Skólablaðið - 01.04.1944, Síða 7

í ysi daganna, alls kostar óvísindalegum
minningum um óbrotna gleði æskuáranna,
um samvistir við systkini, um mjúka móður-
hönd, um sjálfskaparsigra, sem aðrir vissu
ekki af?
Fjarri er það mér að vantreysta vísind-
unum, en ég oftreysti þeim ekki. Þau hafa
gefið mikið og munu gefa meira. Langlífi,
farsæld og frið geta þau gefið, ef rétt er á
haldið. — En okkar allra bíður sú stund
nær eða fjær, er við sjáum veröldina sigla
burt með öllum sínum lystisemdum og við
svelgjumst í hið mikla djúp tortímingaring-
arinnar. Hvað gagnar okkur þá þessi 300 ára
þekking nútímans, vald hans og hraði ? Hvað
stoðar þá i hinni hinztu angist? — Suma
sefar trú, aðra eldmóður, hinum þriðju duga
deyfandi lyf. En fyrir alla þá, sem ekki eiga
þessa kosti, veit ég aðeins eitt hjálparráð.
Það er sú innfjálga ró, sem grær upp af góðu
hugarfari og hreinu líferni. Fáir hafa hlotið
hana í vöggugjöf, en flestir geta áunnið sér
hana með því að rækta sjálfa sig, efla góð-
vild sína og vitsmuni, stilla ástríðum og ósk-
um í hóf, læra að meta þá fjölbreyttu fegurð,
sem vex líkt og villiblóm með vegum sér-
hvers manns. — En það er oftar en í hinu
hinzta stríði, sem þessi ró reynist vel. Hve-
nær aem kreppir að, hvenær sem sorgir mæta,
sjúkdómar eða annað torleiði, þá er hún hinn
bezti förunautur allra vor.
Þjóðunum er líkt farið og einstaklingun-
um að þessu leyti, að þekking og völd eru
þeim hvergi nærri einhlít, þegar fastast reyn-
ir á, og geta jafn vel orðið að voða, ef illa
er á haldið. Þannig virðist mér vera
ástatt í heiminum nú, eða eru ekki hinir
vitru jafnráðþrota, hinir voldugu jafn getu-
lausir gagnvart kreppunni sem við? Hvar-
vetna eru að verki ótamdar ástríður og ill-
fýsi, sem drottnar fjöldans nota kænlega til
þess að afla sér auðs og valda. Hvarvetna á
strætum og gatnamótum getur að líta predik-
ara og prangara, sem bjóða fram ódýr undra-
lyf, er bætt geti úr öllu böli. Sumir trúa á
þau sjálfir, aðrir ekki, en flestir fá áheyrn
og efla sér flokka, þar sem illgirni og get-
sakir í annarra garð eru lagðar í sameigin-
legan sjóð og ávaxtast ótrúlega. Allt er þetta
gert í nafni almennings, hins nafnlausa múgs,
hins mikla þolanda allra alda, sem er litlu
bættari að eða engu. Ecce homo. Þetta er
mannssonurinn, sem er svikinn með kossi
enn í dag.
Vor vestræna menning er sjúk, bæði and-
lega og efnalega, á líkama og sál. Sumir
halda, að meinið sé banvænt, aðrir vænta
bata, og ég er einn í þeirra hópi. Ég trúi
því ekki, að menn muni til langframa sætta
sig við það, að hið góða verði til ills, að þeir
þurfi að gjalda þess, sem áunnizt hefir. Ég
trúi því, að augu manna muni opnast fyrir
fegurð og hamingju hins óbrotna, óspillta
lífs. Ég trúi því, að mönnum hljóti að lærast
það, að þekkingin ein og það vald, er hún
veitir, séu ekki einhlít til góðs farnaðar,
heldur þurfi þar annars við og þá fyrst og
fremst rósemi, góðvildar og vitsmuna. Fyrir
þessu, hygg ég, að sjálft valdið verði að lúta
í lægra haldi. —
Carl Ólafsson Ijósmyndari hefur tekið forsiðumyndina. En
Guðtnundur Þórarinsson mynd þá af Menntaskólaselinu, sem
hirtist á hls. /7. Siðast en ekki sizt skal svo minnst á þátt
JÓNS SEN, sem hefur tekið allar myndirnar úr skólalífinu og
auk þess margar mannamyndanna. Hefur Jón sýnt Skólablað-
inu það örlœti og þá velvild að taka ekkert endurgjald fyrir
þetta starf sitt.
Skólablaðið
5