Morgunn


Morgunn - 01.12.1986, Síða 63

Morgunn - 01.12.1986, Síða 63
ekki eingöngu rakin til hnignunar hefðbundins kristin- dóms heldur einnig mjög sterkra ítaka (áhrifa) vélgengis- viðhorfa, sem við munum nú víkja að eftir þessa stuttu at- hugun á kristindóminum. Decartes reisti heimspeki sína á eftirfarandi fuliyrðingu: „Ég hugsa, þess vegna er ég“. Um leið víkur hann frá hinni guðfræðilegu hefð með því að gera manninn en ekki Guð að þungamiðju kenningar sinnar. Hann byrjar með því að efast um gildi upplýsinganna er berast honum um skyn- færin. Hann lítur á líkamann sem vél og dýrin sem vélar. Skynsemi mannsins og sjálfsvitund eða sál er það sem greinir hann frá dýrunum. Efahyggja Decai'tesar er sú kenning hans að dýrin væru vélar, átti eftir að hafa af- leiðingar sem hann hefur sennilega ekki séð fyrir. Efa- hyggja hans breytist í almennri árás á trúarlegt kennivald í nafni vísindalegra rannsóknaraðferða og kenningin um dýrin var yfirfærð á manninn þegar framþróun og atferlis- sálarfræðin höfðu óskýrt mörk manns og dýrs og afgreitt hvorttveggja með frumstæðu módeli (líkani) áreitni og svörunar. Viðhorf af þessu tæi gerir lítið úr manninum og mennsku hans og elur af sér tilhneigingu til að líta á hann sem efnisögn einvörðungu sem í besta falli er aðeins háif-líffræðilegur sannleikur. Samtímis því að sálarhugtakið vék fyrir vélgengisvið- horfum í eðlisfræði og síðar líffræði og sálarfræði (þar sem maðurinn er skýrður útfrá efnaskiptum i líkamanum) komust hin algildu verðmæti trúarhefðarinnar á faliandi fót. Framtið mannkynsins á jörðu fór að skipta meira máli en iausn okkar í öðrum heimi eftir andalok okkar í þess- um heimi. Að mörgu leyti var þetta nauðsynlegt fráhvarf frá „annars heims“ viðhorfum, en við þessa algeru kúvend- ingu, varð efnisleg velmegun hin ráðandi þáttur siðfræð- innar. Kenningunni um erfðasyndina var varpað fyrir róða og i staðinn kom trú á eðlislægan góðleik mannsins og möguieika hans á að ná fullkomnun; takmarkið var ekki lengur að snúa baki við heiminum heldur finna fullnægju morgunn 61
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Morgunn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunn
https://timarit.is/publication/668

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.