Búfræðingurinn - 01.01.1940, Blaðsíða 32
BÚFRÆÐINGURINN
26
eggjahvílu, feili og kolvetni i fæðunni, eins og þörf ltref-
ur, kveikjan, þ. e. vitaminin, þarf lika að vera til staðar
i nægilegu magni og í réttum hlutföllum, því að öðrum
kosti stanzar öll lífsstarfsemin — dýrið deyr úr vítamin-
hungri. Alimörg vítamín eru nú þekkt, þýðing þeirra og
áhrif. Sum þeirra eru þekkt efnafræiðilega og framleidd
til notkunar í stórum stíl.
Vítamín A er leysanlegt í feiti. Það hefir mikla þýð-
ingu handa vaxandi ungviði, sérstaklega fyrir heinmynd-
unina og myndun frumanna i vefjunum. Yrðlingar, er
fæðast undan taafum, sem fengið hafa nægilegt vítamín
A í fóðrinu fyrir og um meðgöngutímann, iiafa í sér
birgðir af þessu efni við fæðingu. Það er talið, að þetta
liafi þýðingu fyrir fyrstu þroskun ungviðisins, vegna þess
að þá gangi upþtaka kalks í hlóðið og öll beinmyndun
örar á fyrsta stigi. Yöntun á vitamín A veldur, hjá refa-
yrðJingum, stöðvun í vexti, þeir jafnvel léttast; enn fremur
krampaflogujn og stundum Ijlindu á öðru eða háðum aug-
um — það kemur það sem kallað er „ský á augað“ — o. fl.
Af fóðurtegundum, sem sérstaklega innihafda vítamin
A, má nefna: nýmjólk, egg, lifur, nýru, heila; enn fremur
er allmikið í ýmsum fiskitegundum, t. d. síld og þó lang-
mest í lifrarlýsinu — þ. e. þorskalýsi. í jurtarikinu finnst
]jað i skarfakáli, grænkáli, gulrótum, tómötum o. fl.
Vítamín B er leysanlegt í vatni. Af B-efnum eru talin
5 eða 6 með noklcuð mismunandi eiginleika. Vanti vítamín
B í fóðrið, koma ýmsir kvillar i ljós, svo sem korka i vexti,
taugaveiklun, krampaflog, húðsjúkdómar, t. d. flasa, óeðli-
legt liárlos, hárrot o. fl. Vítamín B finnst i lifur, mjólk,
grófmöluðu liveiti og liöfrum, en langmest í ölgeri.
Vítamín C er leysanlegt í vatni. Efnasamsetning þess
er þekkt. Það er framleitt lireint i stórum stíl af kemiskum
efnum. Vöntun á vitamín C veldur skyrbjúg. Sá sjúkdómur
virðist vera algengur hér á landi í silfurrefayrðlingum
og kemur sérstaklega fram hjá þeim, sem hvorki hafa
gefið dýrunum nægilegt grænmeti eða nýmjólk. — Ennis
Smith, tilraunastjóri við tilraunastöðina á Ellis Island