Morgunn - 01.06.1984, Síða 33

UM GERVIVÍSINDI
31
nefnd yfirskilvitleg fyrirbæri í þeirri sannfæringu eða von,
að þar leynist eitthvað, sem vert sé að rannsaka. Það er
Þvi á nokkurri reynslu að byggja, þegar taka skal afstöðu
til þess nú, hvort dularsálfræðin eigi fremur að teljast til
vísinda en gervivísinda.
Það eitt, að menn skuli enn vera að ræða þessa sömu
spurningu eftir þrotlaust rannsóknarstarf í heila öld, kann
að vera nokkur ábending um svarið. Ég efast um, að nokk-
urt dæmi sé til um viðurkennda vísindagrein, sem hafi átt
svo erfitt með að vinna sér álit. Hvað er það þá sem efa-
semdamennirnir setja fyrir sig? 1 stuttu máli mætti svara
þessu á eftirfarandi veg.
1. Dularsálfræðingum hefur ekki tekist, þrátt fyrir linnu-
lausar tilraunir, að finna eitt einasta fyrirbæri sem unnt
sé að sýna fram á við endurtekna tilraun, þannig að aðrir
rannsóknarmenn geti gengið úr skugga um það. Þetta á
jafnt við um hugsanaflutning (telepathy), fjarskynjun
(clairvoyance), spádóma (precognition), hugarafl (psycho-
kinesis), miðilsfyrirbæri eða nokkuð annað yfirskilvitlegt
rannsóknarefni. Þetta vandamál er almennt viðurkennt af
dularsálfræðingum,4) en mér vitanlega hefur enginn getað
skýrt hvernig á þessu standi. Það er t.d. alls ekki nóg að
segja, að hér sé verið að rannsaka fyrirbæri sem gerast
einu sinni í tíma og ekki aftur. Slík fyrirbæri geta að sjálf-
sögðu verið vísindalegt rannsóknarefni, og má þar sem
dæmi nefna spurninguna um upphaf alheimsins. En niður-
stöður dularsálfræðinga eru iðulega tölfræðilegs eðlis. Þeir
kanna t.d. hve oft tiltekinn maður getur giskað á spil, sem
hann ekki sér, eða haft áhrif á það, hvernig teningar lenda,
sem kastað er af handahófi, og þar fram eftir götunum.
En einhver sýnir sérstaka hæfileika í þessa átt, hvers
vegna skyldi þá ekki vera hægt að endurtaka tilraunina
aftur og aftur með svipuðum árangri eða a.m.k. einhverj-
um árangri?
2. Dularsálfræðingum hefur ekki tekist að verða ásáttir
um neinar ákveðnar kenningar til að skýra þau fyrirbæri