Morgunblaðið - 04.01.2009, Blaðsíða 13

13
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. JANÚAR 2009
inu River Plate. Öllum tilboðunum
hafnaði Albert meðal annars vegna
þess að hann gat ekki hugsað sér að
leika knattspyrnu í hitanum í Suður-
Ameríku.
Viðurnefnið verður til
Vorið 1947 voru hæfileikar Al-
berts orðnir mönnum kunnir á Bret-
landseyjum og hafði þar verið fjallað
talsvert um hann, sérstaklega miðað
við að hann var ekki atvinnumaður.
Albert nam viðskiptafræði í London
og lagði drög að því að flytjast heim
vegna þess að ekki fékkst atvinnu-
leyfi til þess að leika með Arsenal.
Þá barst tilboð frá franska liðinu FC
Nancy sem Albert taldi í fyrstu að
væri frá Racing Club Paris. Þess má
geta að Nancy keypti á dögunum
Garðbæinginn Veigar Pál Gunn-
arsson. Þegar Albert samdi við
Nancy hinn 29. júlí 1947 varð hann
ekki bara fyrsti atvinnumaður okkar
Íslendinga í íþróttum, heldur einnig
fyrsti Norðurlandabúinn sem varð
atvinnumaður í knattspyrnu. Ljóst
er að Albert hefur farið hamförum á
þessari einu leiktíð sinni í búningi
Nancy og er hann einn dáðasti leik-
maður í sögu félagsins. Er hann þar
í félagsskap ekki ómerkari manna en
Michel Platini. Eftir fyrstu átta
deildarleikina hafði Albert skorað
um tvö mörk að meðaltali í leik og
franskir íþróttablaðamenn spöruðu
síst lýsingarorðin um þennan Íslend-
ing sem komið hafði frá Bretlandi.
Fékk Albert viðurnefnið ,,Hvíta
perlan“ hjá stuðningsmönnum
Nancy. Á þessum árum þótti Mar-
okkóbúinn, Ben Barek, vera skæð-
asti framherji á meginlandi Evrópu
og þótt víðar væri leitað. Var hann
þeldökkur á hörund og hafði fengið
viðurnefnið ,,Svarta perlan“. Þegar
leiktíðin var um það bil hálfnuð
mættust þessir kappar í leik í fyrsta
skipti þegar Nancy lék gegn Stade
de Francias. Mikið var rætt og ritað
um þetta einvígi í aðdraganda leiks-
ins en frönsku blöðin settu leikinn
upp fremur sem einvígi Alberts og
Bareks heldur en viðureign liðanna.
KR-ingurinn Guðbjörn Jónsson,
sem bæði lék knattspyrnu og þjálf-
aði, var í Frakklandi á þessum tíma
og varð vitni að þessu einvígi. Hann
lýsir því svo í bréfi sem hann skrifaði
bróður sínum: ,,Virtist mér sem leik-
ið væri upp á líf og dauða. Hraðinn
og harkan í leiknum var eftir því
enda var þetta bikarleikur og liðið
sem sigraði hélt áfram keppni. Stade
Francais hafði yfir í fyrri hálfleik
2:0. Ben Barek skoraði bæði mörkin
og gerði það glæsilega. Þó að Alberti
tækist ekki að gera mark var
frammistaða hans engu að síður góð.
En það var honum í óhag í hálfleik
að Barek skyldi hafa tekist að gera
tvö mörk. Í seinni hálfleik snerist
dæmið við. Albert var maður vall-
arins í orðsins fyllstu merkingu.
Hann skoraði þrjú mörk en eitt
þeirra var dæmt af vegna rangstöðu.
Þessi mörk skoraði Albert eftir að
hafa leikið stórkostlega á hinn
kunna danska knattspyrnusnilling
Arne Sörensen. Það virtist ekki
nokkur vafi á því að Albert og
blökkumaðurinn væru þess vel vit-
andi að leikurinn skæri úr því hvor
þeirra hreppti titilinn: Besti knatt-
spyrnumaður Frakklands. Gerðist
Barek svo heitur í leiknum að í lok
hans gekk hann til Alberts og bauð
honum að slást við sig. Albert hélt
höndunum niður með síðum og bauð
honum að slá ef hann langaði til
þess. Var gengið á milli þeirra og
komið í veg fyrir frekari aðgerðir.
Þessum leik lauk með sigri Nancy
3:2. Frönsk blöð skrifuðu mikið um
leikinn og sögðu að Albert hefði unn-
ið leikinn fyrir Nancy og sigrað Bar-
ek“ Þannig lýsti Guðbjörn þessum
fræga leik sem ýtti enn frekar undir
orðspor Alberts.
Albert varð bikarmeistari með
Nancy og ekki verður annað sagt en
hann hafi lagt sitt af mörkum því
hann skoraði tvö mörk í öllum bik-
arleikjunum. Hann og Barek léku
síðan hlið við hlið í Madríd með
franska úrvalsliðinu gegn spænska
úrvalsliðinu fyrir framan áttatíu
þúsund áhorfendur. Tilgangur leiks-
ins var pólitískur því formleg sam-
skipti Frakka og Spánverja höfðu
engin verið síðan í borgarastríðinu.
Lið Frakka sigraði 4:1 og voru fjórir
úr fremstu víglínu liðsins keyptir frá
Frakklandi um sumarið og þar á
meðal Albert sem keyptur var til
stórliðsins AC Milan.
Ítalskur meistari með AC Milan
Albert gekk til liðs við Milan árið
1948 eða fyrir sextíu árum. Þá eins
og nú var Milan stórlið sem vildi
vinna titla og lék fyrir framan tugi
þúsunda áhorfenda á hinum fræga
San Siro-leikvangi. Athygli vakti
hversu mikið Milan var tilbúið að
greiða fyrir krafta Íslendingsins og
héldu ítölsku blöðin því fram fullum
fetum að hann væri launahæsti
knattspyrnumaður á Ítalíu. Stað-
reyndin var sú að Tom Whitaker sá
um að verðleggja Albert og var hon-
um innan handar við gerð slíkra
samninga. Hann vissi hvað Albert
gat og hafði launakröfurnar eftir því.
Frásögn Alberts af samninga-
viðræðunum við Milan er engu að
síður skondin: ,,Samningurinn við
AC Milan færði mér miklu meira fé
en ég sjálfur ímyndaði mér, að ég
ætti skilið að fá. Blöðin í Mílanó
sögðu þá, að enginn væri á hærra
kaupi en ég. Þau laun voru að
nokkru þannig til komin, að ég varð
svo undrandi þegar heyrði Ítalina
nefna fyrstu upphæð-
ina sem þeir buðu, að
ég horfði bara á þá. Þá
héldu þeir að ég væri
óánægður, og hækkuðu
boðið. Enn þagði ég,
vissi ekki hvað ég átti
að segja. Þeir hækkuðu
sig enn og loks stóð ég
uppi með ótrúlega góð-
an samning. Auk þess
að borga vel, gengust
þeir inn á að vinur
minn frá Arsenal, Írinn
Paddy Sloan, kæmi til
þeirra upp á svipuð
býti og ég.“
Milan-liðið var sterkt
og þeim Alberti og Slo-
an gekk vel. Mynduðu
þeir frægt tríó með Sví-
anum, Gunnari Nor-
dahl, sem kom til Milan
á þessari leiktíð og átti
síðar eftir að verða einn af marka-
hæstu mönnum í sögu ítösku deild-
arkeppninnar. Hann notaði samning
Alberts sem fyrirmynd og var Al-
bert honum innan handar. Milan
barðist um ítalska meistaratitilinn
við Tórínó sem hafði innan sinna
raða fjöldann allan af ítölskum
landsliðsmönnum. Á þessari leiktíð
fór Milan til Madrídar til þess að
leika vígsluleik hins glæsilega San-
tiago Bernabeu-leikvangs þar sem
Real Madrid leikur heimaleiki sína.
Áður en flogið var yfir Pyreneaskag-
ann hittust liðsmenn Milan og leik-
menn Tórínó á flugvellinum í Róm
en þeir voru á leiðinni til Lissabon.
Albert átti ekki góðar minningar frá
vígsluleiknum á Bernabeu því í
leikslok var leikmönnum Milan til-
kynnt að allt Tórínó-liðið hefði farist
í flugslysi á leið sinni frá Portúgal.
Olli þetta þjóðarsorg á Ítalíu og nán-
ast allt ítalska landsliðið féll frá á
einu bretti. Milan varð Ítalíumeist-
ari vegna þessa en þeim áfanga var
aldrei fagnað sem slíkum þar sem
Tórínó hafði verið á undan í kapp-
hlaupinu þegar flugslysið varð.
Læknir Inter bjargaði fætinum
Á leiktíðinni sem Albert lék með
Milan varð hann fyrir alvarlegustu
meiðslum á sínum ferli. Albert hné-
brotnaði illa í leik gegn Lacio di
Roma í Rómaborg. Albert skaut á
mark andstæðinganna en fékk skó-
sóla andstæðingsins á móti hnénu.
Brotið var verulega slæmt og
læknar töldu útilokað að Albert léki
knattspyrnu á ný. Raunar var ekki
útséð með hvort hægt yrði að bjarga
fætinum eða hvort kappinn þyrfti að
notast við staurfót. Fyrir kaldhæðni
örlaganna var það læknir erkifjend-
anna í Inter Milan sem taldi sig geta
hjálpað Alberti. Gerði hann aðgerð
sem þótti mjög áhættusöm og vildu
forráðamenn AC Milan sem minnst
af þessu vita. Þeir höfðu látið sér-
fræðinga frá þremur löndum skoða
Albert og vildu ekki taka þátt í að-
gerð sem gæti þýtt að fóturinn yrði
aldrei jafn góður. Fyrir aðgerðina
keypti Albert upp samning sinn við
AC Milan fyrir litla upphæð og virt-
ist því ekki úrkula vonar um að hann
gæti leikið sem atvinnumaður á ný.
Sú varð aldeilis raunin en á
sjúkrabeðnum voru forráðamenn
Racing Club Paris þegar farnir að
setja sig í samband við Albert. Svo
fór að Albert samdi við RCP og
fluttist til Parísar sem hann hafði
lengi langað til að gera sökum hrifn-
ingar sinnar á borginni. Albert lék
ellefu leiki með Milan eftir aðgerð-
ina og skoraði fjögur mörk. Úr varð
mikill hildarleikur sem ekki verður
farið út í hér í smáatriðum. Í ör-
stuttu máli urðu forráðamenn Milan
hvekktir yfir því að missa Albert frá
sér þegar þeir sáu að hann var orð-
inn rólfær á ný. Þeir voru hins vegar
of seinir til og reyndu þess í stað að
beita ýmsum bolabrögðum til þess
að fá Albert til þess að framlengja
dvöl sína í Mílanó. Í krafti spillingar
tókst þeim að hirða af Alberti vega-
bréfið. Albert fór fram á skaðabætur
vegna þessa sem Milan borgaði.
Mikill hiti var vegna máls-
ins um tíma en með ár-
unum fennti yfir þessi leið-
indi og Albert hélt góðu
sambandi við félagið.
Á skrifstofu L’Equipe
Albert lék með RCP í
fjögur tímabil eða allt til
ársins 1953. Þetta hefur
Albert sjálfur kallað sitt
blómaskeið sem knatt-
spyrnumanns og hann
varð bikarmeistari með
liðinu. RCP var mjög stórt
félag sem síðar klofnaði í
tvö félög og er annað
þeirra Paris St. Germain.
Heimaleikir félagsins fóru
fram á Parc de Princes-
leikvanginum þar sem
Frakkar urðu Evr-
ópumeistarar árið 1984.
Rétt eins og þegar Albert
lék með Nancy virtist hann vera í
sérstöku uppáhaldi hjá stuðnings-
mönnum RCP og ekki síður blaða-
mönnum. Til er fræg mynd af Al-
berti þar sem hann er í loftköstum,
klæddur í jakkaföt og á lakkskóm,
með leðurtuðru á tánum. Myndin er
tekin á ritstjórnarskrifstofu franska
stórblaðsins L’Equipe að beiðni
blaðamanna. Það var engin tilviljun
en Albert lýsir aðdraganda mynda-
tökunnar með þessum hætti:
,,Það var í leik í París, að ég fékk
sendingu frá vinstri, stöðvaði bolt-
ann með vinstra læri, lét hann hoppa
yfir á það hægra, vippaði honum til
baka fyrir vinstri fótinn og skaut
þrumuskoti og skoraði. Ég gerði
þetta allt í loftinu og þetta gekk
náttúrulega eins og örskot, bara
vinstri-hægri-vinstri og skot. Ég
hafði æft þetta nokkuð mikið, og
þegar sama aðstaða kom upp í leikn-
um gerði ég þetta eiginlega án um-
hugsunar, þetta var ósjálfrátt við-
bragð. Blaðamenn sem horfðu á
þetta trúðu ekki að þetta væri hægt.
Þeir fóru að deila um þetta sín á milli
á ritstjórn blaðsins eftir leikinn,
sögðu að þetta væri þvílík tilviljun,
að enginn þeirra, enginn blaðamað-
ur ætti nokkru sinni eftir að sjá neitt
þessu líkt. Í hópnum var einn blaða-
maður, sem hafði séð mig gera þetta
á æfingum. Hann veðjaði við þá van-
trúuðu, og svo var ég beðinn að
koma og sýna atriðið aftur. ,,Sjálf-
sagt,“ sagði ég og fór til þeirra á rit-
stjórnina. Um leið og ég gekk inn í
herbergið sá ég að uppi á vegg var
teppi sem fótboltamark var málað á.
,,Þú veist hvað við ætlum að gera?“
sögðu þeir. ,,Já, já,“ sagði ég. ,,Eig-
um við ekki að koma út á völl?“
,,Nei,“ sagði ég, því að mér fannst
óþarfi að vera að fara út og klæða
mig úr vegna þessa – ,,við skulum
bara vera hér inni.“ Um leið er
fleygt til mín bolta, ljósmyndarinn
var tilbúinn og það var tekin fræg
mynd af mér þar sem ég var í loft-
inu. Ég snerti boltann þrisvar alveg
eins og í leiknum vinstri-hægri-
vinstri og skot og hitti beint í teppið.
,,Aftur!“ sögðu þeir. ,,Nei,“ sagði ég
og kvaddi.“
Hversu svalir geta menn eiginlega
orðið?
Frakklandsmeistari með Nice
Albert lauk ferli sínum sem at-
vinnumaður með Nice í suðurhluta
Frakklands og lék þar frá 1953 til
1955 en fluttist þá heim til Íslands
með Brynhildi, eiginkonu sinni, og
börnum. Með Nice varð Albert bæði
Frakklands- og bikarmeistari og var
í stóru hlutverki eins og hjá öðrum
liðum sem hann lék með. Síðasta
vetur Alberts í atvinnumennskunni
var Evrópukeppni félagsliða haldin í
fyrsta skipti. Þá sigraði Nice lið
Schalke 04 frá Þýskalandi í tveimur
leikjum. Albert gerði öll mörkin í
leiknum í Þýskalandi sem vannst
3:2. En það segir kannski meira en
mörg orð um frammistöðu Alberts
hjá Nice að hann var gerður að heið-
ursborgara í borginni. Slíkur heiður
féll aðallega fyrirmennum í skaut og
fólki með blátt blóð í æðum. Engum
ódrukknum manni hafði dottið það í
hug fyrr að sæma íþróttamann þess-
ari nafnbót. Albert var því sá fyrsti
úr sinni stétt til þess að hljóta þetta
sæmdarheiti og það mun jafnframt
hafa verið í fyrsta skipti sem öll at-
kvæði borgarfulltrúa féllu á sama
veg í slíkri kosningu.
Þegar Albert hélt heim á leið í
byrjun árs 1955 er ljóst að hann átti
einhver góð ár eftir sem knatt-
spyrnumaður enda aðeins 32 ára
gamall. Glasgow Rangers sóttist til
dæmis hart eftir því að fá hann til fé-
lagsins á ný en Albert tjáði þeim að
hann og Brynhildur væru ákveðin í
því að flytja til Íslands. Þá fékk Al-
bert hreint ótrúlegt tilboð frá stór-
liði Rangers sem bauð honum ein-
faldlega að búa á Íslandi og fljúga til
Skotlands um helgar og spila leik-
ina! Eins og nærri má geta var slíkt
ferðalag mun meira mál árið 1955
heldur en árið 2008.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon.
Góður Albert sýnir opinmyntum áhorfendum knatttækni sína í aðdraganda Forsetakosninga árið 1980. Hann greip stundum til tuðrunnar við hátíðleg tækifæri hin síðari ár.
‘‘,,HVERNIG GEKK LEIKURINN FYRIR MÍL-ANÓ LIÐINU? ÞAÐ SÝNDI AÐ VÍSU EKKI AF-BURÐAGÓÐA KNATTSPYRNU, EN ÁTTISAMT MARGA ÁGÆTIS SPRETTI Í FYRRI
HÁLFLEIK. LIÐIÐ KUNNI LÍKA AÐ NOT-
FÆRA SÉR HÆFILEIKA ALBERTS GUÐ-
MUNDSSONAR, ÞESSA SNJALLA OG GÁF-
AÐA KNATTSPYRNUMANNS, SEM ER SÚ
LIST GEFIN, AÐ SKIPULEGGJA SÓKN LIÐS
SÍNS OG UNDIRBÚA.“
- IL CALCIO ILLUSTRATO, 1948.
Tveir flottir Albert ásamt annarri
goðsögn, Gunnari Huseby, tvöföld-
um Evrópumeistara í kúluvarpi.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon.
Félagar Albert ásamt vini sínum
Paddy Sloan, en þeir léku saman
bæði hjá Arsenal og síðar AC Milan.