Morgunblaðið - 07.01.2009, Qupperneq 8

8 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. JANÚAR 2009
FORSETI borgarstjórnar og for-
maður borgarráðs segjast ekki vita
til þess að skiptar skoðanir séu á
meðal borgarfulltrúa meirihlutans
um þátttöku borgarinnar í yfirtöku á
byggingu tónlistar- og ráðstefnu-
húss.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir
menntamálaráðherra og Hanna
Birna Kristjánsdóttir borgarstjóri
hafa rætt málið. Óskar Bergsson,
formaður borgarráðs, vildi í gær
ekki lýsa afstöðu sinni til málsins, á
meðan það væri undirbúið. Hann
sagði að ganga þyrfti frá flóknum
samningum og að miklir fjármunir
væru í húfi.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, for-
seti borgarstjórnar, sagði að málið
hefði verið lítillega rætt. „Ég hef
ekki tekið afgerandi afstöðu, þarf að
fá betri upplýsingar áður,“ sagði Vil-
hjálmur. Hann sagðist til dæmis
hafa óskað eftir upplýsingum um
hvað það muni kosta að fresta fram-
kvæmdum um tiltekinn tíma.
„Mér finnst það ekki góður kostur
en við erum í erfiðu ástandi og verð-
um líka að horfa til þess. Þetta eru
miklir fjármunir,“ sagði Vilhjálmur.
Þá sagði hann nauðsynlegt að hafa á
borðinu kjör á láni sem hugsanlega
yrði tekið til framkvæmdarinnar og
með hvaða hætti ætti að reka húsið
þegar þar að kæmi. helgi@mbl.is
Óskað
eftir upp-
lýsingum
Flóknir samningar og
miklir fjármunir í húfi
SAMNINGUR sem fyrri eigendur
Portusar gerðu við ÍAV þegar fyr-
irtækið var keypt út úr félaginu virð-
ist vera að trufla samninga um yf-
irtöku ríkis og borgar á verkefninu.
Stefán Hermannsson segir að
málið snúi ekki að Austurhöfn. Hann
telur líkur á að hægt verði að leysa
hnútinn.
Samið var um að ÍAV annaðist
byggingarstjórn á flestum lóðunum
við Austurhöfn og telur fyrirtækið
að mikil verðmæti felist í því. Nú vill
Landsbankinn fella ákvæðið út,
væntanlega til að geta selt lóðirnar
kvaðalaust síðar.
Vilja kvaða-
lausar lóðir
Eftir Fríðu Björk Ingvarsdóttur
fbi@mbl.is
ÓLAFUR Elíasson myndlist-
armaður segir mikið í húfi varðandi
framtíð Tónlistarhússins ef ekki
tekst að halda byggingu þess áfram
núna. „Við megum ekki gleyma
ástæðunum fyrir því að upphaflega
var ráðist í þessa framkvæmd.
Ástæðurnar voru brýn þörf fyrir
menningar- og tónlistarhús í
Reykjavík. Umræðan núna er flók-
in, en upphafsforsendur voru í hnot-
skurn þær að fyrir lá vilji til að
koma tónlistarheiminum á Íslandi
upp á næsta stig framþróunar og
þroska. Sú ótrúlega tónlistarsena
sem þrífst á Íslandi átti að fá griða-
stað fyrir margbrotna og fram-
sækna starfsemi. Þetta var útgangs-
punkturinn á þeim tíma sem útboðið
átti sér stað.“
Húsið átti að þjóna hlutverki
sínu bæði í blíðu og stríðu
Ólafur telur ríka ástæðu til að
leggja áherslu á upphafsforsendur á
þeim erfiðu tímum sem nú ríkja. „Er
menn vinna sig út úr erfiðleikum á
borð við þá sem Íslendingar glíma
við núna, kemur alltaf að þeim
punkti er þeir finna fyrir þreytu. Og
þá er hættan sú að yfirsýnin glatist;
tilfinningin fyrir stóru myndinni.
Við megum ekki gleyma að áætlanir
sem við lögðum upp með fyrir 5 ár-
um voru ekki hugsaðar til skamms
tíma. Þær gengu þvert á móti út á
verkefni sem átti sér langa framtíð –
byggingu sem væri í notkun næstu
50 árin. Tónlistarhúsið átti ekki bara
að þjóna í góðæri, heldur einnig í
blíðu og stríðu; við allar þær kring-
umstæður sem íslenskt tónlistarlíf
þarf að glíma við um ófyrirsjánalega
framtíð.
Það er einungis sanngjarnt að
halda því á lofti að íslenskt tónlistar-
líf og íslensk þjóð hefur mjög lengi
saknað tónlistarhúss. Nú er það loks
í uppsiglingu, en þá eru allir svo
uppteknir af því að leysa fjárhags-
vanda þjóðarinnar að þeir hafa glat-
að sýn á heildarmyndina. Undir slík-
um kringumstæðum hættir
mönnum til að
gera málamiðl-
anir.“
Ljóst er að
Ólafur leggur
ríka áherslu á að
ekki sé slakað á
kröfum varðandi
húsið. „Ég geri
mér fyllilega
grein fyrir nauð-
syn þess að endurmeta forsendur í
svona árferði,“ segir hann. „En nið-
urstaða mín er samt sem áður sú að
það eru ekki aðilarnir sem standa að
byggingunni sem skipta höfuðmáli;
hvorki Landsbankinn, Portus, arki-
tektar, ríki eða borg, né hvort þetta
er einkaframkvæmd eða opinber.
Það sem skiptir máli er hvort ís-
lenska þjóðin fær sitt tónlistarhús
eins og sátt náðist um eftir mikið
þref. Ef þjóðin fær húsið skiptir
hana minnstu máli hver byggði það.
Hér kemur því til kasta stjórnmála-
mannanna; það er þeirra skylda að
hugsa fyrir þörfum þjóðarinnar.
Ekki bara að velta því fyrir sér
hversu erfitt er að leysa úr ágrein-
ingi og erfiðleikum við framhald
byggingarframkvæmdarinnar.
Í rauninni finnst mér við eiga að
spyrja okkur hvers vegna við séum
að byggja slíkt hús, en ekki bara
hvernig við förum að því að byggja
það.“
Húsið þáttur í samfélagsþróun
Hlutverk hússins má ekki gleym-
ast í umræðunni um framkvæmdina.
Ólafur segir það ekki byggt til þess
eins að vera táknmynd eða auglýs-
ing fyrir borgina eða landið. „Það er
ekki bara ímynd í markaðs- eða
sölumennsku. Það er byggt til að
miðla tónlist – til að örva menning-
arlífið. Húsið hefur alla burði til að
verða kveikjan að nýsköpun af öllu
tagi í tónlistarheiminum innan lands
sem utan. Vera hvatning er komandi
kynslóðir þrífast á; farvegur nýs
hljóms, nýrrar þróunar. Tónlistar-
húsið er ekki bara „hlutur“ heldur
þáttur í stærri samfélagsstrúktúr, í
þróun og uppbyggingu menntunar,
skólakerfisins, listrænnar sköpunar
– það er farvegur fyrir þekkingu og
hugmyndir.“
Jafnvel þótt húsið kosti sitt þá
hafa samningar verið hagstæðir að
mati Ólafs. „Byggingar sem eru ein-
stakar hvað arkitektúr og hönnun
varðar, eru mun dýrari en hefð-
bundnar og staðlaðar byggingar.
Við vorum því ákaflega heppin í
samningum okkar, t.d. við Kínverj-
ana sem smíða glerhjúpinn. Verð-
tilboð sem við fengum frá evrópsk-
um framleiðendum voru langtum
hærri. Hingað til hefur verið staðið
við allar greiðslur til kínverska
framleiðandans, en þar sem gróði
hans er nánast enginn, er útilokað
að ná fram sama verði seinna ef við
rjúfum samningana núna.
Við megum ekki gleyma því að
hlutar Tónlistarhússins liggja nú
þegar tilbúnir í Kína og bíða þess að
komast heim til Íslands, á sinn stað í
byggingunni. Það væri mikil synd ef
þeir rötuðu aldrei heim.“
Hlutar tilbúnir í Kína
Ekki spurning um hvernig við byggjum Tónlistarhús heldur hvers vegna
Ljósmynd/Studio Ólafur Elíasson
Frá framleiðslustað í Kína „Þetta eru einingar í framhliðar húsa eftir ýmsa fræga arkitekta; þeirra á meðal Jean
Nouvelle og Norman Foster. Einingar í Tónlistarhúsið standa þarna innan um aðrar, sem virka harla venjulegar í
samanburði. Verðið fyrir okkar einingar er þó áþekkt og fyrir hinar sem augljóslega eru þó mun einfaldari í fram-
leiðslu,“ segir Ólafur Elíasson.
Ólafur Elíasson
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
UNNIÐ er að því að félag í eigu rík-
is og Reykjavíkurborgar kaupi Por-
tus ehf. til að halda áfram byggingu
tónlistar- og ráðstefnuhúss við Aust-
urhöfn Reykjavíkur. Ef til kemur
verður tekið lán til framkvæmdar-
innar með veði í greiðslum sem ríki
og borg hafa þegar skuldbundið sig
til að inna af hendi vegna verkefn-
isins. Áætlað er að það kosti 12-14
milljarða að ljúka byggingunni.
Hinn kosturinn er að hætta fram-
kvæmdum og taka þráðinn upp aftur
eftir nokkur ár en við það rofna allir
samningar milli eigenda og við verk-
taka og kostnaður verður mun meiri.
Grundvöllur byggingar tónlistar-
og ráðstefnuhúss er að ríki og borg
hafa skuldbundið sig til að greiða
eignarhaldsfélaginu Portusi ehf.
fjárfestinguna til baka ásamt rekstr-
arstyrk á 35 árum.
Íslenskir aðalverktakar hafa ekki
fengið greitt fyrir vinnu sína und-
anfarna mánuði og tilkynntu í fyrra-
dag um tímabundna frestun vinnu á
meðan gengið væri frá fjármögnun.
Kaupa eignarhaldsfélögin
Unnið hefur verið að yfirtöku ríkis
og borgar á verkefninu frá því eftir
fall íslensku viðskiptabankanna í
október. Stefán Hermannsson,
framkvæmdastjóri Austurhafnar,
sem heldur utan um framkvæmdina
fyrir hönd ríkis og borgar, segir að
unnið sé að því að koma verkefninu
af stað á ný og ljúka byggingu tón-
listar- og ráðstefnuhúss án þess að
auka framlag eigendanna sem bund-
ið er í eldri samningum. „Það hefur
verið markmið okkar og við erum
ennþá trúaðir á að það geti tekist,“
segir Stefán. Miðað er við að tekið
verði lán með veði í þeim greiðslum
sem ríki og borg hafa skuldbundið
sig til að greiða fyrir mannvirkið og
rekstur þess. Miðað við verðlag í
októbermánuði verða þær rúmar
800 milljónir kr. á ári.
Lausnin sem unnið er að felur það
í sér að Austurhöfn eignist Portus
ehf. fyrir hönd ríkis og borgar og
hlutafé í systurfélaginu Situsi ehf.
sem hefur byggingarrétt á þjón-
ustulóðunum. Nú þegar hafa verið
lagðir um 10 milljarðar kr. í þessi
verkefni. Ljóst virðist að ekki eru
mikil verðmæti falin í mannvirkj-
unum eins og þau standa nú, ef
framkvæmdir stöðvast alveg, og að
bankinn þurfi því að afskrifa veru-
legar fjárhæðir.
Reiknað hefur verið út hvað það
muni kosta að ljúka byggingu tón-
listarhússins og hvað það muni kosta
til viðbótar ef framkvæmdum verður
hætt og þeim fram haldið síðar. Stef-
án segist vilja sýna eigendum fyr-
irtækisins útreikningana áður en
hann skýri frá þeim opinberlega.
Stefán segir að samningarnir
verði lagðir fyrir eigendur Aust-
urhafnar. „Ég vona að það verði
stutt í það en vil ekki spá fyrir um
hvað þeir þurfa langan tíma.“
Á að standa undir sér
„Það er ekki hugmyndin að húsið
endi í fangi opinberra aðila um aldur
og ævi heldur er stefnt að því að
selja Portus aftur,“ segir Stefán.
Viðskiptaáætlunin fyrir tónlistar-
og ráðstefnuhúsið er í fullu gildi, að
sögn Stefáns. Hún gerir ráð fyrir því
að reksturinn standi undir sér með
útleigu húsnæðis og reksturs, og
samningi við Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands sem þar fær aðstöðu.
Ríki og borg yfirtaki tónlistarhúsið
Austurhöfn telur sig geta lokið framkvæmdum við tónlistar- og ráðstefnuhúsið við Reykjavíkurhöfn
fyrir þá fjármuni sem ríki og borg hafa þegar skuldbundið sig til að leggja í verkefnið á næstu 35 árum
Hver á tónlistarhúsið?
Eignarhaldsfélagið Portus ehf. samdi
við ríkið og Reykjavíkurborg um að
byggja og reka tónlistar- og ráð-
stefnuhús við Austurhöfn Reykjavík-
ur. Félagið var í eigu Landsbankans
og Nýsis. Nú hefur Landsbankinn
gamli tekið yfir eignarhlut Nýsis
vegna fjárhagsvandræða fyrirtæk-
isins og á helming Portusar á móti
Nýja Landsbankanum.
Hvaða form er á samvinnunni?
Húsið er byggt í svokallaðri einka-
framkvæmd. Portus átti að fá stofn-
kostnaðinn endurgreiddan ásamt
styrk til að standa undir rekstri.
Greiðslunum átti að dreifa á 35 ár og
hefjast á þessu ári.
Hvað er Austurhöfn TR ehf.?
Félagið hefur það hlutverk að sjá til
þess að tónlistar- og ráðstefnuhúsið
rísi og komist í rekstur. Ríkið á 54%
hlut í félaginu og Reykjavíkurborg af-
ganginn, 46%.
Hvað með önnur hús á svæðinu?
Fyrirhugað var að reisa hótel og við-
skiptamiðstöð í tengslum við tónlist-
arhúsið og nýjar höfuðstöðvar
Landsbankans. Framkvæmdum við
öll húsin hefur verið frestað.
S&S