19. júní - 19.06.1974, Síða 43

móðir og það er ekkert jafn þýðingarmikið fyrir
konuna sjálfa og þjóðfélagið sem það að annast og
ala vel upp börn sín. Ekkert starf getur í jafn ríkum
mæli ræktað það besta sem í konunni býr, eins og
kærleikurinn til mannsins og bamanna og sú þjón-
usta, sem ávallt fylgir svo göfugu starfi. . . . Líf
hennar var fullkomnað, hún var sátt við allt og alla.“
(Nokkrar upplýsingar um konuna, sem eftinnælin
eru um: Hún giftist um tvítugsaldur eftir aldamótin,
eignaðist fjögur börn, varð ekkja um sextugt og dó
mn áttrætt. Á meðan börnin voru ung, voru oftast
3 vinnukonur á heimilinu: stofustúlka, eldhússtúlka
og barnfóstra. Þvottakona kom og þvoði stórþvottinn
einu sinni í mánuði, stofustúlkan þvoði smáþvott
einu sinni í viku. Saumakona var fengin öðru hverju,
cg þegar stórar veislur voru, kom kona til að hjálpa
lil í eldhúsi og við framreiðslu.).
Hara lnisnióiðir — liara lieinia
Bara húsmóSir er nútímaorðatiltæki. Það heyrðist
aldrei á meðan húsmæður höfðu vinnukonum að
stjóma, en ekki vélum. Að vísu voru til húsmæður,
sem aldrei höfðu heimilishjálp utan þá, sem börnin
veittu eftir því sem þau stækkuðu. Og enn aðrar,
sem aldrei þurftu á vinnukonu að halda, af því að
á heimilinu var amma eða frænka, sem vann verk
sín hljóð myrkranna á milli, og húsmóðirin gat verið
talsvert frjáls. Við skoðanakönnun í Frakklandi fyr-
ir nokkrum árum, var ein spurningin, sem beint var
til giftra karlmanna þannig: „Hvað gerir konan
þín?“ 80% þeirra, sem giftir vom konum, sem ekki
unnu utan heimilis, svömðu á þessa leið: „Konan
mín gerir ekkert, hún er heima.“ Svipað yrði senni-
lega uppi á teningnum hér á landi: „Hún er hara
heima.“ Þrátt fyrir alla mærðina um móðurást og
öll eftirmælin í sama dúr og fyrr er sagt frá, og
kenninguna að „staður konunnar er á heimilinu",
er tvískinningur í almenningsálitinu svo mikill, að
konurnar sjálfar segja í afsökunartón: „Ég er bara
húsmóðir“ eða „Ég er ekkert.“ Þó ættu þær að geta
haft önnur svör á takteinum: „Börnin fá ekki pláss
á dagheimili, ég er gift og telst því hafa fyrirvinnu.“
Eða: „Ég á hvorki mömmu né tengdamóður til að
nota við harnagæslu, ef ég fer út að vinna, en börn
þurfa 24 stunda gæslu á sólarhring."
Á fundi hjá nýju kvenréttindakonunum í Amer-
íku var mikið klappað, þegar ein þeirra sagði: „Ekki
getur maður samtímis hatað kúgun og elskað kúg-
arann.“
Einhver snjall maður komst að orði á þessa leið:
Tveir hópar kvenna fullyrða jafnan, að þær séu
ekki kvenréttindakonur; þær sem eru kúgaðar af
eiginmönnum sínum og þær sem kúga eiginmenn
sína.
Fyrirlilning
t frétt í blaði fyrir nokkrum árum var sagt, að maður
nokkur hefði séð bifreið velta út af vegi og sagði
hann lögreglunni, að hann teldi, að ökumaðurinn
hefði verið í meira lagi drukkinn. Fréttin endaði
þannig: „Þegar lögreglan kom á staðinn upplýstist,
að ökumaðurinn var kona“, en yfirskrift fréttarinnar
var: Kkki drukkinn - heldur kona.
1 annarri blaðafrétt var frá því skýrt, að nokkrir
drengir hafi ætlað að kæra knattspymuleik unglinga
á Skarphéðinsmótinu í Hveragerði 1968, þegar þeir
fréttu að stelpa hefði verið í liði andstæðinganna.
Félagsmálaráðherra voru bornar ýmsar sakir á
brýn í blaðagrein 1972, meðal annars þær, að hann
fer til útlanda og „skilur við skattamál sveitastjórna
í höndum konu“. (Átt var við Steinunni Finnboga-
dóttur, sem var aðstoðarmaður ráðherrans, sbr. 19.
júní 1972).
T ferðasögu frá Afn'ku var frá því sagt, að þar
væm konur dýrar miðað við aSrar nauSsynjar.
Kvenheiðingi og kvenbílstjóri eru nýjustu tignar-
heitin sem konum em gefin,
Stjóri — stvra — stýri
Nafnorð leitt af sögninni að stýra er stýri og af
sögninni að stjórna stjóri. Það hefir um langan aldur
verið venja að nefna stjórnanda einhvers með starfs-
heiti, sem endar á stjóri: skipstjóri, söngstjóri o. s
frv. og er það yfirleitt notað jafnt um konur sem
karla eftir atvikum.
En alltaf öðru hverju skýtur upp, bæði á prenti og
í mæltu máli, harla óyndislegri afbökun á stöðu-
heitum þessum, þegar konur eiga í hlut, og eru þær
t. d. kallaðar hótelstýra, söngstýra, leikstýra, skóla-
stýra o. s. frv.
Mörgum falla þessi stýruheiti ekki vel í geð, og
aðrir sætta sig ekki við að nota karlkynsorð fyrir
konur, er hér þvi stungið upp á til málamiðlunar
að nota hvorukynsorð (líkt og Danir hafa hvoru-
kynsorð um þingmenn): Leikstýri, söngstýri, skóla-
stýri, hótelstýri og þá að sjálfsögðu einnig skipstýri
og bílstýri. Nema menn kunni að óttast, að konui
með slikum stýrisheitum kynnu að verða körlum
ofstýri (sbr. 23. kap. í Fljótsdælasögu).
19. JÚNÍ
41