Morgunblaðið - 08.08.2009, Blaðsíða 38

38 MenningFRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 2009
KOMIÐ hefur í ljós að málverk af
prestinum Swalmius er eftir hol-
lenska myndlistarmanninn Rem-
brandt van Rijn en ekki lærling
hans, Govert Flinck, eins og hingað
til hefur verið talið. Við hreinsun á
verkinu kom í ljós undirritun meist-
arans og við samanburð á lérefti í
því og öðru verki Rembrandts kom í
ljós að það var af sama lérefts-
stranganum.
Sýningarstjórar í Konunglega
listasafninu í Antwerpen urðu him-
inlifandi við þessar fréttir enda ekki
á hverjum degi sem menn finna nýtt
verk eftir þennan mikla meistara.
Verkið tuttugufaldaðist í verði við
þessa uppgötvun, var áður metið á
um milljón evra eða um 180 milljónir
króna en nú á litla 3,6 milljarða
króna.
Verkið keypti safnið árið 1886 og
var þá fullyrt að það væri eftir Rem-
brandt. Seinna meir tóku sérfræð-
ingar að hallast að því að svo væri
ekki og var verkið rannsakað árið
1969 af sérfræðingum sem komust
að þeirri niðurstöðu að verkið væri
eftir nemanda hans Flinck. Safnið
gat síðar meir látið lagfæra verkið
og hreinsa og kom þá sannleikurinn í
ljós. Verkið er frá árinu 1637.
Ekki eftir
Flinck
Rembrandt málaði
Swalmius prest
Ekta Rembrandt Málverkið um-
rædda af prestinum Swalmiusi.
BANDARÍSK fjölmiðlaveldi á borð
við The New York Times og Asso-
ciated Press hafa komið til varnar
sænska rithöfundinum Fredrik
Colting og þeim gjörningi hans að
skrifa framhald skáldsögu J.D. Sal-
ingers, Catcher in the Rye, en bók
Coltings heitir 60 Years Later:
Coming Through the Rye.
Lögbann var sett á útgáfu bók-
arinnar í Bandaríkjunum og þykir
mörgum fjölmiðlinum það brot á lög-
um um tjáningarfelsi og hafa þeir,
ásamt ýmsum baráttusamtökum
fyrir tjáningarfrelsi, krafist þess af
áfrýjunardómstóli að lögbanninu
verði aflétt.
Dómarinn sem kvað upp dóminn
taldi bókina valda Salinger tjóni og
að Colting stældi hann fullmikið.
Til varnar
Colting
Fredrik Colting Telur það í góðu lagi
að gera framhald af sögu Salinger.
EINAR Már Guðmundsson,
rithöfundur og skáld með
meiru, kemur fram með fjölda
listamanna á sérlegu skemmti-
kvöldi Rósenberg annað kvöld.
Dagskráin hefst kl. 21 og er að-
gangur ókeypis.
Einar Már mun fara yfir
sviðið í bundnu og óbundu
máli, lesa m.a. úr nýjasta verki
sínu, Hvítu bókinni. Þá koma
fram Gunnar Þórðarson og
Gunnar Bjarni úr Jet Black Joe og blúsrokk-
ararnir í Johnny and the Rest. Flutt verða ný lög
við ljóð Einars Más, Togga og Bjarnason 3 og
systkinin Hrafnkell Már og Rakel María syngja
nokkur lög.
Tónlist og bókmenntir
Pólitískt baðstofu-
rokk á Rósenberg
Einar Már
Guðmundsson
ÁSDÍS Friðriks-
dóttir myndlist-
armaður opnar sína
fyrstu einkasýningu í
dag kl. 15 í Kaffitári í
Njarðvík. Verk Ás-
dísar eru skv. frétta-
tilkynningu „flest
stór og frekar
óvenjuleg“ og mun
hún beita nýrri tækni
í mörgum verka sinna. Flest vísa þau í landslag,
bæði fígúratív og abstrakt. Ásdís hefur tekið þátt í
fjölda samsýninga á undanförnum tíu árum en
hún nam við Myndlistarskóla Kópavogs og var á
myndlistarbraut FB. Sýningin verður opin á af-
greiðslutíma Kaffitárs, sjá kaffitar.is.
Myndlist
Fyrsta einkasýn-
ingin í Kaffitári
Eitt af verkum Ásdísar.
SÉBASTIEN Montéro og Ste-
ven Le Priol opna í dag kl. 14
sýningu í GalleriBOX, Kaup-
vangsstræti 10 á Akureyri.
„Hvað getur dregið tvo
Fransmenn til fyrirheitna
landsins hvers landslag er ann-
álað, þegar þeir leita einskis
nema ástarinnar eða ef ekki
vill betur til byltingarinnar?“
er spurt í tilkynningu vegna
sýningarinnar og svarað: „Boð
frá tveimur kunningjum sem hér eiga heima um
að búa til list.“ Montéro og Le Priol eru starfandi
listamenn og búa í París. Sýningin ber heitið Fyr-
irheitna landið og stendur til og með 23 ágúst. Op-
ið laugardaga og sunnudaga kl. 14-17.
Myndlist
Fyrirheitna landið
í GalleriBOX
Listagilið í
Kaupvangsstræti.
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
FYRSTA ævisagan sem rituð hefur
verið af Íslendingi um tónskáldið
Jón Leifs, Jón Leifs – Líf í tónum,
kemur út í október á vegum Máls og
menningar. Það segir höfundur
hennar, tónlistarfræðingurinn Árni
Heimir Ingólfsson.
„Ævi Jóns er einstaklega drama-
tísk. Að vissu leyti er hægt að rekja
gegnum feril hans sögu tónlistar á
Íslandi á 20. öld og ekki síður tónlist
og stjórnmál í Þýskalandi á fyrri
hluta 20. aldar. Jón bjó í Þýskalandi
til ársins 1944 og samskipti hans við
nasistayfirvöld voru af ýmsum toga,
hann sá þar ákveðin tækifæri sem
norrænt tónskáld sem síðan rættust
ekki nema um skamma hríð. Undir
lokin fékk hann verk sín hvergi flutt
og tónlistargagnrýnendur kepptust
við að gera lítið úr tónlist hans. Samt
reyndist honum, ýmissa hluta vegna,
erfitt að losna við nasistastimpilinn
eftir að stríðinu lauk,“ segir Árni
Heimir um ævi tónskáldsins.
Tók við af Hjálmari
Árni Heimir segir bókina hafa
verið hliðarverkefni hjá sér nokkuð
lengi. Vorið 1996 hafi hann verið að
ljúka BM-námi (e. Bachelor of Mu-
sic) frá bandarískum háskóla og
þurft að skrifa lokaritgerð í tónlist-
arsögu. Hann hafi þá lengi haft
áhuga á Jóni en litlar heimildir fund-
ið um hann og fáar upptökur með
verkum hans. Samkvæmt ráðlegg-
ingum frá Hjálmari H. Ragnarssyni
hafi hann ákveðið að skrifa um org-
elkonsertinn, eitt af aðalverkum
Jóns. „Í kjölfarið á því fór Hjálmar
að gantast með það að ég hefði tekið
við hans stöðu sem helsti Jóns Leifs
sérfræðingur Íslands, kannski meira
í gamni en alvöru í upphafi. En svo
rættist það kannski eftir því sem
tíminn leið. Ég var beðinn að skrifa
meira og meira um hann í erlend
blöð, tímarit og tónlistarorðabækur,
það var alltaf eitthvað sem togaði
mig aftur í þessa átt.“
Árni Heimir segir Jón Leifs að
vissu leyti draum sagnfræðingsins
því hann hafi aldrei hent pappírum
sínum, hvorki bréfum né handritum.
„Hann vissi að það myndi einhvern
tíma einhver hafa áhuga á þessu,
þótt fáir hafi hirt um það þá,“ segir
hann og Þjóðarbókhlaðan geymi
ótrúlega miklar upplýsingar. „Þegar
ég var fluttur aftur heim og orðinn
dósent við Listaháskólann varð
þetta eitt af mínum helstu viðfangs-
efnum. Ætli það hafi ekki tekið mig
heilt ár að fara í gegnum allar heim-
ildirnar og skrá í tölvu það sem mér
þótti merkilegt og reyna einhvern
veginn að leggja það niður fyrir mér
hvernig þetta ætti að vera,“ segir
Árni Heimir. Hann hafi lokið skrif-
unum í vor, 500 bls. bók.
Framúrstefna og rómantík
„Rauði þráðurinn í þessu er hvað
lífið og starfið fléttast náið saman,
það er ekki hægt að greina þessa tvo
þætti að,“ segir Árni Heimir um
áherslur sínar í skrifunum. Að því
leyti sé Jón í raun rómantískt tón-
skáld, tónlistin hafi verið farvegur
fyrir upplifanir frekar en abstrakt
heilaleikfimi. „Þá er líka samruni
skálds og náttúru, sem maður sér í
Jónasi Hallgrímssyni t.d., afar róm-
antískt fyrirbæri og það sér maður
m.a. í verkum eins og Geysi og
Heklu.“ Árni Heimir ævisöguna að
megninu til hefðbundna en inn á
milli fjalli hann um ákveðin tónverk,
reyni að lýsa þeim án þess að fara út
í tæknimál. Þá sé áhugaverð sú
þversögn að Jón hafi verið róm-
antískur í eðli sínu og list en um leið
þótt framúrstefnulegur á Íslandi og
mætt fordómum fyrir list sína.
Afar dramatísk ævi
 Árni Heimir Ingólfsson hefur ritað ítarlega ævisögu Jóns Leifs sem kemur
út í haust  Heimildavinnan hófst með ritgerðarskrifum fyrir 13 árum
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Tónlistarhátíð Norðurlanda Tónskáldið Jón Leifs setur Tónlistarhátíð
Norðurlanda í júní 1954, en þá var hún haldin á Íslandi í fyrsta sinn.
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
ÁN þess að fara neitt nánar út í þetta þá er þetta um
ungan mann sem er að kljást við erfiðleika sína, að reyna
að díla við sjálfan sig á mjög stuttum tíma og við fáum að
kynnast honum og baksögu hans, í raun og veru,“ segir
leikstjórinn Hlynur Páll Pálsson, um 20 mínútna langan
einleik Þorvalds Þorsteinssonar, Ellý, alltaf góð, sem
frumfluttur verður í ótilgreindu heimahúsi annað kvöld
og verður svo fluttur daglega til og með 15. ágúst.
Leiksýningin er hluti af listahátíðinni Artfart. Þetta er
þriðja sviðsetningin á einleiknum en sá sem fer með
hlutverk hins þjáða unga manns er leikarinn Ævar Þór
Benediktsson (ástmaður Georgs Bjarnfreðarsonar í
sjónvarpsþáttunum Dagvaktin). Ævar setti upp einleik-
inn í leikstjórn Skúla Gautasonar fyrir sex árum.
Einleikurinn var upphaflega sam-
inn fyrir Björgvin Franz Gíslason ár-
ið 1999, þegar hann var við nám í
Leiklistarskóla Íslands.
En hvaða Ellý er þetta? „Þetta er
Ellý Vilhjálms,“ svarar Hlynur kím-
inn en vill ekki segja hvernig hún
tengist verkinu. Spurður hvort ein-
leikurinn sé fyrir alla fjölskylduna
svarar hann einfaldlega „nei“ og hlær
kvikindislega.
Þeir sem vilja komast í ótilgreint
heimahús verða að mæta í Leikhús-Batteríið, Hafn-
arstræti 1, kl. 20. Þaðan verða þeir leiddir á hinn dul-
arfulla sýningarstað. Aðgöngumiði kostar 500 kr. og fer
miðasala fram á vefsíðu Artfart, artfart.is, og í síma
8970496. Sætaúrval er takmarkað.
Hvað með Ellý Vilhjálms?
Ævar Þór Í Ellý, alltaf góð, þar sem
Ellý Vilhjálms kemur við sögu.
Einleikur Þorvalds Þorsteinssonar fluttur í heimahúsi
Hlynur Páll
Pálsson
Hver er þessi Árni Heimir?
Árni Heimir Ingólfsson stundaði tón-
listarnám við Tónlistarskólann í
Reykjavík, Oberlin-tónlistarskólann í
Ohio og Harvard-háskóla, en þaðan
lauk hann doktorsprófi 2003.
Hann hefur gegnt stöðu dósents við
Listaháskóla Íslands og er nú tónlist-
arstjóri Sinfóníuhljómsveitar Íslands.
Hver var þessi Jón Leifs?
Jón Leifs fæddist 1. maí 1899 og lést
1968. Hann var brautryðjandi í ís-
lensku tónlistarlífi, stjórnaði Fílharm-
óníuhljómsveit Hamborgar í frægri
Íslandsferð 1926 og stóð fyrir stofn-
un STEFs og Tónskáldafélags Ís-
lands. Meðal helstu verka hans eru
Sögusinfónían, Hekla og kórverkið
Requiem. Jón hefur á síðustu árum
notið æ meiri viðurkenningar sem
eitt athyglisverðasta og frumlegasta
tónskáld íslenskrar tónlistarsögu.
S&S
Mörg laganna eru
þó helst til mennta-
skólaleg – pottþétt stöff á
árshátíðarplötu MR 47
»