19. júní - 19.06.1972, Blaðsíða 11

• •••••••
voru einkum eftirgreind atriði tekin til með-
ferðar: almennur frágangur, málfar, efni og
efnistök, ,,heimur“ bókarinnar, þ.e. hvaða mynd
hún sýnir af þjóðfélaginu, boðskapur og fræðslu-
gildi. Niðurstaða athugananna var síðan dregin
saman á þann hátt að bókunum voru gefnar
stjörnur, mest fimm — þær bækur sem að okkar
mati komust næst því að vera frábærar, og
minnst ein, en þær bækur-. sem þá einkunn
fengu, töldum við ekki merkilegar.
Frágangur bókanna reyndist vera mjög mis-
jafn, en töluvert bar á því að letrið væri of smátt
og er það sjálfsagt einn liðurinn í viðleitni út-
gefenda að gera bækurnar ódýrari. Þá fannst okk-
ur bera of mikið á þvi að prófarkir að bókunum
væru ekki nógu vel lesnar, en ekki voru þar þó
allir undir sök seldir.
Myndskreyting bókanna var einnig mjög mis-
jöfn. 1 flestum tilfellum virtust erlendar bækur
vera betur myndskreyttar og þegar bezt tókst
til var ekki á því vafi að myndir í bókunum
gerðu ímyndaða veröld bókanna ljóslifandi.
Hið sama kom upp á teninginn þegar málfar
bókanna var athugað. Gæðin voru mjög mismun-
andi. Þýðingar sumra bóka virtust nokkuð stirð-
busalegar og bera of mikinn keim af málinu sem
þær voru þýddar úr. Aðrar þýðingar voru hins
vegar svo vel gerðar, að engum gat að óathuguðu
máli dottið í hug að sagan væri ekki frumsamni
á íslenzku. Þær íslenzku barnabækur sem voru
athugaðar voru svo fáar að erfitt var að leggja
alhliða mat á málfar þeirra. Það virtist þó, vera
vandað, en nokkuð skorti stundum á að málið væri
lipurt og létt. Þá fannst okkur það koma oftsinnis
fram, að höfundar barnabókanna, freistuðust til
þess að tala niður fyrir sig við börnin, en í þessu
sambanda mætti minna á að margar þær barna-
bækur sem nú eru orðnar sígildar voru einmitt
samdar fyrir fullorðið fólk.
Um þær þjóðfélags- og þjóðlifslýsingar sem fram
koma í barnabókunum, var það að segja, að þær
virtust nokkuð hefðbundnar, t.d. að því er varð-
ar hlutverkaskiptingu kynjanna. Munur á drengj-
um og stúlkum í leik og starfi var líka greinilegur
og þeim fengið það verkefni og hlutverk sem
hefðbundin verða að teljast. Þannig mátti það
heita undantekning ef mæður söguhetja bókanna
störfuðu utan heimilisins og skorti yfirleitt mik-
ið á að efni bókanna gæfi breiða mynd af sam-
félaginu. Söguhetjurnar voru yfirleitt af ríku fólki
komnar og börnin gátu sjálf átt sinn ævintýra-
heim,óháð af áhyggjum foreldranna. Töldum við,
að slíkt einhæfni sé miður æskilegt og geti m.a.
orðið til þess að þeir lesendur sem ekki búa við
slíkar aðstæður telji heimilisaðstæður sínar af-
brigðilegar, þegar þau miða við börnin sem eru
söguhetjur. Þá þótti okkur athyglisvert hvað marg
ar af íslenzku sögunum voru látnar gerast í sveit,
þrátt fyrir það að nú býr mikill meirihluti þjóð-
arinnar i þéttbýli, og hin ,,klassiska“ berjaferð,
þoka, og lambafæðing, var þarna allt að finna.
Við reyndum einnig að meta fræðslugildi bók-
anna, en töldum það þó aukaþátt. — Aðalatriðið
að okkar dómi var að barnabækurnar hefðu að
geyma bókmenntir. Einstaka bók gat sameinað
þetta tvennt, en yfirleitt virtust höfundar ekki
leggja mikið upp úr fræðsluþætti bóka sinna.
Hið sama má segja um boðskap bókanna og
fræðslugildið. Hann þarf ekki endilega að vera
nauðsynlegur þáttur. Sá boðskapur sem einna
helzt mátti finna í bókunum var í hinum svo-
nefndu leynilögreglusögum þar sem lögreglu-
maðurinn og þorparinn mættust. Þar þurfti ekki
að spyrja að leikslokum.
1 þeirri greinargerð, sem við sömdum um bóka-
könnunina höfðum við það í lokaorðum, að við
hefðum unnið þetta starf í þeirri von, að við
gætum bent fólki á góðar bækur, en varað við
þeim bókum sem lítið gildi hefðu að okkar mati.
Tókum við það jafnframt fram, að við viður-
kenndum það fúslega að mat þetta væri ekki ein-
hlítt.
Afreksniaður í óbyggðnm XXX
Höf. Fin K. Lutne
Þýð. Þorlákur Jónsson. Útg. Leiftur
Áróra og pabbi XXXXX
Höf. Anne-Cath. Vestley
Þýð. Stefán Sigurðsson. Útg. Iðunn
Barnasögur, Bitsafn I XXXXX
Barnasögur, Kitsafn II XXXXX
Höf. Sigurbjörn Sveinsson. Útg. Æskan
lijössi á Tréstöðum XXXX
19. .Túní
9