Frjáls verslun - 01.07.2002, Blaðsíða 58

LUNDÚNAPISTILL SIGRUNAR DflVÍÐSDÓTTUR
En það eru ekki bara þau Smart og Glaister, sem hafa auðgast á bóksölunni, heldur líka
sölumenn þeirra. Fyrrum atvinnulausir námamenn hafa 77 þúsund pund í árslaun, sem eru
dágóð laun hér. Sá tekjuhæsti ku hafa 250 þúsund pund í árslaun (um 25 milljónir króna).
Min eina reynsla af viðskiptum við Virgin bendir ekki til þess
að Branson-fyrirtækin skilji vel þarfir viðskiptavinanna. Það var
ekki fyrr en eftír næstum klukkustundar bið í Virgin-lest útí á
landi að við farþegarnir vorum upplýstir um af hverju biðin væri
og að búast mættí við klukkutímaseinkun tíl viðbótar. Þó að þá
væri ljóst að lestin kæmi ekki tíl London fyrr en eftír að neðan-
jarðarlestirnar væru hættar að ganga fengum við ekki að vita
það fyrr en í London að það væri reyndar búið að skipuleggja
leigubílaakstur fyrir langþreytta farþega heim. Næst þegar ég
fór í langferð tók ég bílinn. En kannski skilur Branson banda-
ríska unglinga betur en Virgin-lestarfarþegana hér?
280 fyrirtæki undir Virgin-regnhlífinni í íjolmiðlum hér eru
uppi efasemdir um vesturvíking Virgin. Það er erfitt að henda
reiður á fjárhagsstöðu þeirra 280 fyrirtækja sem eru undir
rauðu Virgin-regnhlífinni. Það er ekki vitað hversu mörg skila
arði og hversu mörg lifa á millifærslum frá arðvænlegri Virgin-
fyrirtækjum. Og svo er það auðvitað síðasta glappaskotið:
Virgin Mobile í Singapúr, sem reyndist ekki eins pottþétt og
Branson hélt og var lokað nýlega. En Branson ypptir öxlum,
lærdómurinn frá Singapúr nýtist Virgin Mobile USA, segir
hann. Nú er ætlunin að opna í Suður-Afríku innan árs og svo í
Kanada. WorldCom sagan er auðvitað enn í fersku minni og
ýtír undir vangaveltur á viðskiptasíðunum um vænleikann í
Virgin Mobile. Reyndar er Virgin Mobile UK enn ekki farið að
skila hagnaði, en Branson er líka sannfærður um að þar sé allt
á réttrí leið.
Bókafólkið samþykkti loksins viðtal Um það leytí sem Branson
sveiflaði sér „allt-í-platí allsber" yfirTimes Square féllust forstjór-
ar og stofnendur Book People á að láta taka við sig viðtal í dag-
blaðinu Independent. Eg rak upp stór augu þegar ég fór að lesa
um þessa stærstu bóksala hérlendis sem ég hafði aldrei heyrt
nefnda þó að ég sé dyggur gestur í bókabúðum. En ég áttaði mig
fljótt á að ég er ekki í markhópi Book People. Fyrirtækið hjólar
í þá sem fara aldrei í bókabúðir og hafa varla lesið bækur - fyrr
en þeir komast í tæri við Bókafólkið.
Það þarf nokkra snilld tíl að láta sér detta í hug að ætla að
koma fólki upp á að kaupa það sem það hefur aldrei keypt áður.
Seni Glaister, þá 21 árs og nýbúin að eignast fyrsta barnið sitt,
sat í eldhúsinu hjáTed Smart, 45 ára tjölskylduvini, dag einn árið
1988. Glaister var þá eins og núna hæg og stillt, grönn og nú-
orðið Prada-týpa og þriggja barna móðir. Smart var hress eins
og núna en bara ekki sérlega heppinn í lifinu. Var atvinnulaus
með fjölskyldu á sínu framfæri, hafði verið lögga í Hong Kong,
sölumaður, ljósmyndari og útgefandi, en ekkert hafði tekist með
neinum glæsibrag.
Smart spurði Glaister hvort hún kynni ekki eitthvað á tölvur.
Þá gæti hún fengið vinnu í bílskúrnum hjá honum og tíu pund í
vikulaun við að hjálpa honum að selja bækur tíl fólks, sem keypti
annars aldrei bækur. Hún sló til. Núna er fyrirtækið metíð á 100
milljónir punda, (um 13 milljarða króna) viðskiptavinirnir eru
2,5 milljónir, þar af 2 milljónir í gegnum póstkröfu auk þeirra
sem kaupa bækurnar þeirra á 30 þúsundum vinnustöðum, til
dæmis skrifstofum, verksmiðjum og skólum. Viðskiptavinirnir,
sem aldrei keyptu bækur, kaupa nú 14 milljónir bóka á ári.
Sölumenn bóka með 25 milljónir í árslaun En það eru ekki bara
þau Smart og Glaister sem hafa auðgast á bóksölunni, heldur líka
sölumenn þeirra. Fyrrum atvinnulausir námamenn hafa 77 þús-
und pund í árslaun, sem eru dágóð laun hér. Sá tekjuhæstí ku
hafa 250 þúsund pund, (um 25 milljónir króna) sem slagar í for-
stjóra í dágóðu fyrirtæki. Nýlega vígðu þau stóra vörugeymslu í
Norður-Englandi og áætlað er að opna símamiðstöð á Indlandi tíl
að taka við pöntunum.
Það hefur sýnt sig að vera góð útgerð að selja þeim óbókelsku
bækur. Margir viðskiptavinanna héldu sig bara frá bókum af því
þær voru þeim of dýrar og bókabúðirnar óárennilegar. Áður en
Jamie Oliver varð frægur sjónvarpskokkur var Bókafólkið búið
að tryggja sér vænt upplag af honum. Þau hafa selt 600 þúsund
eintök af bókunum hans og hann mætir með gleði á sölumanna-
samkomur þeirra. Kokkabækur, bækur um garðyrkju, sem er
þjóðaríþrótt Breta, og sorglegar bækur seljast best. Angela’s As-
hes, hreinræktuð írsk eymd, seldist í hundruðum þúsunda ein-
taka hjá Bókafólkinu, í viðbót við alþjóðlega sölu upp á milljónir.
Hjá Bókafólkinu kostar myndskreytt kokkabók 7 pund, (um
910 krónur) en 19 pund í búð. Pakki með átta bókum er hafa hlot-
ið Booker verðlaunin, virtustu bókmenntaverðlaunin hér, kostar
tæp 60 pund í bókabúð en 10 pund hjá Bókafólkinu og það í sér-
gerðum kassa. I fyrstu seldi Bókafólkið afgangslagera útgefenda
og bækur sem enginn vildi líta við. Þannig er það ekki lengur. Af-
nám verðhafta á breska bókamarkaðnum árið 1995 áttí drýgstan
þátt í að auðvelda Bókafólkinu starfsemina.
Bókaútgefendur yggla sig því þeir fá ekki mikið fyrir sinn
snúð frá Bókafólkinu, en hver segir nei við stórsölum? Sama er
með höfunda, sem fá miklu minna í sinn vasa, en hljóta á mótí
rokna sölu. Bókabúðirnar eru lika óhressar, en eru samt varla að
missa viðskiptavini. Enginn er glaður nema Bókafólkið en eng-
inn segir neitt því það er litíð svo á að Bókafólkið rækti markað
sem aðrir aðilar á bókamarkaðnum ná ekki til.
Aðferðir Bókafólksins Ein ástæðan fyrir því að stofnendur Bóka-
fólksins hafa hægt um sig er að þau vilja gjarnan sitja ein að mark-
aðnum eins og hingað tíl, því starfsemi þeirra er ekki flókin. Sex
sinnum á ári koma sölumenn Bókafólksins í heimsókn á vinnu-
stað, skilja eftír 12-14 bækur í móttökunni svo starfsfólkið getí kíkt
á bækurnar. Viku seinna kemur flutningabíll með lager í heim-
sókn og selur þeim sem vilja kaupa. Svo er selt í póstkröfu, en ekki
eins og í bókaklúbbunum þar sem maður þarf að afpanta bækur,
sem maður vill ekki. Það á eftír að koma í ljós hvort Branson getur
þanið sig yfir ameríska markaðinn, sem hingað tíl hefúr verið tor-
sóttur evrópskum fyrirtækjum, sama á hvaða sviði er. Vísast á
Branson eftír að sprikla aftur við sjósetningu annarra hugmynda.
En það heyrist sennilega ekkert frekar af Bókafólkinu um langa
hríð. Þau Glaister og Smart halda bara áfram að mala gull við að
selja bækur tíl þeirra sem vissu ekki að þá langaði að lesa og halda
áfram að fá þakkarbréf frá fólki sem segir þeim frá hvernig bækur
Bókafólksins hafa gjörbreytt lífi þeirra. HD
58