Morgunblaðið - 04.01.2009, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. JANÚAR 2009
7. janúar, 1979: „Þau uggvænlegu
tíðindi hafa verið að berast, að at-
vinnuleysi hefur aukizt verulega frá
því í fyrra. Þannig voru um áramót-
in 88% fleiri atvinnulausir en sl. ár
eða 1088 og er þetta ástand ekki
bundið við einn stað, heldur gætir
þess víða um land, svo sem í
Reykjavík, Keflavík, Húsavík,
Seyðisfirði, Ólafsfirði, Raufarhöfn
og Grundarfirði.
Því miður er ástæða til að óttast,
að þessi mikli fjöldi atvinnulausra
manna og kvenna um áramótin sé
ekki tilviljun, heldur bein afleiðing
af þeirri stjórnarstefnu, sem rekin
hefur verið. Þannig hefur rík-
isstjórnin á sínum stutta ferli lagt
nýjar álögur á atvinnureksturinn,
sem nema milljörðum króna á millj-
arða ofan, auk þess sem hert hefur
verið að honum með öðrum hætti.
Er engu líkara en skipulega sé að
því unnið að koma þýðingarmiklum
greinum íslenzks atvinnurekstrar á
kné og má þar taka verzlunina til
dæmis. Þannig skýrir Valur Arn-
þórsson kaupfélagsstjóri frá því í
Tímanum í gær, að Kaupfélag Ey-
firðinga hafi það nú til athugunar
að loka verzlunum og draga að öðru
leyti úr þjónustu við neytendur
vegna þess, að stjórnvöld hafa hert
svo að verzluninni, að rekstr-
argrundvöllur fyrirfinnst enginn.“
. . . . . . . . . .
8. janúar, 1989: „Einkaeigendur út-
varps- og sjónvarpsstöðva standa
frammi fyrir verulegum vanda
vegna kostnaðar og fjárfestinga.
Hjá þeim eins og mörgum öðrum er
erfitt að ná endum saman. Í við-
skiptablaði Morgublaðsins var á
fimmtudag skýrt frá því, hvernig
stjórnendur Bylgjunnar og Stjörn-
unnar bregðast við þessum vanda.
Þá hefur athyglin beinst að Stöð 2
og þeim ráðagerðum, sem þar eru
uppi til hagræðingar og sparnaðar.
Starfsfólki er fækkað og dregið úr
kostnaði við gerð dagskrár. Stöðv-
arnar eiga allt sitt undir áhuga
hlustenda eða áhorfenda.“
Úr gömlum l e iðurum
Morgun-blaðiðmun
næstu tólf daga
birta ýtarlega
fréttaskýringu um
Ísland og Evrópu-
sambandið. Bæði
verður fjallað um Evrópusam-
bandið almennt út frá sögu
þess og sáttmálum og um
mögulega aðild Íslands að
sambandinu, kosti hennar og
galla. Þá verður sérstök um-
fjöllun um reynslu Finnlands
af aðildinni að ESB og upp-
töku evrunnar.
Þrír blaðamenn Morgun-
blaðsins hafa unnið að gagna-
öflun fyrir þennan greinaflokk
undanfarnar vikur, þeir Pétur
Blöndal, Rúnar Pálmason og
Baldur Arnarson. Þeir hafa
meðal annars rætt við for-
ystumenn Evrópusambands-
ins í Brussel og fulltrúa ým-
issa aðildarríkja ESB, auk
fjölda innlendra sérfræðinga.
Markmið Morgunblaðsins
með þessari umfjöllun er að
koma á framfæri við lesendur
sína upplýsingum um eitt
stærsta viðfangsefni íslenzkra
stjórnmála um þessar mundir
og auðvelda þeim að mynda
sér skoðun á því. Skoð-
anakannanir sýna að margir
hafa ekki gert upp hug sinn
varðandi aðild Íslands að
ESB. Blaðið mun leitast við að
draga fram sem flestar hliðar
á málum og gera andstæðum
sjónarmiðum góð skil.
Eðli málsins samkvæmt
mun þó alltaf vanta eitthvað
upp á í jafnumfangsmiklu og
flóknu máli. Sömuleiðis munu
lesendur vafalaust hafa mis-
munandi skoðanir á efnis-
tökum í svo viðkvæmu póli-
tísku deilumáli. Morgunblaðið
leggur því ríka áherzlu á að
auðvelda lesendum sínum að
koma á framfæri
eigin sjónarmiðum
og athugasemdum
við umfjöllun
blaðsins.
Jafnóðum og
greinar blaða-
mannanna birtast
í Morgunblaðinu næstu daga
mun byggjast upp sérvefur á
vef blaðsins, mbl.is, þar sem
greinarnar verða birtar, auk
ítarefnis, skýringarmynda,
sjónvarpsviðtala sem blaða-
mennirnir hafa tekið við við-
mælendur sína og tengla á
áhugavert efni um Evrópu-
sambandið, svo eitthvað sé
nefnt.
Síðast en ekki sízt mun
vefurinn verða öflugur um-
ræðuvettvangur. Þar geta les-
endur sett inn eigin greinar
um Ísland og Evrópusam-
bandið og bloggað um fréttir
og greinar. Morgunblaðið
hvetur alla lesendur sína til að
taka virkan þátt í þessum um-
ræðum.
Ritstjórn blaðsins hefur
þegar sent stjórnmálaflokk-
unum, samtökum með og á
móti aðild að ESB, hagsmuna-
samtökum á vinnumarkaði og
háskólum hvatningu um að
sérfræðingar þeirra um Evr-
ópumál leggi orð í belg á vefn-
um.
Vefurinn mun svo lifa áfram
og verða gagnabanki og um-
ræðuvettvangur um Ísland og
Evrópusambandið.
Morgunblaðið vonast með
þessu framtaki til að geta
varpað nokkru ljósi á mál, sem
er hvorki hægt að mála svart
né hvítt. Margvísleg rök eru
með því að Ísland gangi í
ESB, mörg rök eru líka á
móti. Upplýst umræða er for-
senda þess að Íslendingar geti
myndað sér skoðun á þessu
stóra máli.
Blaðið vonast til að
geta varpað nokkru
ljósi á mál sem
hvorki er hægt að
mála svart né hvítt.}
Ísland og ESB
E
nn á ég eftir að gera fyllilega upp
við mig hvort ég á að gerast land-
ráðamaður með því að styðja
inngöngu Íslands í Evrópusam-
bandið eða svíkja ættjörðina með
því að styðja ekki inngöngu í sambandið. Sumt
ákafafólk í þessum málum, fólk í herbúðum
beggja, virðist sakna þess svo mjög að kalda
stríðinu skuli vera lokið að það tekur nú fagn-
andi við tækifærinu til að ausa andstæðingana
svívirðingum, gera þeim upp alls kyns óhæfu.
Það leggur sig líka fram um að reyna að
stinga svo afdráttarlaust upp í andstæðingana
að frá þeim muni aldrei framar heyrast auka-
tekið orð um ESB. Það er a.m.k. heitasta óskin
að þagga alveg niður í þeim, sýnist mér.
Við hin verðum bara að fá okkur tebolla og
biðja um að óskir beggja fylkinga rætist sem fyrst. Þá
myndum við losna við þetta bannsetta fjas, allt fullyrð-
ingaglamrið, stóryrðin. Hvernig dettur nokkrum í hug að
gefa í skyn að Ísland muni bókstaflega sökkva í sæ ef við
komumst ekki í sambandið fyrir 2011? Eða 2014? Og
hverjum dettur í hug að trúa því að þjóðin myndi ekki ein-
faldlega yfirgefa þetta samband ef það væri orðið ljóst að
vistin þar væri ólíðandi fyrir okkur?
Auðvitað segir þá einhver að það geti nú orðið erfitt að
snúa við. Konungsgarður sé víður inngöngu en þröngur
útgöngu, ég held að ég sé að vitna í Egilssögu. Þegar við
séum komin inn þá geti „þeir“ í Brussel brugðið fyrir okk-
ur fæti og meinað okkur að fara.
Vafalaust gæti orðið erfitt að fara, lífið er oft
erfitt og stundum háskalegt. En við myndum
vega og meta kostina og gallana við brottför,
rétt eins og við gerum núna þegar við íhugum
inngöngu. Varla er verið að segja að við verð-
um svo miklir vesalingar af vistinni að okkur
verði fyrirmunað að brölta á brott ef okkur
sýnist svo. Óttast menn að þetta verði svona
gaman, ekkert nema dufl og drykkja og svo
kannski brennivínsdauði eins og á vel heppn-
aðri Vitleysingahelgi í ágúst?
Ég held að við þurfum ekkert að óttast það,
svo gott (eða slæmt) er Evrópusambandið
ekki. Þar þarf fólk líka að vinna og jafnvel
strita og fær timburmenn eftir fyllirí, ekkert
síður en við. Þetta er Evrópa, við erum ekki að
íhuga tengsl við aðra plánetu.
Og hvað ætti að hindra þessar þjóðir í að beita valdi
gegn okkur ef þeim þóknaðist það, jafnvel þótt við værum
ekki í sambandinu? Til dæmis efnahagslegum fantabrögð-
um eins og gæti orðið niðurstaðan ef við gæfumst upp fyr-
ir Bretum?
Svarið er einfalt: Almenningsálitið í Evrópu heldur aft-
ur af valdafólunum, takmarkar svigrúmið sem þau hafa.
Það og réttarríkið eru varnarvopn evrópskra smáþjóða,
innan ESB sem utan. En samt er það snjöll hugmynd sem
framsóknarmaðurinn Jón Sigurðsson hefur lagt fram.
Hún er að ef við semjum við Brussel verði sett inn skýrt
ákvæði um að við getum sagt okkur úr sambandinu. Þá
yrði mér og öðrum rórra í sinni. kjon@mbl.is
Kristján
Jónsson
Pistill
Landráðamaður í valþröng
Torvelda friðar-
umleitanir Obama
FRÉTTASKÝRING
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
H
ernaður Ísraela á
Gaza-svæðinu er lík-
legur til að torvelda
mjög Barack Obama
að standa við loforð
sín um að hefja kröftugar frið-
arumleitanir í Mið-Austurlöndum
fljótlega eftir að hann tekur við emb-
ætti forseta Bandaríkjanna 20. jan-
úar.
Obama hefur sagt að friðarumleit-
anirnar verði eitt af forgangsverk-
efnum sínum í utanríkismálum. Hann
sagði í ræðu fyrir rúmu ári að á fyrstu
hundrað dögunum eftir að hann tæki
við forsetaembættinu myndi hann
flytja ræðu í einhverju landi múslíma
til að reyna að stuðla að sáttum milli
Bandaríkjanna og múslímaheimsins.
„Ég ætla að gera þeim ljóst að við
heyjum ekki stríð við íslam, að við
stöndum með þeim sem vilja verja
framtíð sína og að við þurfum á sam-
starfi þeirra að halda til að sigrast á
spámönnum haturs og ofbeldis,“
sagði Obama.
Líklegt er þó að blóðsúthelling-
arnar á Gaza-svæðinu geri Obama
mjög erfitt fyrir og kyndi undir
óánægju margra múslíma með skil-
yrðislausan stuðning bandarískra
stjórnvalda við Ísrael.
„Nánast engar líkur á árangri“
Aaron David Miller, bandarískur
sérfræðingur í málefnum Mið-
Austurlanda, segir að ástandið í Mið-
Austurlöndum hafi verið slæmt fyrir
en hernaður Ísraela á Gaza-svæðinu
hafi orðið til þess að líkurnar á að
friðarumleitanir Obama beri árangur
á næstu misserum séu „nánast eng-
ar“.
Anthony Cordesman, sérfræð-
ingur hugveitunnar CSIS í Wash-
ington, tekur í sama streng. Hann tel-
ur að blóðsúthellingarnar á
Gaza-svæðinu verði til þess að frið-
arumleitanir stjórnar Obama komist
ekki á skrið fyrr en í fyrsta lagi eftir
tvö ár.
Miller segir að blóðsúthellingarnar
á Gaza-svæðinu hafi vakið svo mikla
reiði meðal múslíma að erfitt verði
fyrir Obama að vinna þá á sitt band.
Margir múslímar líti svo á að ofbeldið
á Gaza-svæðinu segi meira um stefnu
Bandaríkjastjórnar en nokkur ræða
sem Obama geti flutt.
Talið er að þingkosningarnar í Ísr-
ael 10. febrúar hafi ráðið mestu um
það að stjórnin ákvað að hefja hern-
aðinn á Gaza. Viðhorfskannanir
benda til þess að þorri Ísraela styðji
hernaðinn og hann getur því aukið
fylgi stjórnarflokkanna í baráttu
þeirra við stjórnarandstöðuleiðtog-
ann Benjamin Netanyahu, sem hafði
notið góðs af óánægju almennings
með frammistöðu stjórnarinnar í bar-
áttunni við Hamas-samtökin á Gaza-
svæðinu.
Talið er þó að ráðamennirnir í Ísr-
ael hafi einnig haft valdatöku Obama
í huga þegar þeir ákváðu að láta strax
til skarar skríða á Gaza-svæðinu. Þeir
hafi ekki viljað að hernaðurinn á Gaza
yrði fyrsta stóra vandamálið sem
Obama þyrfti að takast á við eftir að
hann tekur við forsetaembættinu af
George W. Bush. Nokkrir fréttaskýr-
endur segja að stjórn Ísraels hafi tal-
ið sig þurfa að hefja hernaðinn strax,
ella hefði hún þurft að bíða með hann
í a.m.k. fjóra til sex mánuði til að
koma ekki Obama í vandræði þegar
hann tekur við völdunum.
Þótt Obama hafi lofað friðarumleit-
unum og bættum samskiptum við
múslíma hefur hann lítið sagt um
hvernig hann hyggist taka á vand-
anum.
Reuters
Reiði Kveikt í fánum Bandaríkjanna og Ísraels á mótmælafundi náms-
manna í Karachi í Pakistan gegn hernaði Ísraela á Gaza-svæðinu.
SAMSTARFSMENN Baracks
Obama hafa lítið sagt um hernað
Ísraela á Gaza-svæðinu en áréttað
stuðning hans við Ísrael.
„Hann ætlar að hafa náið sam-
starf við Ísraela,“ sagði David Ax-
elrod, einn af helstu ráðgjöfum
Obama, í sjónvarpsviðtali í vikunni.
„Þeir eru miklir bandamenn okkar,
mikilvægustu bandamennirnir í
þessum heimshluta.“
Þegar Obama heimsótti Ísrael
fyrr á árinu hét hann því að „vinna
ávallt að því að tryggja öryggi Ísr-
aels“. „Ef einhver skyti flug-
skeytum á húsið mitt þar sem dæt-
ur mínar tvær sofa á næturnar
myndi ég gera allt sem á valdi mínu
stæði til að stöðva það,“ sagði
Obama í bænum Sderot sem hafði
orðið fyrir flugskeytaárásum Ham-
as-manna á Gaza-svæðinu. „Og ég
myndi búast við því að Ísraelar
gerðu það sama.“
STYÐUR
ÍSRAELA
››
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/