr. Tryggvi Þór Herbertsson er þingmaður Sjálfstæðisflokks- ins í NA-kjördæmi og prófessor í hagfræði. Hann býr ásamt konu sinni og tveim af fjórum börnum í Reykjavík. Hann er höfundur og meðhöfundur að ellefu bókum um ýmis hag- fræðileg málefni. Hann hefur birt um fimmtíu fræðigreinar einn og með öðrum í erlendum og innlendum vísindatíma- ritum, flestar á sviði hagvaxtar- og hagstjórnarfræða. ■ ÞINGMAÐUR OG HAGFRÆÐINGUR VILDARÁSKRIFT AÐ STÖÐ 2 SPORT INNIHELDUR 512 5100 STOD2.IS VERSLANIR VODAFONE VERSLANIR OG ÞJÓNUSTUVER SÍMANS 800 7000 MAN. UTD. – LIVERPOOL á morgun kl. 12:00 Það er alltaf barist til síðasta svitadropa þegar rauðu risarnir Manchester United og Liverpool mætast í ensku úrvalsdeildinni. Leikurinn á sunnudag verður þar engin undantekning enda má hvorugt lið við því að tapa fleiri stigum strax í upphafi móts. Misstu ekki af þessum magnaða stórveldaslag á Old Trafford. LEIKURINN ER EINNIG SÝNDUR Á STÖÐ 2 SPORT 2 HD RAUÐUR RISASLAGUR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.