SunnudagsMogginn - 07.03.2010, Page 17

7. mars 2010 17
ríkjunum, Evrópu og Asíu. Kynna átti
fjárfestum bankann og ráðast í kjölfarið í
heljarinnar skuldabréfaútboð til að fjár-
magna starfsemina. Skuldatrygg-
ingaálagið á íslensku bankanna var byrj-
að að hækka, þó álagið haustið 2007 væri
lágt í samanburði við þær hæðir sem það
náði sumarið og haustið 2008. Þann 16.
janúar 2008 kom formleg tilkynning frá
Glitni um að alþjóðlegu skuldabréfaút-
boði hefði verið slegið á frest að sinni,
enda aðstæður á markaði bágbornar.
Heimildir Morgunblaðsins herma að
fulltrúar Glitnis hafi verið að kynna
Glitni sem fjárfestingakost fyrir fjár-
festahópi, á sömu stundu og Gnúpur féll.
Eftir þann fund hættu þeir kynning-
arherferðinni. Glitnismenn komu tóm-
hentir heim.
Kynningin í Skotlandi
Morgunblaðið hefur undir höndum
glærukynningu sem Lárus Welding hélt
fyrir væntanlega fjárfesta í desember
2007. Ráðstefnan var haldin í Skotlandi
fyrir fáa tugi manna. Þar lýsti Lárus há-
leitum markmiðum Glitnismanna um
mikinn vöxt á næstu árum. Á þeim
tímapunkti nam lánabók Glitnis um 17,6
milljörðum evra, eða tæplega 1.600
milljörðum króna á gengi þess tíma. Í
kynningu Lárusar kemur fram að ætlun
Glitnismanna sé að stækka lánabókina
gríðarlega fram til ársins 2009. Á einni
glærunni kemur fram að lánabókin eigi
að nema 44,3 milljörðum evra á árinu
2009, eða tæplega 4.000 milljörðum
miðað við gengi evrunnar í desember
2007. Jafnframt átti að auka innlán
bankans gríðarlega um allan heim, og ná
innlánahlutfalli upp í 50%. Innlán áttu
þannig að standa undir um það bil helm-
ingi útlána – 2.000 milljörðum, ef áætl-
anir Glitnismanna gengju eftir. Innri
vöxtur bankans átti að nema 30% og
fleiri yfirtökur voru á teikniborðinu. Það
er því ljóst að 10 mánuðum fyrir hrun
bankakerfisins höfðu Glitnismenn lítinn
hug á varfærinni og íhaldssamri banka-
starfsemi – þvert á móti átti að gefa allt í
botn til að komast í gegnum erfiðleik-
ana.
Lárus Welding og Þorsteinn M. Jónsson fylgjast með þegar Bjarni Ármannsson heldur sitt hinsta ávarp sem bankastjóri Glitnis. Nýir eigendur bankans breyttu rekstri hans.
Morgunblaðið/ÞÖK
Úr kynningu
Lárusar Welding
Milljarðar Milljarðar
evra ísl. króna*
Lánabók Glitnis
í lok 2007 17,6 1584
Áætlun 2009 44,3 3987
í desember 2007
*miðað við gengi 15.des 2007
Lán til tengdra aðila
2005 2006 2007 2008
Forstjóri og framkvæmdastjórar 3.239 5.726 1.832 9.066
Stórir hluthafar og stjórnarmenn 22.982 37.217 38.904 33.744
Tengd fyrirtæki 12.555 13.325 16.890 30.865
Tillögur í lok
júni 2006
Lánveiting sem hlutfall
af eiginfé - hámark
Tillaga Þágildandi Takmörk
27.06.06 reglur Glitnis FME
15% 20% 25%
Samanlagt hámark
stórra lánveitinga
Tillaga Þágildandi Takmörk
27.06.06 reglur Glitnis FME
150% 400% 800%
Hin 20. nóvember 2006 sendi Fjár-
málaeftirlitið (FME) fjármálafyrir-
tækjum leiðbeinandi tilmæli, sem sneru
meðal annars að upplýsingagjöf til FME
um fyrirgreiðslu til venslaðra aðila.
FME skilgreindi venslaða aðila með eft-
irfarandi hætti í tilmælum sínum:
I. Aðal- og varamenn í stjórn, stjórn-
endur, lykilstarfsmenn og nánir fjöl-
skyldumeðlimir þeirra aðila
II. Með vísan til ofangreinds liðar ber
að líta til hliðstæðra aðila í dóttur-
félögum og tengdum félögum.
III. Hluthafar sem eiga með beinum eða
óbeinum hætti 5% eignarhlut eða
stærri í fjármálafyrirtækinu, og teljast
til eins af tíu stærstu hluthöfum þess.
IV. Fyrirtæki sem framangreindir aðilar
eiga að minnsta kosti 10% hlut í, starfa
hjá eða gegna stjórnarstöðum fyrir.
Í tilmælum FME er tekið fram að
ekki er aðeins átt við veittar fyrir-
greiðslur, heldur einnig meðferð
skuldbindinga sem þegar hefur verið
stofnað til, með tilliti til vanskila, skil-
málabreytinga, trygginga og skuld-
breytinga. Fjármálafyrirtækjum var
þessu samkvæmt ætlað að skila skýrslu
árlega, unna af ytri endurskoðanda,
um fyrirgreiðslu til venslaðra aðila.
FME krafðist þess jafnframt að fyrstu
skýrslunni yrði skilað 1. apríl 2007.
FME fundar á Túngötu
Heimildarmaður Morgunblaðsins úr
Glitni segir að þessi tilmæli hafi vakið
misjöfn viðbrögð innan hluthafahóps
Glitnis. Heimildir Morgunblaðsins
herma að fulltrúar FME hafi farið á
fund í höfuðstöðvum Baugs, Túngötu 6
í Reykjavík, til að ræða þessi mál.
Baugur var hluthafi í FL Group, sem
átti skömmu seinna eftir að verða stór
hluthafi í bankanum. Baugsmenn eru
sagðir hafa verið ósáttir við hvernig
Landic Property væri áhættuflokkað,
en samkvæmt fjórða lið viðmiða FME
um venslaða aðila hefðu Baugur og
Landic Property fallið inn í sama
áhættugrunn, sem var Baugsmönnum
lítt að skapi. Var það mál manna í
bankaheiminum, að furðu sætti, að
fjárfestingafélag á borð við Baug gæti
kallað FME á sinn fund.
Drógu í land
Aðeins mánuði eftir að FME hafði sent
bönkum hin leiðbeinandi tilmæli, barst
frá eftirlitinu stuttur og laggóður póst-
ur hinn 22.desember 2006. Þar kom
fram að fyrirtæki sem teljast til 10
stærstu hluthafa, eiga að minnsta kosti
10% hlut í, starfa hjá eða gegna stjórn-
arstöðum fyrir, teljist ekki lengur til
venslaðra aðila. Fjórða viðmiðið var
þannig afnumið. Þau fyrirtæki sem
venslaðir aðilar Glitnis áttu meira en
10% hlut, voru ekki lengur vensluð
eins og FME hafði upphaflega ákveðið.
Þurftu enga skýrslu
Rúsínan í pylsuendanum er síðan
þessi: FME taldi það ekki lengur nauð-
synlegt að fjármálafyrirtæki skiluðu
skýrslu um fyrirgreiðslu venslaðra að-
ila, eftir ábendingar sem eftirlitinu
bárust. Ekki er tekið fram frá hverjum
þær ábendingar komu. Ljóst er að af-
nám fjórða ákvæðis skilgreiningar
vensla opnaði ansi margar dyr, og jók
veðhæfni tengdra aðila. Jafnframt
þurfti ekki að skila árlegum skýrslum
lengur, heldur aðeins ef þess yrði sér-
staklega óskað.
Fjármálafyrirtækjum var hins vegar
uppálagt að „gæta armslengdarsjón-
armiða við fyrirgreiðslu til þessara að-
ila,“ eins og það er orðað í tölvupósti
FME til fjármálafyrirtækja, sem Morg-
unblaðið hefur undir höndum.
FME beitt þrýstingi
af hluthöfum Glitnis