SunnudagsMogginn - 06.06.2010, Blaðsíða 49

6. júní 2010 49
Það er nokkuð víst að hefði Austur-
Þýskaland ekki fallið hefði komið að því að
Gert Hof hefði verið vísað úr landi. Skömmu
eftir hrunið var Þýskaland sameinað.
„DDR var einræðisríki og sú list var styrkt
sem lagaði sig að ríkinu. Ef maður lagaði sig
ekki að ríkinu eins og ég og margir aðrir átti
maður engan möguleika. Ég lít þannig á mál-
ið: Margt fólk, sem var skapandi og klókt,
ekki bara í listum heldur einnig í vísindum,
átti skyndilega möguleika við sameininguna,
en þurfti að stilla sér upp á markaðnum, í
samkeppni. Ef viðkomandi var góður gat
hann náð árangri, en það kostaði vinnu.“
Um miðjan tíunda áratuginn tók Hof upp
samvinnu við hljómsveitina Rammstein, en
félagar hennar komu einnig frá Austur-
Þýskalandi. Hof hefur sviðsett tónleikaferðir
þeirra og breytt þeim í leikhús. „Tökum
Rammstein, góða vini, sem ég hef unnið
með í 15 ár. Það voru strákar með eld í mag-
anum og þeim tókst að slá í gegn, en það
kostaði mikla vinnu. Á hinn bóginn var mörg-
um ýtt til hliðar, þeir urðu atvinnulausir og því
birtist nú þessi ostalgía, þrá eftir austrinu.
Ég bendi alltaf á að nú fái þetta fólk at-
vinnuleysisbætur, sem eru hærri en launin,
sem fólkið fékk í DDR. Viljið þið í alvöru snúa
aftur til þeirra tíma? Hafið þið gleymt njósn-
unum um náungann? Hinum látnu við múr-
inn? Einræðinu? Þetta náði í innsta kjarna
fjölskyldna. Þetta má aldrei gleymast. Auð-
vitað eru einnig neikvæðar hliðar á frelsinu,
en maður þarf líka að berjast fyrir frelsinu og
það veitir möguleikana, möguleikann til að
vinna og ferðast. Auðvitað getur maður verið
óheppinn, en þessa möguleika hafði ég ekki
í DDR. Sama hvað ég gerði, ég var múraður
inni og þegar upp var staðið sögðu þeir við
mig: Herra Hof, nú er nóg komið.“ Hann ber í
borðið til að leggja áherslu á orð sín og held-
ur áfram: „Ef ég bregst í þessu samfélagi er
það vegna eigin vanhæfni, en það kemur
enginn og segir: Þetta má ekki.“
Hann yfirfærir þessa hugsun á verkefnið á
Íslandi. „Í DDR hefði á þessum tímapunkti
verið sagt: Stopp, þetta gengur ekki. Það
þarf að berjast fyrir frelsinu, það hefur sagan
kennt okkur, og það er gott. Gefins frelsi eða
gefins árangur er ófullnægjandi.“
Það þarf að berjast fyrir frelsinu
frá veðri og birtu. Það þarf að vera dimmt
og með því að tímasetja þetta í október
höfum við fjóra mánuði til að koma bún-
aðinum í skip og setja hann upp á Íslandi.
Síðan þarf á milli 40 og 60 flutningabíla til
að flytja búnaðinn. Venjulega þarf ég sex
mánuði þannig að ég varð að hefja störf á
morgun. Undir venjulegum kring-
umstæðum hefði ég sagt nei, en hjarta
mitt tók völdin.“
Gert Hof á litríkan feril að baki. Hann
fæddist í Austur-Þýskalandi og komst
snemma upp á kant við stjórnvöld þar.
Í grjótið vegna rokksins
„Þegar ég var fjórtán, fimmtán ára elskaði
ég eins og allir unglingar Bítlana og Rolling
Stones,“ segir hann. „Í DDR var það hins
vegar bannað, þessi tónlist var kölluð
„vestræn, formlaus úrkynjun“. Þegar
maður er fjórtán ára vill maður hins vegar
heyra þessa tónlist og ég náði mér í plötur
og upptökur. Ég var svo óheppinn að ég
var gripinn til að sýna öðrum unglingum í
DDR að þeir ættu að vara sig: Ef þið hlustið
á þessa andófstónlist lendið þið í fangelsi.“
Þýska öryggislögreglan, Stasi, handtók
Hof 1967 og 1968 var hann dæmdur í eins
og hálfs árs fangelsi.
„Þar kom að mér var sleppt, en ein-
hvern veginn setti þetta mark sitt á sam-
band mitt við austur-þýsk stjórnvöld, það
er ljóst,“ segir Hof og hlær.
Leið Hofs lá í leikhúsið og hann setti
upp leiksýningar, sem ekki voru yfirvöld-
um að skapi. Í einu verki, sem var frum-
sýnt í ágúst 1988, rúmu ári fyrir fall múrs-
ins, var sérlega háðulega farið með
miðstjórn austur-þýska komm-
únistaflokksins. „Verkið hét Nina, Nina,
Tam Kartina,“ segir hann. „Það gerðist í
Rússlandi og snerist um spillingu stjórn-
málamannanna. Ég yfirfærði þetta þema
yfir á DDR. Áhorfendur þar voru mjög
með á nótunum. Í einu atriði kom mið-
stjórn flokksins á sviðið með blindragler-
augu og blindraborða um upphandlegg-
inn. Áhorfendur ærðust. Miðstjórnin
framdi fjöldasjálfsmorð á sviðinu og söng
flokkslög á meðan. Verkið var sýnt þrisv-
ar. Þá var sýningum hætt og skilaboðin,
sem ég fékk, voru skýr: Herra Hof, nú er
komið nóg af veru þinni í þessu landi.“
Eftir þetta fékk hann ekki að vinna
meira í austur-þýsku leikhúsi, en hann
átti sér annan vettvang, rokktónlistina.
„Ég hafði unnið með austur-þýskum
rokkhljómsveitum á borð City, Silly og
Pankow og einnig sviðsett tískusýningar,“
segir hann. „Ég hafði nóg að gera. Ég var
hins vegar áfram í DDR þótt ég hefði getað
farið yfir. Mér fannst ég eiga verk að vinna
í DDR, þar voru heimkynni mín og áhorf-
endur mínir, sem vissu sínu viti og skildu
það sem ég var að gera. Í vestrinu hefði
það gufað upp.“
Í Austur-Þýskalandi ögraði Hof stöðugt
yfirvöldum, en hann segir að tilgangurinn
hafi aldrei verið að ögra. „Minn skilningur
á frelsinu og sýn á listina var málið, en ég
hafði aldrei áhuga á að ögra bara til þess að
ögra. Hjá mér snerist þetta um innihald.
Tökum Rammstein. Með þeim vildi ég búa
til nýtt form í rokkinu og fólk kann að
hafa upplifað það sem ögrun, en fyrir mér
var samstarfið með Rammstein einfald-
lega án málamiðlana. Ég ætla mér ekki að
ögra.“
Hann segist ekki heldur gera neinar
málamiðlanir þegar kemur að ljósasýn-
ingum og um leið og reynt sé að segja
honum fyrir verkum sé hann farinn.
Dresden lýsir á ný
Einn tilgangur verkefnisins á Íslandi er að
vekja áhuga á landinu og hleypa lífi í
ferðaþjónustuna að nýju. Hof hefur áður
unnið verkefni, sem hafði svipaðan til-
gang. „Fyrir fjórum árum varð mikið flóð í
Dresden og allt fór á kaf. Ég fékk símtal
þegar flóðið var afstaðið þess efnis að engu
að síður væri vandamál: engir ferðamenn.
Ég var beðinn um að setja upp sýningu við
óperuna í Dresden, sem heimurinn tæki
eftir, en engir væru peningarnir. Þegar
listin getur hjálpað er það gott mál. Ég
gerði þetta og það var sýnt frá atburðinum
um allan heim, CNN, Reuters og svo fram-
vegis. Staðreyndin var sú að ferðamenn-
irnir komu aftur. Ég kallaði verkefnið
Dresden lýsir á ný.“
Hann víkur talinu aftur að ögruninni:
„Ég er svarinn óvinur meðalmennskunnar
og kannski er það ögrunin. Í mínum huga
er hægt að vera hæst uppi eða lengst niðri,
í miðjunni kafnar maður. Ég reyni að
skipuleggja verkefnin mín þannig að þau
höfði til fólks á öllum aldri, frá sex ára til
áttræðs. Ég vil gera verkefnið á Íslandi
fyrir fólkið og umhverfið, en einnig fyrir
ferðamennskuna og það er fullkomlega í
lagi.“
Fyrir fjórum árum flæddi Saxelfur yfir bakka sína og olli miklum tjóni í Dresden. Þegar flóðin voru afstaðin hafði ferðamannastraumurinn þurrkast upp líka. Gert Hof var fenginn til að setja á
svið ljósasýningu undir heitinu Dresden lýsir á ný og ferðamennirnir sneru aftur. Eitt markmiðið með því að lýsa upp jökul á Íslandi yrði að laða ferðamenn hingað á nýjan leik.
Gert Hof snýr baki í Bessastaði. Hof ætlar að lýsa upp íslenskan jökul í október.