Búfræðingurinn - 01.01.1936, Síða 77

73
Tilraunabálkur.
A. Innlendar tilraunir.
í tveimur fyrri árgöngum "Búfræðingsins” hefir verið skýrt frá
hinum helstu tilraunum í jarðrækt og garðrækt hér á landi. Síðan
það var ritað hefir litið nýtt verið birt á því sviði. Verður því í
ár aðallega skýrt frá verkfæratilraunum íslenskum,gömlum og nýóum.
I. Verkfæratilraunir.
Orka hestsins. Hér á landi hafa aðallega verið gerðar tilraun-
ir með hestaverkfæri,og er því rétt að gera sér strax nokkra grein
fyrir þeirri orku,sem hesturinn getur látið í té.
Erlendis er svo talið,að dráttarátak hestsins mælt'í kg sé
hæfilegt /7 - V8 af ÚynSd- hans,miðað við vinnu allan daginn. brátt-
arátak hins íslenska hests,sem vegur 35o - 4-oo,ættd samkvaant þessu
að vera 5o - 56 kg,öegan miðáð er við hæfilega vinSft allan daginn,
en stutta stund er talið,að hesturinn geti framkvæmt dráttarátak sem
svarar 1/2 af þunga sínum eða allt að 2oo kg fyrir íslenska hesta.
Gangi fyesturinn 1,1 m á sek.,þá verður vinnan,sem hann framkvæmir,
um 6o Igi^flcílogrammetrar) eða 4/5 úr hestafli,sem er 75 kgm eð.a ©áo
af]ca,sem þarf til þess að lyfta 75 kg 1 m upp. Stórir erlendir. hest-
ar,sem vega 5oo - 6oo kg,geta með sama ganghraða orkað 75 - 85 kgm
á sek. eða 25 - 4o % meira en hinir íslensku hestar.
Þegar fleiri hestar vinna saman ódrýgist átakið um ca. 6 %
fyrir hvern hest,sem við er bætt. Þegar hestur gengur upp í móti
fyrir drætti,fer til ^©spuagal^ftáshonuá áták,sem svarar til 1 % af
þunga hans fyrir hvert 1 % í hallaaukningu. Sé t.d hestur látinn
draga upp bratta með halla 1 s 2o eða 5 %,þá skerðist dráttargeta
hans um 5 % af þimgsumm eða 2o kg alls,sé hesturinn 4oo kg Jiungur
og hæfilegt dráttarátak hans minnkar úr 58 niður í 3& kg eða um 34%.
1. Sláttuvélar. (S,já BÚnaðarrit 35-ár og skýrslu B. í. nr. 4).
Sumarið 1921 var gerð tilraun með 6 tegundir sláttuvéla á VÍf-
ilsstöðum,en aðeins ein þeirra tegunda.er nú notuð hér(Herkules).
Dráttarátakið reyndist þannigs.
Þegar vélin var laus og ljár ekki'í gangi 31 kg að meðaltali
- - - , en l,jár í gangi 78 - -
- - í slætti lo6 - -
Þetta sýnir,að begar sláttuvélar eru fluttar til,skal ávalt taka
þær úr slætti,bvá að það léttir átak hestanna mjög verulega,
Sumarið 1929 voru háðar tilraunir með sláttuvélar á Hvanneyri,
aðallega á "Hvanneyrarfitinni",sem er eggslétt og aðallega vaxin
Þéttum,ekki háum valllendisgróðri,en að nokkru leyti á s.k. Kálfhaga
i Hvanneyrartúni. Þessar tegundir voru reyndarl