SunnudagsMogginn - 06.12.2009, Qupperneq 14

14 6. desember 2009
S
veinn Lúðvík Björnsson tekur glaður í bragði á
móti mér á heimili sínu í Grafarvoginum þenn-
an vetrarmorgun. Þar hefur hann búið í átta ár
en veitti því athygli að engin tilkynning kom
um þá búferlaflutninga í Grafarvogsblaðinu eins og
þegar rithöfundar flytja í og úr voginum. „Það er ekki
sama skáld og tónskáld,“ segir hann glottandi.
Núna vinnur Sveinn líka heima eftir að herbergi losn-
aði við það að önnur dóttirin hélt utan til náms fyrir
ári. Honum líkar það ágætlega. „Ég var áður vestur í
Reykjavíkurakademíu og kunni því ágætlega en þetta er
ennþá betra. Hér er mikið næði.“
Hundurinn kemur á hæla húsbónda sínum og tekur
gestinn út með augunum og nefinu. „Þetta er hún
Trýna, hún er með trýnið í öllu,“ upplýsir Sveinn.
Haldið er til stofu, þar sem Sveinn er að íslenskum sið
fyrst spurður hvar hann sé fæddur og hverra manna
hann sé.
„Ég er fæddur í Reykjavík árið 1962 sem þýðir að ég
er orðinn 47 ára,“ segir hann. Síðan veltir hann vöng-
um. „Hver þremillinn, ég verð fimmtugur eftir þrjú ár.
Rosalega líður tíminn hratt.“
Þú verður að fara að gera ráðstafanir, panta sal og
svona, segi ég í hálfkæringi.
„Þú segir nokkuð. Það er ekki seinna vænna,“ svarar
Sveinn hlæjandi.
Ákeyrsla og sprenging
Hann ólst upp í Smáíbúðahverfinu en var mikið í sveit
fyrir austan á sumrin, hjá föðurbróður sínum á Teig-
arhorni í Berufirði. „Faðir minn, Björn Emil Jónsson,
var úr Berufirðinum en móðir mín, Margrét Halldóra
Hallgrímsdóttir frá Siglufirði. Það er ágætisblanda,“
segir Sveinn en foreldrar hans eru báðir látnir.
Margt var í heimili. Þau voru átta alsystkinin og einn
hálfbróðir, sem móðir Sveins átti áður. Sveinn er næst-
yngstur. „Við bjuggum í litlu raðhúsi og það var þröng á
þingi. Það var sjaldan lognmolla í kringum allan þennan
krakkahóp en við bjuggum eigi að síður í sátt og sam-
lyndi.“
Örlögin fóru ekki mjúkum höndum um fjölskylduna
en tvö systkini Sveins fórust ung af slysförum. Fyrst var
ekið á fimm ára systur hans sem lést samstundis.
Sveinn var of ungur til að muna eftir henni en heiðrar
minningu hennar með ljósmynd á píanóinu í stofunni.
Síðan dó sjö ára bróðir hans í sprengingu. Sveinn, sem
var fjögurra ára á þeim tíma, man vel eftir honum.
Slysið bar að með þeim hætti að nokkrir drengir voru
að leika sér á nýársdag með bensíntunnu við glóð af
áramótabrennu. Bróðir Sveins var vogaður og lét plata
sig til að ýta tunnunni inn í glóðina. Hann lést sam-
stundis við sprenginguna.
„Þessi sviplegu dauðsföll höfðu að vonum gríðarleg
áhrif á fjölskylduna. Sorgin var mikil og heimilið lam-
aðist um tíma. Foreldrar mínir tóku hins vegar á þessu í
sameiningu og stöppuðu stálinu í okkur börnin. Senni-
lega hafa þau talið að feigum yrði ekki forðað,“ segir
Sveinn.
Sterkari en maður hélt
Hann áttaði sig samt ekki að fullu á styrk foreldra sinna
fyrr en mörgum árum síðar. „Þegar ég byrjaði í gaggó
var þar drengur ákaflega illa til fara og aldrei með
skóladót. Þegar ég spurðist fyrir um aðstæður hans kom
í ljós að hann hafði misst bróður sinn og fjölskyldan
sundrast í kjölfarið. Faðirinn látið sig hverfa og móðirin
fest í viðjum læknadóps. Þetta gerðist ekki á mínu
heimili. Mamma og pabbi voru greinilega sterkari en
maður gerði sér grein fyrir. Þau tóku á þessum áföllum
eins og stórmenni. Fyrir það er ég þeim ævinlega þakk-
látur.“
Mikill gestagangur var á heimilinu en móðir Sveins
spáði í bolla fyrir fólk. Eftir á að hyggja segir hann hana
frekar hafa verið ráðgjafa en spákonu. „Ég held að boll-
inn hafi verið yfirvarp. Mamma var að gefa fólki góð ráð
og hughreysta það eftir atvikum. Vandamálin voru yf-
irleitt hjóm hjá því sem hún sjálf hafði upplifað. Fyrir
utan systkini mín tvö sem dóu missti mamma systur
sína úr veikindum meðan hún var enn í vöggu. Hún
minntist þess að hafa haldið á henni meðan líf hennar
fjaraði út.“
Þrátt fyrir sáran missi segir Sveinn móður sína hafi
verið jákvæða og uppbyggilega í viðmóti. „Í minning-
unni var hún alltaf kát og hvatti okkur krakkana óspart
til dáða. Mamma var ekki þessi fórnarlambstýpa. Hún
átti sína trú en það voru engar öfgar í þeim efnum.
Fyrst og síðast hefur hún örugglega sótt styrkinn í sinn
innri mann.“
Álitinn vitlaus
Sveinn hefur verið verulega sjónskertur frá fæðingu en
hefur aldrei litið á fötlun sína sem vegtálma. Hann var
óframfærið barn og skólayfirvöld í Breiðagerðisskóla
áttu vont með að átta sig á því hvað amaði að honum.
„Ég var ekki týpan sem stóð upp og upplýsti að ég sæi
ekki á töfluna en kennararnir gerðu sér fljótlega grein
fyrir því að ég skrifaði ekki niður það sem þar stóð.
Fyrir vikið drógu þeir þá ályktun að ég hlyti að vera
vitlaus og settu mig í tossabekk.“
Sveinn var settur í greindarpróf sjö eða átta ára gam-
all og flaug í gegnum það. „Niðurstaðan var sú að
greind mín væri langt fyrir ofan meðallag. Mamma var
ekki lítið stolt af því,“ segir hann hlæjandi. „Sálfræð-
ingurinn áttaði sig hins vegar fljótt á því að sjón mín
var mjög döpur.“
Greiningin breytti þó litlu í skólanum. Úrræðin voru
ekki til. „Fyrir vikið hætti ég að velta skólanum sem
slíkum fyrir mér, einbeitti mér frekar að námsefninu.
Ég lærði mikið heima með dyggri aðstoð mömmu, sem
las gjarnan fyrir mig erfiðustu textana. Mér gekk vel í
skóla.“
Eftir grunnskólapróf lá leið Sveins í Fjölbrautaskól-
ann í Breiðholti. Þar var líka á brattann að sækja. „Ég
fann fljótt að kennurunum óx það verkefni í augum að
Maður verður
að taka gyðjuna
í fangið
Sveinn Lúðvík Björnsson er eitt af okkar at-
hyglisverðustu tónskáldum. Hann fæddist
verulega sjónskertur en hefur aldrei litið á fötl-
un sína sem vegtálma heldur lét drauminn ræt-
ast og nam tónsmíðar. Enda þótt Sveinn Lúðvík
sé glaðlyndur að upplagi er sorgin honum ekki
framandi, tvö systkini hans létust með voveif-
legum hætti á barnsaldri.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is