Morgunn - 01.06.1993, Blaðsíða 21

MORGUNN
ljóst. Þetta „eitthvað“ óskýranlega er í mínum huga eitt
höfuðviðfangsefni okkar í lífinu og ég held að þetta
„eitthvað“ sé óaðskiljanlegur þáttur mannlegrar reynslu,
því ef svo væri ekki þá hefði mannkynið löngu lært af
mistökum forfeðra sinna og endurtekning þeirra ætti sér
ekki stað. Óskýranleg reynsla er af mörgu tagi í lífi okkar
og hún er þess eðlis að hún safnast saman og í krafti
hennar sköpum við okkur heildstæðar myndir. Einhver
mikilvægasti þátturinn í þessari óskýranlegu reynslu
okkar á sér oftar en ekki lokapunkt í því sem við köllum
trú. Við þekkjum öll þá tegund trúar sem gengur mann
fram af manni og fólk tileinkar sér nánast fyrir skylduboð.
Það er ekki þetta fyrirbæri sem ég á við hér, heldur miklu
fremur sú trú sem verður til þegar mannhugurinn fær að
vera frjáls til að meðtaka og hafna einstökum hugmyndum
og móta síðan sjálfstæða skoðun. Þessi trú er ekki sneydd
skynsemi eða röklaus, þvert á móti. En óaðskiljanlegur
þáttur hennar er sá að hún hefur orðið til af nokkru sem
við köllum innsæi. Innsæi sem til er orðið líka fyrir tilstilli
þess sem er „ósegjanlegt“. Ég vil taka svo djúpt í árinni að
segja að það gangi furðu næst hversu samhljóma slík trú
getur orðið manna í millum að því marki sem hún verður
þá tjáð með orðum.
Með þessu er ég kannski að flækja enn fremur það sem
á undan er sagt, því ég tel að auk þess að við myndum
okkur skoðanir á lífinu og tilverunni af því sem fellur utan
ramma samkomulagsins, þá neitum við að viðurkenna
samkomulagið. Þetta gerum við á köflum því við höfum
einhverskonar innbyggða þrá eftir því að öðlast eigin
reynslu af hlutunum og hirðum þá ekki um lærdóm
annarra. í þessu leitum við eftir reynslu þar sem hver og
einn verður að reyna fyrir sig til þess að öðlast
hluttekningu í sannleikanum. Það er þessi þvermóðska
sem skapar okkur innsæi og mótar okkur lífsskoðun.
19