19. júní - 19.06.1972, Blaðsíða 20

hlutverk kynjanna skuli vera í
þeirri gerð. Undirritaður hefur
enga afstöðu tekið til þessa at-
riðis, finnst reyndar að margar
tegundir samfélagsgerðar geti
komið til greina og hin margvís-
iegustu hlutverkaskipti. Það eitt
get ég sagt, að til þess að breyt-
ing geti talizt æskileg, hlýtur
hún ávailt að þurfa að stefna að
raunhæfri aðlögun að hinum
samfélagslega raunveruleika,
eins og hann er á hverjum tíma.
Sigurjón Björnsson.
Hið gamla einfalda líf er liðin saga
Spurt er, hvort breyta eigi
uppeldi stúlkna og drengja frá
þvi, sem tíðkazt hefur.
Þetta er erfið spurning, og má-
ske ekki til svar við henni frá
sjónarhóli einstakiingsins. Hvað
er uppeldi, og hver annast það í
dag? — Áður fyrr var uppeldi
barns og unglings handleiðsla
hinna eldri. Þeir innrættu þeim
lífsskoðanir sínar og kenndu
þeim verk að vinna, arfleiddu
soninn og dótturina að lífsvið-
horfum sínum og starfi sínu.
Það er fyrst með þessari öld,
sem verulegar breytingar verða
á þessu aldagamla lögmáli. Nú
eru það ekki lengur faðir, móðir
og nánasta umhverfi, sem ein
móta nýjan einstakling, heldur
er hann sendur út í þungan nið
fjölbreytts þjóðfélags eða heims-
félags, þar sem allt önnur upp-
eldislögmál gilda ef nokkur. Með
þessum breytingum hefur komið
öryggisleysi, sem alltaf er fylgi-
fiskur örra breytinga. Einstakl-
ingarnir þurfa nú sjálfir að finna
sér stað í lífinu, þar sem áður
það var gert fyrir þá af hinum
eldri.
Þá hefur orðið sú stóra breyt-
ing á hfstilhögun manna og
kvenna, að konan hefur fært
verksvið sitt út af heimilinu og
út á hinn almenna vinnumarkað.
Þessi breyting er nánast bylt-
ing og veldur mörgum miklum
áhyggjum. Og eitt er víst, að
þjóðféiagsbyggingin eins og hún
er í dag er ekki búin undir þessa
breytingu. Konan hefur um ár-
þúsundir þegjandi og hljóðalaust
tekið að sér að veita forstöðu
þeirri þjóðareiningu, sem heimili
kallast, og annast afkvæma sín
frá degi til dags. Verkefni hinna
flóknu iðnvæddu þjóðfélaga 20.
aldar hafa síðan kallað á hana til
starfs utan heimilisins, og líklegt
er, að heimsstyrjaldirnar tvær
hafi flýtt þessari þróun að mun.
Nú er þetta ástand orðið stað-
reynd, sem ekki verður móti
mælt, hið gamla einfalda lif er
liðin saga, og nú er spurningin,
hvernig hinir fámennu hópar, er
standa saman að heimilum, og
hinir stóru hópar, er þjóðfélög
kallast, fá bezt ofið saman sinn
vef, svo að jafnvægi og öryggi
náist á ný.
Margir efast um hæfni kon-
unnar til að vinna hin flóknari
verk nútímaþjóðfélags. — Þessi
skoðun er ekki svaraverð. Hins
vegar orkar ekki tvímælis, að
hve miklu leyti konan sjálf vill
eða getur afsalað sér árþús-
unda görnlum hefðum. Ennþá
eru kynin tvö, ég segi ennþá, því
að tilhr.eiging hinna ungu í dag,
hvar sem við horfum, er til að
minnka þetta bil. Enn leggur
karlmaðurinn til sæðið, og konan
ber fóstrið og elur það. En það er
umönnun nýs einstaklings eftir
fæðinguna, sem er erfið og tíma-
frek og hefur hingað til verið tal-
in siðferðileg og líffræðileg
skylda konunnar.
Svo sýnist sem kona seinni
hluta 20. aldar sé að heyja bar-
áttu við sjálfa sig, karlmanninn
og umhverfi sitt og kalla föður-
inn til jafnrar ábyrgðar um þess-
ar skyldur, en hyggist taka í
staðinn á sig hluta fyrirvinnu-
skyldunnar. Sálrænar afleiðing-
ar þessarar tilhögunar eru djúp-
stæðar og margslungnar. — Sé
þetta mikil breyting á lifnaðar-
háttum konunnar frá því sem
var, er hún víst ekki minni á við-
teknar lífsreglur karlmannsins.
Því er það vart vonlegt, að karl-
maðurinn fallist á þessa breyttu
tilhögun á einum mannsaldri.
trúlegt er, að konan nái betri ár-
angri og fyrr í viðleitni sinni til
að vera virkur þátttakandi í nýju
þjóðfélagi, þegar hún veit, hvað
hún vill, og getur gengið æðru-
laus að settu marki, því að til
hvers eru hróp á torgum.
18
19. JÚNÍ