Morgunblaðið - 13.10.2009, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. OKTÓBER 2009
Einu sinni var Velta má fyrir sér hvort þetta fyrrum sprelllifandi hreindýr og Kaupþing eigi eitthvað sameiginlegt.
Golli
Í Fréttablaðinu
sl. laugardag lýsti
Svandís Svavars-
dóttir umhverfis-
ráðherra því yfir
að lán til frágangs
Hellisheiðarvirkj-
unar væri nógu
stór biti. Þar vísar
hún til þess að
Orkuveitan bíður
þessa dagana
svars við lána-
beiðni frá Evrópska fjárfest-
ingarbankanum vegna áfram-
haldandi uppbyggingar við
Hellisheiðarvirkjun og síðan í
framhaldinu við Hverahlíðar-
virkjun. Síðan segir hún: „Ef
taka á lán fyrir Hverahlíðar-
virkjun í ofanálag er ekki að
spyrja að leikslokum!“
Með þessum yfirlýsingum
hyggst Svandís koma í veg
fyrir að Helguvíkurverkefnið
nái fram að ganga. Sjálf hefur
hún áður lagt sitt af mörkum
til að koma í veg fyrir að það
gerist. Þessar yfirlýsingar
hennar eru í algjörri andstöðu
við það sem Steingrímur J.
Sigfússon fjármálaráðherra
hefur verið að vinna að, en
Orkuveitan hefur m.a. notið
atbeina hans í því skyni að
tryggja lán frá Evrópska fjár-
festingarbankanum til að ljúka
verkefnum við Hellisheiðar-
virkjun og stórum áfanga
Hverahlíðarvirkjunar. Þessi
verkefni myndu skapa þús-
undir starfa.
Nú vill Svandís stúta þessu
öllu. Og hvað gerir hún: Send-
ir frá sér, sem ráðherra í rík-
isstjórn Íslands, neikvæðar,
rangar og loðnar yfirlýsingar
um málið sem henni er einni
lagið og veit að sjálfsögðu að
þær muni birtast daginn á eft-
ir þeim erlendu lánastofn-
unum sem hafa til meðferðar
lán til Íslands í þágu aukinnar
atvinnuuppbyggingar. Aug-
ljóst er að ummæli hennar
munu hafa á þeim vettvangi
verulega neikvæð og skaðleg
áhrif. Ekki einungis fyrir
Orkuveituna heldur einnig fyr-
ir íslensk fyrirtæki og íslenskt
atvinnulíf almennt. Ábyrgð
Svandísar í þessum efnum er
mikil.
Fyrir u.þ.b. tveimur árum,
eða hinn 3. nóv-
ember 2007, sam-
þykkti þáverandi
meirihluti í stjórn
Orkuveitunar að
fyrirtækið REI,
100% í eigu Orku-
veitunnar, keypti
hlutabréf í filipp-
seysku ríkisreknu
orkufyrirtæki, sem
stóð í einkavæðing-
arferli, fyrir 12,8
milljarða íslenskra
króna. Sérstakur
fulltrúi Svandísar í stjórninni
samþykkti þessa tillögu, sem
aldrei var kynnt fyrir borgar-
fulltrúum, hvað þá borgarráði
og borgarstjórn. Sem betur
fer heppnuðust þessi áform
ekki. Á þeim tíma þótti Svan-
dísi sjálfsagt að senda 12,8
milljarða íslenskra króna
Orkuveitunnar í óvissu á er-
lenda hlutabréfamarkaði en
reynir nú að koma í veg fyrir
að Orkuveitan fái erlent lán til
að efla atvinnulíf þjóðarinnar
á þeim örlagatímum sem við
nú lifum.
Svandís, sem er fyrrverandi
borgarfulltrúi, leggur sig fram
um að draga úr fjárhagslegum
trúverðugleika Orkuveitunnar.
Hún reynir einnig að eyði-
leggja möguleika þess fyr-
irtækis til áfamhaldandi fram-
kvæmda við eina stærstu
mannaflsfreku framkvæmd
sem nú er í gangi og jafn-
framt að hefja uppbyggingu
Hverahlíðarvirkjunar. Þar
með gefur hún borgaryf-
irvöldum í Reykjavík og svo-
kölluðum stöðugleikasáttmála
langt nef.
Eftir Vilhjálm Þ.
Vilhjálmsson
»Nú vill Svandís
stúta þessu öllu.
Og hvað gerir hún:
Sendir frá sér, sem
ráðherra í ríkisstjórn
Íslands, neikvæðar,
rangar og loðnar
yfirlýsingar um
málið …
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson
Höfundur er forseti borgar-
stjórnar.
Atlaga Svandísar
ÞUNGT hugsi sest ég
niður og hugsa um fram-
tíð Akraneskaupstaðar,
ekki er það slæm fjár-
hagsstaða sem veldur
heldur sú framtíð sem
gæti skapast ef þær til-
lögur sem settar eru
fram í fjárlagafrumvarpi
Alþingis ná fram að
ganga.
Þeir sem búa á Akra-
nesi vita að sú atvinnustarfsemi sem á
sér stað á Grundartangasvæðinu er
lifibrauð margra Akurnesinga. Ef sú
atvinnustarfsemi færi á hliðina yrðu
afkomumöguleikar okkar litlir. Í frum-
varpi til fjárlaga er lagt til að settir
verði á raforku- og kolefnaskattar til
þess að stoppa í það fjárlagagat sem
„skapast“ hefur. Skattar sem munu
leggjast afar þungt á stóriðjufyrir-
tækin, m.a. þau sem staðsett eru á
Grundartanga. Í frumvarpinu er ráð-
gert að leggja skatt á hverja notaða
kílóvattsstund, allt að einni krónu, auk
kolefnisgjald fyrir hvert notað tonn af
kolefni. Þetta mun gera allt að sjö og
hálfan milljarð króna á ári fyrir stór-
iðjuna á Grundartanga í beina skatta.
Hvaðan eiga þeir peningar að koma?
Eins og alkunna er þá er heimskreppa,
ágætt að minnast á það ef
einhver skyldi vera búinn
að gleyma því. Álverð er
lágt, svo og verð á járn-
blendi, eftirspurn eftir
málmi á heimsmarkaði
hefur dregist gífurlega
saman í heimskreppunni
og birgðir aukist. Ekkert
fyrirtæki getur skilað
miklum arði við slíkar að-
stæður og þegar þessi
skattaálagning kemur svo
ofan á allt saman þá verð-
ur útlitið ekki gott. Helstu
tekjur Akraneskaupstaðar eru í formi
útsvars sem launþegar greiða, laun-
þegar sem eru að stórum hluta á
launaskrá beint eða óbeint hjá stóriðj-
unni. Ef þær tekjur bresta hvað þá?
Hvar stendur Akraneskaupstaður þá?
Það er mín skoðun og fleiri bæjar-
fulltrúa að Akraneskaupstaður standi
og falli með stóriðjunni. Því get ég
varla orða bundist þegar tillögur sem
koma fram hjá ríkisstjórn Íslands geta
leitt til þess að heilt samfélag verði
lagt í rúst. Samfélag sem saman-
stendur af Borgarbyggð, Hvalfjarðar-
sveit, Akraneskaupstað og reyndar
höfuðborgarsvæðinu líka.
Ef hriktir í stoðum stóriðjunnar á
Grundartanga þá leiðir sá skjálfti inn í
sveitafélögin áðurnefnd, þá í gegnum
Faxaflóahafnir og skipafélögin tvö sem
þjónusta svæðið, auk allra hinna fyrir-
tækjanna. Lokahnykkurinn kæmi svo
hjá orkufyrirtækjunum og að endingu
inn á borði hjá ríkinu sjálfu. Hver er
þá tilgangurinn ef hann helgar ekki
meðalið? Heimili og fyrirtæki berjast
mörg hver í bökkum eins og staðan er í
dag, meiri álögur verða ekki lagðar á,
nema til þess eins að ganga alveg frá
rekstri hverrar einingar fyrir sig. Ef
þetta eru lausnir Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins og ríkisstjórnarinnar þá erum
við, kæru Akurnesingar og nágrannar,
illa stödd. Því vona ég og beini þeim
tilmælum til ríkisstjórnar Íslands að
þeir hugi að þeim afleiðingum sem til-
lögur þeirra fela í sér áður en þeir taka
ákvörðun. Eina lausnin er sú að koma
hjólum atvinnulífsins í gang svo þau
geti skapað skatttekjur til ríkis og
sveitarfélaga.
Framtíðarhorfur
Akraneskaupstaðar og
nærliggjandi sveitarfélaga
Eftir Karen
Jónsdóttur »Helstu tekjur Akra-neskaupstaðar eru í
formi útsvars sem laun-
þegar greiða, launþegar
sem hafa að stórum hluta
tekjur beint eða óbeint
hjá stóriðjunni.
Karen Jónsdóttir
Höfundur er formaður bæjarráðs Akra-
ness.
Fréttir síðustu viku frá
Sigmundi Davíð Gunnlaugs-
syni, formanni Framsókn-
arflokksins, og norskum
þingmanni Miðflokksins um
væntanlegt stórlán norskra
stjórnvalda reyndust tilbún-
ingur. Yfirlýsing Jens Stol-
tenberg tók af öll tvímæli,
þó þar kæmi ekkert annað
fram en áður var vitað um
fjárhæð og skilyrði hugs-
anlegs láns Norðmanna.
Höfundunum tókst þó ætl-
unarverk sitt og böðuðu sig
í kastljósi fjölmiðlanna
nokkra daga, þar á meðal í
mynd á RÚV frá Bjarma-
landsför Sigmundar Davíðs
og meðreiðarsveina hans til
Osló. Héldu flestir að leik-
ritinu væri nú lokið, en svo
er ekki, slíkur er spuninn
og aðgangur höfundar að
fjölmiðlum greiður. Nú er
fyrirspurn Jóhönnu Sigurð-
ardóttur, forsætisráðherra,
til Stoltenberg gerð að sjálf-
stæðu fréttaefni og Sig-
mundur Davíð krefst um-
fjöllunar Alþingis um þetta
alvarlega mál.
Undirritaður gagnrýnir
ekki Sigmund Davíð fyrir að
reyna að koma sér á fram-
færi á þennan hátt. Það
flýgur hver eins og hann er
fiðraður. Gagnrýni mín
beinist að þeim fjölmiðlum
sem taka greiðlega við ekki-
fréttum af þessu tagi og
birta spunann gagnrýnilaust
dag eftir dag án þess að
kanna málið og fjalla sjálf-
stætt um það. Með öðrum
orðum, án þess að gæta
þeirra krafna um vandvirkni
og eðlilegt fréttamat sem
fjölmiðlar eiga og verða að
gera. Afleiðingin: Í stað
þess að rannsaka og upp-
lýsa taka þessir fjölmiðlar
þátt í að auka moldviðrið og
bæta þar með enn við þá
óvissu sem hér ríkir og
brýnt er að draga úr en
ekki að magna.
Vilhjálmur H. Vilhjálmsson
Ekkifréttir
Höfundur er
hæstaréttarlögmaður.