Morgunblaðið - 08.08.2009, Blaðsíða 20

20 Daglegt lífVIÐTALIÐ
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 2009
Á
Erpsstöðum í Dalabyggð býr
bóndinn Þorgrímur Einar Guð-
bjartsson ásamt konu sinni
Helgu Elínborgu Guðmunds-
dóttur og börnum þeirra fimm
sem eru á aldrinum fimm til sextán ára.
Hjónin reka kúabú með sextíu mjólkurkúm
auk geldneyta, alls um hundrað og fimmtíu
gripir. Sjö kindur eru á bænum og sjö
hross, auk hunda, katta, naggrísa, kanína,
hænsna og sjö andarunga sem eru í fóstri.
Þá er einnig stunduð skógrækt, rekin ferða-
þjónusta og heimavinnsla, en á bænum er
framleiddur ís úr mjólk og rjóma frá búinu
og ostaframleiðsla er í undirbúningi. Gesta-
móttaka er á búinu þar sem hægt er að
fræðast um landbúnað og lifnaðarhætti í
sveitinni um leið og fjósið er skoðað.
Lifað og starfað með náttúrunni
Þorgrímur, sem er nýorðinn fertugur,
keypti Erpsstaði fyrir tólf árum ásamt konu
sinni. Sveitalífið heillaði hann strax á unga
aldri. „Ég ólst upp í Reykjavík, á Suðurgöt-
unni og flutti síðan upp í úthverfið Breið-
holt. Afi og amma áttu heima uppi í sveit,
Síðumúlaveggjum í Hvítársíðu í Borgarfirði,
og í sveitinni vildi ég vera. Þar leið mér allt-
af vel,“ segir hann. „Sumarið sem ég varð
átta ára fluttu foreldrar mínir á Sveinsstaði
í Klofningshreppi, sem síðar sameinaðist
Fellsstrandarhreppi. Meðalaldurinn í sveit-
arfélaginu fór niður um tugi ára við það að
ungt fólk með þrjú börn fluttist í sveitina.
Þetta var á sinn hátt hnignandi samfélag.
Fullorðið fólk var á öllum bæjum og þar var
kotbúskapur eins og það myndi kallast í
dag, sex til átta kýr á bæjum og hundrað til
þrjú hundruð kindur. Þarna kom ég sem
ungur strákur og það var einn af fjölmörg-
um happdrættisvinningum sem ég hef feng-
ið í mínu lífi að fá að upplifa það að alast
upp á Fellsströndinni.
Fyrir þrjátíu árum var búið á hverjum
bæ. Nú ómar hlátur og grátur þessarar
sveitar einungis í huga okkar.
Það var einstaklega lærdómsríkt að koma
þarna sem krakki. Ég var elsta barn í fjöl-
skyldunni og held að ég hafi upplifað hlutina
allt öðruvísi en yngri systkini mín. Fyrsta
sumarið dó kona frá einum bænum og var
grafin í heimagrafreiti. Ég man hvað mér
fannst merkilegt að hún skyldi vera grafin í
garðinum heima hjá sér og ennþá merki-
legra þótti mér að pabbi tók þátt í að taka
gröfina. Svona voru hlutirnir ekki í Reykja-
vík.
Í minningunni er fullt af svona upplif-
unum sem hafa átt sinn þátt í að ég vildi
búa í sveitinni og verða bóndi. Ég man ekki
eftir að hafa nokkurn tíma langað að verða
eitthvað annað. Lifa og starfa með nátt-
úrunni og því sem hún gefur. Ég vildi líka
leyfa börnunum mínum að upplifa sveitalíf,
sem í dag er þó ekki svipur hjá sjón miðað
við það sveitalíf sem ég ólst upp við. En að
geta kennt þeim að upplifa náttúruna, frjáls-
ræðið í sveitinni, dýrin, lífið og dauðann.
Sveitasamfélag er svo miklu meira en maður
sjálfur og fólkið á næstu hæð. Í sjö hundruð
manna samfélagi eins og hér er maður ekki
einn heldur sjö hundruð.
Sveitalífið á vel við mig og upplifunin á
náttúrunni á vorin og sumrin, haustin og
veturna er nokkuð sem ég vildi ekki vera
án. Líf kviknar og slokknar á víxl. Við hjón-
in höfum reynt að kenna börnunum okkar
að virða alla náttúruna, líka flugurnar og
kóngulærnar sem enginn þolir en hafa samt
sitt hlutverk í tilverunni.“
Þú ert búfræðingur, hvar lærðirðu?
„Ég lærði búfræði á Hvanneyri í tvo vetur
og fór í verknám á Sólheimum í Svínavatns-
hreppi í Húnavatnssýslu austur. Það var
virkilega gaman að vera á Hvanneyri. Við
vorum um það bil fimmtíu sem vorum í mín-
um árgangi og bjuggum á heimavist. Á
Hvanneyri var margt brallað, bæði frásagn-
arvert og annað sem ekki má setja á prent,
en mest var þó gaman. Samfélagið á Hvann-
eyri var þá allt öðruvísi en það er í dag. Við
vorum saman allan sólarhringinn, fórum í
kennslu og borðuðum í skólamötuneytinu.
Ég lærði nú ekki mikið af fræðunum, en
þeim mun meira um lífið og tilveruna. Kenn-
ararnir voru flestir skemmtilegir og það var
mikill húmor á staðnum.
Það er þó vert að geta þess að til að auð-
velda mér leiðina í gegnum skólann tók ég
þrjú valfög og hafði þau í léttari kantinum,
en það voru kartöflu- og grænmetisrækt,
skógrækt og ferðaþjónusta. Í dag kemur sér
heldur betur vel að hafa valið þessar grein-
ar, en þá óraði mig ekki fyrir því að þetta
ætti eftir að liggja fyrir mér í sveitinni. Árin
á Hvanneyri liðu hratt og ég hugsa oft til
þessa tíma.
Að loknu námi á Hvanneyri fór ég síðan
sem skiptinemi til Nýja-Sjálands og var þar
í eitt ár. Seinna, eða í lok síðustu aldar, var
ég svo tvö ár í Danmörku og lærði mjólk-
urfræði. En þetta eina ár á Nýja-Sjálandi
var merkilegur kafli í lífi mínu. Það er eig-
inlega ekki hægt að lýsa þeirri reynslu.“
Farið með trúna eins og klámblað
Reyndu samt að lýsa reynslunni á Nýja-
Sjálandi.
„Það fór reyndar allt á annan veg en ég
ætlaði. Ég sótti um að fara til Ástralíu sem
skiptinemi. Ég vildi fara í flotta borg til að
upplifa borgarlíf en endaði á sveitabæ á
Nýja-Sjálandi þar sem voru tvö hundruð
kýr. Það voru tuttugu kílómetrar í bæinn,
þar var skólinn, það sem þeir kalla high
school, og þar voru vinirnir. Ég hafði verið
alinn upp í sveit þar sem fólk fór ekkert
nema eiga erindi þannig að í byrjun bað ég
fólkið sem ég bjó hjá aldrei að keyra mig
svo ég gæti hitt skólafélagana utan skóla-
tíma. Konan á bænum komst að þessu og
sagði mér að ég ætti að biðja þau um akstur
því þau gætu svo auðveldlega keyrt mig.
Þarna upplifði ég það í fyrsta sinn að fjar-
lægðin skiptir ekki öllu máli. Vilji er allt
sem þarf. Þetta viðhorf hef ég tileinkað mér
hér í sveitinni. Ég hef kosið að búa hér og
ef ég þarf að fara fjórar ferðir í Búðardal á
dag og eina í Borgarnes, þá geri ég það.
Þetta var gott samfélag. Trúarlífið kom
mér á óvart, það var ekki þannig að fólk
væri á bæn dag út og dag inn, en kristin
gildi voru í hávegum höfð. Í skólanum voru
ýmiss konar hópar starfandi, þar á meðal
kristinn hópur sem var einn sá fjölmennasti.
Flestir af mínum félögum voru þar og ég
gekk í hann. Þar var mikið fjör. Mikið um
ÞORGRÍMUR EINAR GUÐBJARTSSON BÓNDI Á ERPSSTÖÐUM Í DALABYGGÐ
Ég er Bjartur í Su
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Sjálfstæður bóndi Ég fer mínar eigin leiðir bæði í búskap og lífinu sjálfu.
‘‘HÉR HEIMA ER ALLTAF FARIÐMEÐ TRÚNA EINS OG KLÁM-BLAÐ. ÞAÐ MÁ EKKI SJÁSTEÐA VITNAST AÐ FÓLK SÉ
TRÚAÐ. ER ÞAÐ KANNSKI
VEGNA ÞESS AÐ VIÐ GERUM
OKKUR EKKI LENGUR GREIN
FYRIR ÞVÍ HVAÐ TRÚ ER? TRÚ
ER EKKI BARA AÐ BIÐJA BÆN-
IR OG BÍÐA SVARS.