Organistablaðið - 01.07.1971, Blaðsíða 13

Jireyfing" ■var notað,' svo vitað sé. Menn vildu endurnýja guðsþjón-
ustuform í jákvæðum tilgangi, vegna jiess að hið gamla reyndist í
mörgum tilvikum útþvælt og ónothæft. Söngbóka- og messugerðar-
málið þarfnaðist endurnýjunar, og á iþví sviði voru þá að minnsta
kosti unnin Iþrekvirki á upj)lýsingartímanum.
Það, að leita þess messuforms, sem henti tímum þeim, er lifað er
á, er alls ekki fyrirlitlegt helgisiðastarf. Það er nákvæmlega hið
sama og við erum að reyna nú. Þrátt fyrir góðan ásetning, leiddi
viðleitni upplýsingartímabilsins til endurnýjunar helgisiðum ekki
til árangurs, sem metinn yrði að verðleikum af síðari tima mönnum.
Almennt er þetta tímabil talið lmignunartímabil. Þeim gömlu forin-
um lmignaði, sem menn álitu úr sér gengin. Fólk skildi ekki belgi-
siðina, áberandi margir gengu úr kirkju eftir ])redikun. Helgisiða-
fræðingar kröfðust þess, að guðsþjónustan yrði byggð upp eftir
heilsteyptri meginreglu, yrði ein samræmd lieild. Þeir höfðu rétt
fyrir sér í því að hin hefðbundna messa uppfyllir ekki þessar kröfur.
Hun hefur aldrei verið byggð upp eftir fyrirfram ákveðnum reglum,
heldur vaxið í gegnum aldirnar.
A'ýja bókmenntastefnan og endurreisn messunnar.
Ahnginn á gömlu helgisiðunum hélzt þó enn lifandi, og varð til
þess að veita hugmyndum upplýsingartímans nokkurt viðnám. Sem
dæmi um þennan áhuga getum við nefnt Haeffner í Svíþjóð, eins og
Við höfum þegar heyrt. Þegar skriður komst á sögulegar helgisiða-
rannsóknir um miðja 19. öld, sköpuðust forsendur fyrir endurnýjun
helgisiða, eins og það er kallað. Fræðiheitið er naumast nákvæmt,
vcgna þess að raunverulega var ekki verið að leita að einhverju nýju,
heldur verið að leitast við að koma á aftur liinu gamla og hefðbundna.
^að helgisiðastarf, sem unnið hefur verið síðustu liundrað árin eða
svo, liefur ekki verið nýsköpunarstarf, lieldur endurreisnarstarf. Að
dómi okkar hefur hin hefðbundna messa verið dýrmæt og mikilvægt
var að breyta benni til nánari samræmis við það, sem álitið er vera
llpprunalegt form hennar. Lútherska kirkjan hefur i þessu augnamiði
Ivitað aftur fyrir siðaskipti og reynt að yfirstíga þær hindranir, sem
a þeim tímum leiddu til óvægilegra lýsinga t. d. á altarisgöngusið-
unum.
Helgisiöahreyfingin er samkristið fyrirbæri. Þetta hefur í för með
ser samvinnu yfir landamæri trúarjátninga, sem rýfur einangrun
ORGANISTABLAÐIÐ 13