Fréttablaðið - 18.09.2010, Blaðsíða 10

18. september 2010 LAUGARDAGUR10
Enginn ráðherranna fjög-
urra sem meirihluti þing-
mannanefndar telur hafa
brotið lög í embætti á árinu
2008 kannast við slíkt.
Þvert á móti vísa þeir öllum
slíkum ásökunum út í hafs-
auga.
Sem kunnugt er komst meirihluti
þingmannanefndar undir forystu
Atla Gíslasonar að þeirri niðurstöðu
að Árni M. Mathiesen, Björgvin G.
Sigurðsson, Geir H. Haarde og Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir hafi gerst
sek um refsiverða háttsemi í emb-
ættisfærslu þeirra á árinu 2008. Í
því ljósi beri að höfða gegn þeim
sakamál fyrir landsdómi.
Til grundvallar liggur fyrst og
fremst skýrsla rannsóknarnefnd-
ar Alþingis (RNA) en önnur gögn
að auki.
Í erindum til þingmannanefnd-
arinnar röktu fjórmenningarnir
sjónarmið sín til ávirðinga sem á
þá voru bornar í skýrslu RNA eða
annars þess sem um þá var sagt.
Í stuttu máli má segja að þeir
tæti í sig ásakanir um vanrækslu í
starfi og færa ýmis rök máli sínu
til stuðnings.
Útskýringar á lagaumhverfi,
starfsháttum og einstökum aðgerð-
um í aðdraganda hrunsins eru meg-
inefni málsvarna þeirra en þrír af
fjórum vísa til síðari tíma atburða.
Nefnilega þess að umfangsmiklar
rannsóknir standa nú yfir á hátt-
erni eigenda og stjórnenda bank-
anna, bæði innan búa þeirra og hjá
saksóknara. Geir, Árni og Ingibjörg
vísa til þess en Björgvin ekki.
Ábyrgð í ljósi afbrota
Geir segir að vísbendingar séu uppi
um að umfangsmikil brotastarfsemi
hafi átt sér stað innan fjármálageir-
ans og víðar í viðskiptalífinu. Yfir-
völdum og forystumönnum í stjórn-
málum hafi með öllu verið ókunnugt
um þau mál. „Virðist nú blasa við
að veiking bankanna innan frá
hafi ekki verið minna vandamál en
stærð þeirra í hlutfalli við efnahag
þjóðarinnar. Það segir sig sjálft að
ráðamenn hefðu ekki reynt að lið-
sinna fjármálafyrirtækjunum með
þeim hætti sem gert var hefðu þeir
haft grun um að innan þeirra ætti
sér stað athæfi sem ekki þyldi dags-
ins ljós,“ segir Geir. Enn fremur
blasi við að ábyrgð endurskoðenda
sé mikil.
Ingibjörg segir að fram hafi
komið sterkar vísbendingar um
að eigendur og stjórnendur bank-
anna hafi gerst sekir um alvarleg
brot sem virðast hafa farið fram
hjá öllum sem áttu að hafa eftir-
lit með starfseminni. „Þegar mál
eru skoðuð í því ljósi verður heldur
ankannalegt að telja að ég hafi haft
einhverja þá vitneskju eða afl sem
þurfti til að forða fjármálakerfinu
frá falli.“
Árni segir ásakanir um meinta
vanrækslu ráðherra vera veik-
burða og ósanngjarnar í ljósi þeirra
umfangsmiklu rannsókna sem nú
fara fram. „Sé staðan sú, eins og
margt virðist benda til, að glæpsam-
legt athæfi í bönkunum og yfirhylm-
ing þess hafi gert eftirlitsaðilum
(FME og Seðlabanka) ómögulegt að
átta sig á hinni raunverulegu stöðu
og þar með leitt til þess að viðkom-
andi ráðherrum (viðskr. og forsæt-
isr.) var gefin röng mynd af stöð-
unni, hver ber þá ábyrgðina? Getur
ráðherra (að ég tali nú ekki um ráð-
herra sem ekki ber ábyrgð á við-
komandi málaflokki) borið ábyrgð
og sætt ákæru refsiréttarlegs eðlis
vegna meintrar vanrækslu sem
á rót sína í hugsanlega glæpsam-
legu athæfi þriðja aðila sem ekki
komst upp fyrr en að atburðarásinni
afstaðinni? Ég tel ekki og vona að
þingmannanefndin sé mér sammála
um það,“ segir Árni.
Margt var gert
Fyrsta kæruatriði meirihluta þing-
mannanefndarinnar í tilvikum ráð-
herranna allra er, saman dregið,
að þeir hafi ekki brugðist með full-
nægjandi hætti við stórfelldri hættu
sem vofði yfir fjármálastofnunum
og ríkissjóði til að afstýra fyrirsjá-
anlegri hættu fyrir heill ríkisins.
Geir Haarde svarar sambæri-
legum ásökunum RNA á ellefu
blaðsíðum, sendum þingmanna-
nefndinni. Rekur hann margvís-
legar aðgerðir sem stjórnvöld
réðust í til að afstýra því að illa
færi. Gjaldeyrisvarasjóður hafi
verið efldur, unnið hafi verið að
því að koma Icesave í dótturfé-
lög, áhersla hafi verið lögð á að
bankarnir minnkuðu efnahags-
reikninga sína, reynt hafi verið
að tryggja aðild að samstarfi Evr-
ópuríkja um fjármálastöðugleika
og upplýsingamiðlun út á við hafi
verið bætt. Allt hafi það snúist um
að reyna að afstýra því að illa færi
án þess að orsaka áhlaup á bank-
ana. Kveðst Geir telja að róttækar
breytingar á lagaumhverfi bank-
anna á árinu 2008 hefðu hiklaust
getað valdi hruni þeirra með því
að gefa almenningi og mörkuðum
til kynna að þeir ættu í stórfelld-
um erfiðleikum.
Geir bendir líka á yfirlýsingar
eftirlitsaðila. Í maí 2008 hafi Seðla-
bankinn sagt að á heildina litið væri
fjármálakerfið í meginatriðum
traust og í ágúst hafi Fjármálaeft-
irlitið sagt niðurstöður álagsprófs
sýna að undirstöður bankanna væru
traustar og eiginfjárstaða þeirra
sterk. „Ég tók fullt mark á álags-
prófum FME og niðurstöður prófs-
ins í ágúst 2008 léttu af mér veru-
legum áhyggjum. RNA gerir hins
vegar margs konar athugasemd-
ir við þessi próf og telur þau hafa
verið gölluð. Um það höfðu ráðherr-
ar enga vitneskju enda byggir sú
niðurstaða á rannsóknum nefndar-
innar í kjölfar hrunsins.“
Logið að forsætisráðherra
Geir er sakaður um að hafa ekki
látið vinna heildstæða greiningu
á fjárhagslegri áhættu ríkisins
vegna hættu á fjármálaáfalli.
Segir hann að hvað sem öllum upp-
lýsingum hefði liðið hefði slíkt mat
engin áhrif haft til að koma í veg
fyrir hrun bankanna. Þá er hann
sakaður um að hafa vanrækt að
hafa frumkvæði að virkum aðgerð-
um til að draga úr stærð bank-
anna. Segir Geir það hafa verið
skýrt markmið stjórnvalda en þau
ekki haft mörg tæki til að beita í
því efni. Auðvelt sé að gera um það
ágreining eftir á þegar ljóst sé að
markmiðið náðist ekki í tíma.
Í lokaorðum segir Geir: „Ég hef
varið mörgum árum í störf á vett-
vangi stjórnmála og kynnst þar
mörgu fólki. En ég hef ekki átt því
að venjast að mér sé vísvitandi
sagt ósatt um mikilvæg mál hvað
þá að málsmetandi ábyrgðarmenn
stórra fyrirtækja geri sig seka um
slíkt gagnvart forsætisráðherra.
Slíku hafði ég ekki kynnst fyrr
en í aðdraganda bankahrunsins
og gerði mér ekki grein fyrir því
fyrr en eftir á.“
Vissu ekki
Í athugunum á aðgerðum stjórn-
valda í aðdraganda hrunsins hefur
meðal annars verið reynt að finna
út hver vissi hvað hvenær. Björg-
vin og Ingibjörg víkja bæði að þeim
málum. Björgvin segir hreint út að
honum hafi verið haldið utan við
atburðarás er varðaði efnahagsmál-
in. „Það hlýtur að vera óumdeilt að
enginn getur tekið afstöðu til upp-
lýsinga sem hann hefur ekki undir
höndum. Og enginn getur sýnt af sér
vanrækslu með athafnaleysi með
því að bregðast ekki við upplýsing-
um sem fram koma á fundum sem
hann veit ekki af,“ segir hann.
Ingibjörg tíundar hins vegar ýmis
gögn og upplýsingar sem varða efna-
hagsmál sem haldið var frá henni en
hún telur eðlilegt að hefðu ratað til
ríkisstjórnarinnar eða hennar sem
oddvita annars stjórnarflokksins.
Það hafi ekki verið fyrr en á þessu
ári að hún hafi vitað af tilvist þeirra.
En Ingibjörg upplýsir líka að í fram-
haldi funda með stjórn Seðlabank-
ans hafi hún rætt það sem þar fór
fram á þingflokksfundum Samfylk-
ingarinnar, sérstökum fundum ráð-
herra flokksins og í hagráði hans.
Málsvörn fyrir landsdómi
Fari svo að Alþingi samþykki að
ákæra ráðherrana fyrrverandi
verður landsdómur kallaður saman.
Fyrir honum munu þeir flytja eigin-
lega málsvörn og njóta liðsinnis lög-
manna. Þar verður ákæruatriðun-
um svarað lið fyrir lið, án efa með
mun ítarlegri hætti en í bréfunum
til þingmannanefndarinnar.
Málsvörn ráðherranna
FRÉTTASKÝRING: Fyrrverandi ráðherrar vísa á bug ásökunum um vanrækslu
Björn Þór
Sigbjörnsson
bjorn@frettabladid.is
GEIR H. HAARDE INGIBJÖRG SÓLRÚN GÍSLADÓTTIR ÁRNI M. MATHIESEN BJÖRGVIN G. SIGURÐSSON
Á annarra könnu
Árni, Björgvin og Ingibjörg eiga það sammerkt að vísa margvíslegum
ásökum á bug með þeim rökum að viðkomandi mál hafi ekki heyrt undir
þau. Ingibjörg segist í bréfi sínu til þingmannanefndarinnar mjög ákveðið
þeirrar skoðunar að sem utanríkisráðherra hafi hún hvorki með athöfnum
né athafnaleysi átt þátt í hruni fjármálakerfisins né heldur hefði hún getað
komið í veg fyrir fall þess. Hún hafi ekki haft forræði á málum sem tengdust
fjármálakerfinu eða hagstjórninni. Björgvin segir að FME hafi, lögum sam-
kvæmt, farið með eftirlit með fjármálamörkuðum og viðskiptaráðherranum
beinlínis verið óheimilt að aðhafast nokkuð í þeim efnum. Að sama skapi
segir hann það hafa verið í verkahring FME og Seðlabankans að greina fjár-
hagslega áhættu ríkisins en hann er ásakaður um að hafa vanrækt að láta
meta þá áhættu. Þá hafi forsætisráðherra haft óskorað forræði í málum sem
vörðuðu hugsanlegan efnahagslegan óstöðugleika. Geir Haarde hafi kosið
að hafa pólitískt samráð við Ingibjörgu Sólrúnu í þeim málum en ekki hann,
sem hafi verið ókunnugt um margt sem fram fór.
Grunnstefið í málsvörn Árna Mathiesen er að fæst af því sem snýr að
bankahruninu hafi legið innan ábyrgðarsviðs fjármálaráðherra.
Ármúla 13a | Borgartúni 26 | 540 3200 | www.mp.is
Tími viðskiptavina okkar er dýrmætur. Samkvæmt
mælingum í ágúst svaraði þjónustuver MP banka
98% tölvupósta sem bárust fyrir kl. 16 samdægurs.
Svarar bankinn þinn
tölvupósti samdægurs?
Brynja Þorkelsdóttir
viðskiptastjóri Ármúla
Sendu okkur línu á thjonusta@mp.is og skiptu
yfir í betri bankaþjónustu.

– eins og banki á að vera
F
í
t
o
n
/
S
Í
A