SunnudagsMogginn - 06.12.2009, Blaðsíða 51

SunnudagsMogginn - 06.12.2009, Blaðsíða 51
6. desember 2009 51 Manfreð Vilhjálmsson arkitekt hefur í rúm 50 ár starfað að mótun umhverfis og bygginga hér á landi og sett markið hátt í listrænu tilliti. Hið ís- lenska bókmenntafélag hefur gefið úr vandaða bók með yfirliti um verk Manfreðs. Pétur H. Ár- mannssson og Halldóra Arnardóttir eru höfundar texta og ritstýra bókinni. Ljósmyndir sem Guð- mundur Ingólfsson hefur tekið yfir langt árabil gefa útgáfunni aukið gildi, auk fjölda teikninga Manfreðs af byggðum og óbyggðum byggingum sem fjallað er um. Aðalsteinn Ingólfsson ritar grein um framlag Manfreðs á sviði hönnunar og þá ritar Vigdís Finnbogadóttir inngangsorð og Styrmir Gunnarsson eftirmála. Því fróðari um byggingarlist, því meiri nautn „Bæjarskipulag, opinberar byggingar, einbýlishús, húsgögn og hönnun sýn- inga hafa öll fundið sér farveg á teikniborði hans,“ skrifar Halldóra Arn- ardóttir um fjölbreytileg verkefni Manfreðs á ríflega hálfrar aldar ferli. „Skyn- bragð á tækni og efnivið einkennir allar lausnir, sem byggjast á næmi fyrir breytilegum mælikvarða og samfléttun við staðinn sem þær voru teiknaðar fyrir.“ Manfreð er stúdent frá Menntaskólanum í Reykjavík og hóf arkitektanám í Chalmers Tekniska Högskola í Gautaborg árið 1949. Eftir útskrift, árið 1954, vann hann um tíma í Svíþjóð en hóf um áramótin 1955-56 störf á teiknistofu Skarphéðins Jóhannssonar þar sem hann vann að ýmsum verk- efnum til 1959 er hann hóf rekstur eigin teiknistofu. Til móts við eigin samtíma Fegurð, hvað er fegurð? er haft eftir Manfreð í bókinni. Ég hætti mér ekki út á þetta svellið. Fegurð vekur unaðskennd, hugljóman. Þetta gildir um allar listir. Með því að hlusta oftar á Bach, því meiri unaður. Því fróðari um bygg- ingarlist, því meiri nautn. Halldóra segir list Manfreðs endurspegla viðleitni hans til að leysa hvert verkefni þannig að það komi til móts við eigin samtíma án þess þó að missa sjónar á því kunnuglega í íslensku þjóðfélagi. Fegurð og unaðskennd „Umfjöllun um byggingarlist getur vakið áhuga og stuðlað að skilningi fólks á því, að ekki er sama hvernig staðið er að verki þegar byggja á hús,“ segir hann. Honum finnst tónlist fá hvað mest rými listgreinanna í fjölmiðlunum, meira en myndlist og aðrar greinar. „Upp á síðkastið er hönnun reyndar orðin vinsælt um- ræðuefni, menn eru farnir að hanna allan skollann og það er gott. Byggingarlistin hefur hinsvegar verið nokkuð út- undan. Sá sem hefur einna helst tekið hana að sér og verið að fræða fólk er Pétur H. Ármannsson. Guja Dögg Hauks- dóttir er einnig að láta að sér kveða og ég fagna frum- kvæði þeirra. Á tímum tímaritsins Birtings var Hörður Ágústsson sá maður sem bar byggingarlist hvað mest fyrir brjósti. Síð- an hefur lítið farið fyrir umræðu um þessi mál.“ Manfreð sýnist að húsbyggingar og skipulag hafi farið nokkuð úr böndunum á hinum nýliðna góðæristíma en hinsvegar starfi hér góðir og efnilegir arkitektar. „Það hefur fjölgað mikið í stéttinni og fólk kemur víða að, með mismunandi hugmyndir, og það er af hinu góða. Ég er mjög fylgjandi því að menn haldi utan til að víkka sjón- deildarhringinn. En fagmenn ráða ekki alltaf ferðinni. Þegar kemur að skipulagsmálum virðast stjórnmálamenn frekar ráða og er það miður. Fólk sem tekur að sér pólitísk störf hefur mismikla þekkingu á þessu sviði.“ Manfreð segir mjög mikilvægt að benda fólki á það sem vel er gert, öðruvísi læri fólk ekki að meta gæði. „Mér finnst umræðan um það sem miður fer oft vera of fyrirferðarmikil, á kostnað þess góða. Í seinni tíð held ég þó að þetta stefni allt í rétta átt. Íslendingar fara mikið til útlanda og sumir taka þá eftir því sem vel hefur verið gert. Stundum þarf að leiðbeina manni. Eftir því sem menn hlusta meira á músík fá þeir víðari sýn og betri smekk. Þetta gildir um allar listir – líka um byggingarlist.“ Á fögru heimili þeirra Manfreðs og Erlu í Smiðshúsi njóta myndlistarverk sín vel, verk eftir Kristján Dav- íðsson og Dieter Roth eru áberandi. Manfreð teiknaði ein- býlishús Kristjáns og þeir Dieter urðu góðir vinir. Í bók- inni nýju um Manfreð segir Pétur H. Ármannsson að anda Dieters gæti í mörgum húsgögnum og innréttingum sem Manfred hannaði. „Samstarfið við Dieter var mjög gefandi fyrir mig. Hann var með aðra sýn en flestir aðrir listamenn; sýn hans á tilveruna hæfir vel á krepputímum. Hann nýtti svo vel allt í kringum sig. Til dæmis smíðaði hann flest sín húsgögn úr trékössum frá ríkinu. Ég er uppalinn á krepputímum og það hefur fylgt mér að vilja nýta allt vel, til dæmis hvað varðar efnisnotkun í byggingum. Okkur ber skylda til að fara vel með alla hluti.“ Tilviljanir ráða á hvaða hillu maður lendir Þegar Manfreð er spurður að því hvort hann eigi sér eft- irlætisverk þá hikar hann. „Ég hef oft verið spurður að þessu og vefst alltaf tunga um tönn,“ segir hann svo. „Kannski er það í þessu eins og með fyrsta barnið sem maður eignast, þá myndi ég nefna Nesti. Það var eitt fyrsta verkefnið sem ég teiknaði. Yf- irleitt er það þó verkefnið sem ég vinn að hverju sinni sem er áhugaverðast.“ Manfreð stendur upp og sækir blað sem liggur á öðru borði og sýnir mér. Hann sýnir mér upp- drátt að sumarbústað sem byggist á tillögu að „sum- arbragga fyrir Dieter Roth“. „Þetta er gömul hugmynd sem ég teiknaði fyrir Dieter fyrir 50 árum en nú vill maður nokkur fá þetta hús. Mér þykir vænt um það. Ég dunda nú við þetta,“ segir hann. Manfreð segist telja sig mjög heppinn að hafa lent í þessu starfi, sem arkitekt. „Tilviljanir ráða á hvaða hillu maður lendir. Ég ætlaði að verða smiður, var kominn á samning en þreytti síðan inntökupróf í MR með vinum mínum.“ Árið 1949 hélt hann til Svíþjóðar í nám í arkitektúr. „Raunverulega vissi ég ekkert hvað þetta var. Arkitekt- úr var ekki talinn vænlegur til fjár, til að geta séð fyrir sér og fjölskyldu. En ég hef alltaf haft meira en nóg að gera,“ segir Manfreð. Ég verð að viðurkenna að mér þykir nokkuð dapurlegt að það sé búið að rífa þetta... Kannski þarf að segja fólki að bygg- ingar geti verið merkilegar. Skálholtsskóli, 1969-71 / 1998 / 2007. Skapar heildstæða staðarmynd með dómkirkjuna í öndvegi. Manfreð í borðstofunni í Smiðshúsi. Suðurhliðin er nær öll úr gleri í húsinu sem hann teiknaði fyrir fjölskylduna. Morgunblaðið/Einar Falur Þjóðarbókhlaðan, 1972-1994. Án vafa kunnasta verk Manfreðs. Virðuleg umgjörð um þjóðararfinn. Ljósmynd/Guðmundur Ingólfsson
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

SunnudagsMogginn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: SunnudagsMogginn
https://timarit.is/publication/785

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.