Morgunblaðið - 26.06.2009, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ 2009
Kætast nú trillukarlar Sigurgeir Þorgeirsson ráðuneytisstjóri teygir sig í pappírana og Jón Bjarnason Sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra mundar
pennann, en hann undirritaði reglugerðir um strandveiðar, frístundaveiðar og byggðakvóta, um borð í báti við Reykjavíkurhöfn í gær.
Jakob Fannar
María Kristjánsdóttir | 25. júní
Önnur hlið á grein
Þorvaldar Gylfasonar
Hugsun mín er að skýrast
í sambandi við Icesave.
Hef ekki áhuga á að borga
krónu meira en ég hef gert
um ævina í vasa kapítal-
ista. En eftir að hafa lesið
grein Þorvalds Gylfasonar um siðferðilega
skyldu okkar til að borga þessa reikninga
vegna þess að við höfum gefið grænt ljós
á einkavæðinguna, afhent Björgúlfunum
bankana, þá hallast ég nú hættulega að
því að borga verði brúsann.
Meira: mariakr.blog.is
Páll Vilhjálmsson | 25. júní
Sátt um þjóðargjaldþrot,
nei takk
Ef aðilar vinnumarkaðar-
ins skrifa upp á sáttmála
sem ekki gerir ráð fyrir að
Icesave-samningarnir
verði felldir er verið að
sættast á þjóðargjald-
þrot. Í samanburði við fjárhæðir Icesave,
sem hlaupa á bilinu 650 – 800 milljarða
króna, er verið að semja um tittlingaskít
í svokölluðum stöðugleikasáttmála. Það
er eins og flestar meginstofnanir þjóð-
félagsins ætli að læsa saman klónum og
telja okkur trú um að Icesave sé tækni-
legt úrlausnarefni.
Meira: pallvil.blog.is
NOKKUR umræða
hefur verið upp á síð-
kastið um minni tekjur
ríkisins af innflutningi
bíla enda hefur hann
dregist saman um yfir
90%. Vert er því að huga
að því hvernig auka
megi þessar tekjur án
þess að til komi auknar
álögur á atvinnugrein
sem nú þegar á í miklum
vanda.
Tekjustofnar ríkissjóðs
Grunntekjustofn ríkisins af bíla-
sölu er tvíþættur, þ.e.a.s. vörugjöld
(13-30-45%) og virðisaukaskattur
(24,5%). Þessar tekjur hafa á liðnum
árum numið tugum milljarða en fari
sem horfir munu tekjur þessa árs
einungis nema tæpum 10% miðað við
síðasta ár.
Ef skoðað er hver áhrif væru af því
að lækka álögurnar, þá myndi það
leiða til lækkunar á bílverði sem aftur
getur framkallað aukna sölu. Vert er
að skoða í fullri alvöru hvernig út-
færa má slíka lausn sem hefði í för
með sér sambærilegar eða auknar
tekjur fyrir ríkissjóð og jafnframt
önnur þjóðhagslega hagstæð áhrif.
Gamlir bílar menga meira
Á liðnum árum hefur orðið bylting
í þróun bílvéla þar sem áhersla á
minnkaðan útblástur og mengun spil-
ar lykilhlutverk. Sem dæmi getum
við tekið algengan bíl, Volkswagen
Golf, sem árið 2000 var boðinn með
1,4 lítra vél sem skilar 75 hestöflum
og útblástur var 163 grömm á hvern
km. Í dag er í boði sambærilegur Golf
með 1,4 lítra vél sem skilar 122 hest-
öflum og útblæstri sem er ekki nema
139 grömm. Sömu sögu má segja um
flestar gerðir fólksbíla þar sem allir
framleiðendur í heiminum taka alvar-
lega það hlutverk sitt að minnka
mengun.
Annað sem skiptir miklu máli þeg-
ar horft er til aldurs bíla, er sú þróun
sem átt hefur sér stað í öryggis-
málum. Stöðugleikastýring, ABS-
bremsujöfnun, loftpúðar og fleira og
fleira er í dag staðalbúnaður í nánast
öllum bílum. Afleiddan kostnað þjóð-
félagsins af slæmu öryggi bíla og til-
heyrandi slysum og manntjóni er erf-
itt að meta til fjár en
flestir eða allir eru
sammála um að vilja
lækka þann kostnað.
… en hvað er til
ráða?
Fram hafa komið
hugmyndir um að ís-
lenska ríkið taki upp
svipað eða sama fyr-
irkomulag og verið
hefur á þessu ári í
Þýskalandi; að eig-
endur notaðra bíla fái
greiðslu fyrir að farga
bílnum, sem síðan má nota til kaupa á
nýjum, umhverfisvænni bíl.
Á þann hátt er hægt að skapa
hvata fyrir fólk til að endurnýja bíla
sína, auka hlutfall hagkvæmari, um-
hverfisvænni og öruggari bíla og það
án þess að ríkið þurfi að leggja út
krónu. Ég sé fyrir mér að þetta kerfi
mætti setja á til 18 mánaða eða út ár-
ið 2010 og með því hleypa nokkru lífi í
nýskráningar bíla samhliða því að
hreinsa af götunum gamla, mengandi
og hættulega bíla.
Í mínum útreikningum geri ég ráð
fyrir að „greiðslan“ sem bíleigandi
fengi fyrir gamla bílinn sé 300.000
krónur og ekki þyrfti að koma til
mikil aukning í bílasölu til að bæta
ríkinu tekjumissinn og meira til.
Framkvæmdin
Einfaldasta leiðin til að tryggja að
þeir bílar sem farga á fari ekki aftur
á göturnar, er að afskrá þá hjá Um-
ferðarstofu og merkja sérstaklega að
ekki megi endurskrá þá á göturnar.
Slík merking er nú þegar til í kerfum
Skráningarstofu og notuð til merk-
ingar á bílum sem lent hafa í alvar-
legu tjóni og ekki er talið forsvar-
anlegt að gera við.
Gegn afskráningunni fær eigand-
inn þá í hendur ávísun frá Umferð-
arstofu, stílaða á fastnúmer bílsins og
getur notað hana sem greiðslu upp í
nýjan bíl.
Þegar viðkomandi hefur gert upp
hug sinn um hvernig bíl hann vill
kaupa, fær hann uppgefið hjá bílaum-
boðinu hvert verðið er að teknu tilliti
til ávísunarinnar. Þar sem um er að
ræða afslátt af vörugjöldunum, lækk-
ar verð bílsins meira en sem því nem-
ur, því að bæði álagning á bílum og
virðisaukaskattur, er reiknuð hlut-
fallslega.
Að mínu mati ætti að takmarka þá
kosti sem viðkomandi kaupandi hef-
ur við bíla með hámarksútblástur
200 gr. Innan þeirra marka rúmast
flestir venjulegir fólksbílar og jepp-
lingar með vélarstærð undir 2,0 lítr-
um sem falla því í 30% vörugjald-
flokk. Á þennan hátt er með skýrum
hætti tekið tillit til umhverfissjón-
armiða án þess þó að takmarka kosti
kaupenda um of.
Áhrif á tekjur ríkissjóðs
Eins og áður hefur komið fram,
þarf ekki mikið til að ríkissjóður sé
jafnvel eða betur settur. Ef við mið-
um áfram við þær forsendur að
skráning það sem eftir lifir árs verði
um 1.500 bílar, árið 2010 verði skrán-
ing 4.000 bílar, meðalinnkaupsverð
sé 11.500 og gengi 170, þá lítur dæm-
ið svona út fyrir ríkið:
Samkvæmt þessari mynd verða
heildartekjur ríkissjóðs á þessu ári
einungis um 2,1 milljarður og þarf
því einungis þriðjungsaukningu í
sölu eða samtals 2000 bíla til þess að
tekjur ríkisins séu nánast þær sömu.
Ef horft er til ársins 2010 þyrfti
bílasala að fara úr 4.000 í 5.500 bíla til
að ná sama markmiði.
Við skulum halda því til haga að
fari sala í 5.500 bíla er einungis um
að ræða rúman þriðjung af því sem
kalla má eðlilega endurnýjunarþörf
markaðarins.
Í ljósi þessa er kannski rétt að
horfa aðeins á samsetningu bílaflot-
ans á Íslandi, reyna að átta sig á því
hvað getur talist „eðlileg endurnýj-
un“ og bera flotann saman við önnur
lönd Evrópu.
Samkvæmt opinberum útreikn-
ingum Bílgreinasambandsins var
meðalaldur fólksbíla á Íslandi 9,1 ár í
árslok 2007. Í lok árs 2008 hafði hann
hækkað í 9,4 ár og má reikna með að
við óbreyttar aðstæður fari með-
alaldur flotans yfir 10 ár á þessu ári.
Í samanburði má nefna að með-
alaldur bílaflota í Evrópu í árslok
2007 var um 8 ár.
Hugsanleg misnotkun
Vænta má að einhverjir hafi at-
hugasemdir við þessar hugmyndir
og sjái þeim ýmislegt til forráttu.
Framkvæmdin verði flókin og hætta
sé á misnotkun. Að mínu mati á að
vera mjög auðvelt að tryggja að ekki
sé hægt að misnota þetta kerfi og
framkvæmdin sem slík er ekki flók-
in. Vissulega leggur þetta ákveðna
aukavinnu á bílaumboðin, en ég
treysti mér til að fullyrða að þar
munu allir taka því fegins hendi að
auka viðskipti.
Líkur á misnotkun bílaumboð-
anna, þ.e.a.s. að þau noti tækifærið
og hækki sína álagningu, er engin að
mínu mati þar sem álagning-
arhlutföll eru bundin samningum við
framleiðendur auk þess sem auðvelt
verður fyrir kaupanda að sjá hvort
lækkunin sé öll að skila sér.
Möguleg misnotkun bíleigenda er
engin þar sem það skiptir ekki máli
hvort þessar ávísanir ganga að ein-
hverju leyti kaupum og sölum. Rík-
issjóður verður ekki fyrir beinum út-
gjöldum og ekki kemur til að
afslátturinn nýtist nema gamall bíll
hafi verið afskráður og nýr og betri
bíll fari á götuna. Að sjálfsögðu þarf
síðan sú regla að gilda að einungis sé
hægt að nota eina ávísun fyrir hver
viðskipti.
Umtalsverður ávinningur
Að mínu mati fer ekki milli mála
að þjóðhagslegur ávinningur af þess-
ari aðgerð er umtalsverður. Í Þýska-
landi er það svo að ríkið hefur þurft
að leggja til stórar fjárhæðir í þessa
áætlun þar sem fyrir voru mjög tak-
markaðar álögur á bílainnflutning og
sölu. Hér á landi hefur bílainnflutn-
ingur hins vegar verið mjög stór
tekjustofn ríkisins og því áfall þegar
sala dregst svo mjög saman. Það
hlýtur því að teljast ávinningur fyrir
ríkissjóð að geta aukið þær tekjur
aftur án þess að til þurfi að koma
óvinsælar aðgerðir eins og skatta-
hækkun.
Samfélagslegu áhrifin geta verið
umtalsverð og jákvæð þar sem vel á
þriðja þúsund manns hafa atvinnu af
bílgreininni og aukin viðskipti hjálpa
til við að tryggja þessu fólki áfram-
haldandi atvinnu. Jafnframt er ör-
yggisþátturinn mikilvægur þar sem
ljóst er að eldri bílafloti framkallar
stóraukna áhættu á alvarlegum slys-
um og jafnvel manntjóni.
Að síðustu hlýtur það að vera mik-
ilvægt fyrir ríkisstjórn sem kennir
sig við umhverfisvæna stefnu, meðal
annars með nýrri samþykkt um 15%
minnkun á útblæstri, að stuðla að
minnkaðri mengun og útblæstri bíla.
Í stefnuskrá ríkisstjórnarinnar er
lögð mikil áhersla á umhverfisþætt-
ina. Með þessari aðgerð væri rík-
isstjórnin að vinna að bættu um-
hverfi samhliða því að afla aukinna
tekna.
Eftir Sverri Viðar
Hauksson
» Afleiddan kostnað
þjóðfélagsins af
slæmu öryggi bíla og
tilheyrandi slysum og
manntjóni, er erfitt að
meta til fjár en flestir
eða allir eru sammála
um að vilja lækka þann
kostnað.
Sverrir Viðar
Hauksson
Höfundur er framkvæmdastjóri
bílasviðs Heklu.
Minni útblástur, öruggari
bílar og tekjuaukning ríkissjóðs
FJÖLDI BÍLA
full vörugjöld og
virðisauki afsláttur
1.433.207 1.042.156
1000 1.433.207.000 1.042.156.000
1500 2.149.810.500 1.563.234.000
2000 2.866.414.000 2.084.312.000
2500 3.583.017.500 2.605.390.000
3000 4.299.621.000 3.126.468.000
3500 5.016.224.500 3.647.546.000
4000 5.732.828.000 4.168.624.000
4500 6.449.431.500 4.689.702.000
5000 7.166.035.000 5.210.780.000
5500 7.882.638.500 5.731.858.000
6000 8.599.242.000 6.252.936.000
6500 9.315.845.500 6.774.014.000
7000 10.032.449.000 7.295.092.000
7500 10.749.052.500 7.816.170.000
8000 11.465.656.000 8.337.248.000
Forsendur: Söluáætlun miðast við fyrirsjáanlega
sölu ársins 2009, 1500 bílar og 2010,
4000 bílar
33% SÖLUAUKNING
SKILAR SÖMU TEKJUM
37,5% SÖLUAUKNING
SKILAR SÖMU TEKJUM
BLOG.IS