Morgunblaðið - 17.04.2009, Síða 39

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. APRÍL 2009
Í greinasafninu „Due Consi-derations: Essays and Critic-ism“ ræðir John Updike sál-
ugi bækur og mærir pappír eins
og gamalla manna er siður; finnst
það ferleg tilhugsun að hugs-
anlega eigi pappírinn eftir að fara
sömu leið og papírusinn.
  
Máli sínu til stuðnings nefnirUpdike nokkur atriði sem
við færum á mis við, við það að
hætta að nota pappír til að skrá
texta, að vísu ekkert sem kemur
eiginlegum skáld- eða fræðiverk-
um við, en meðal annars þá gleði
sem menn hafa af að sjá fallega
bundnar bækur í hillum og að
strjúka pappír og spjöld af munúð,
bók sem minjagrip og svo má
telja.
  
Bókin Firmin eftir Sam Savagesegir frá rottunni Firmin sem
elst upp við það að meta bækur
eftir innihaldi þeirra, frekar en
umbúðum, þ.e. hann lærir sem lít-
ill rottugríslingur (þrettándi grísl-
ingur drykkfelldrar móður) að
bækur séu hráefni í hreiðurgerð,
enda býr hún gríslingunum sínum
þrettán hreiður úr Finnegans
Wake, ólesandi doðranti James
Joyce. Þegar Firmin litli fer síðan
halloka í slagnum um spenann
(rottur eru með tólf spena) fer
hann að narta í pappírstæturnar í
hreiðrinu og kemst á bragðið:
bækur eru hinn besti matur.
  
Svo vindur sögu Firmin fram,hann étur hvert meistara-
verkið af öðru (það er honum til
happs að rottufjölskyldan býr í
kjallara fornbókaverslunar), en
svo kemur að hann fer að rýna í
textann á síðunum og ekki verður
aftur snúið; Firmin fellur gersam-
lega fyrir innihaldi bókanna og les
allt það sem hann kemst yfir (og
kemst meðal annars að því að oft
er bragð og áferð viðkomandi
bóka býsna líkt inntaki þeirra).
  
Ýmsir þeir sem fjallað hafa umFirmin hafa haft á orði að
erfitt hafi verið að komast yfir það
að aðalsöguhetjan sé rotta, alla
jafna hafi menn á þeim illan bifur
og hjálpar lítt til þó um sé að ræða
víðlesna og fróða bókarottu – erf-
itt sé að líta fram hjá því að rottur
eru óþrifaleg og illskeytt kvikindi
sem bera með sér plágur og annað
ógeð. Rottur eru líka óþokkarnir í
sögunni af Desperaux, en mýsnar
hetjur, sætar og indælar.
  
Sagan af Despereaux, The Taleof Despereaux, er byggð á
samnefndri skáldsögu eftir Kate
DiCamillo sem fékk Newberry-
verðlaunin bandarísku fyrir bestu
barnabók 2004. Höfuðpersóna bók-
arinnar er nagdýr, líkt og í Firm-
in, en nú er það mús og það engin
venjuleg mús heldur mús sem ótt-
ast ekkert og engan. Það skapar
eðlilega ýmis vandræði í heimi
músanna, því mýs eiga vitanlega
alltaf að vera eins og mýs undir
fjalaketti.
  
Inn í söguna af Desperaux, semvarð að vinsælli kvikmynd og
sýnd var í vor, fléttast rotta sem
er góð, svo vond og svo góð aftur,
óhamingjusöm prinsessa og óham-
ingjusöm ekki-prinsessa, súpu-
veisla og lútublús svo fátt eitt sé
talið. Desperaux er þó málið, mús-
in hugprúða, sem ekki tekst að
skelfa þrátt fyrir ítrekaðar til-
raunir fjölskyldu hennar og yf-
irvalda í Músalandi. Gengur svo
langt að þegar hún á að læra að
naga bækur fer hún að lesa þær
og þá tekur steininn úr: Despe-
raux er varpað í ystu myrkur. Up-
dike hefði kunnað að meta það.
arnim@mbl.is
Notagildi pappírs
» [Þ]egar hún á aðlæra að naga bækur
fer hún að lesa þær og
þá tekur steininn úr:
Desperaux er varpað í
ystu myrkur.
Bókhneigð Músin Desperaux og John Updike eiga sitthvað sameiginlegt.
AF LISTUM
Árni Matthíasson
ÁSKRIFTASÍMI
569 1100
Jo
hn
D
er
ian
C O N C E P T S T O R E
Laugavegi 7 101 Reykjavík
Sími 561 6262 www.kisan.is
KOMIN Í BÍÓ
ÁLFABAKKI
HVER SEGIR AÐ ÞÚ SÉRT BARA UNGUR EINU SINNI?