Morgunblaðið - 14.01.2010, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. JANÚAR 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Þeir nálg-uðustskattamál
með afar ólíkum
hætti, ræðumenn-
irnir á skattafundi
Deloitte í fyrra-
dag. Hér var í gær
sagt frá því að Steingrímur J.
Sigfússon, fjármálaráðherra,
hefði hótað frekari skatta-
hækkunum, en viðfangsefnið
var einnig nálgast út frá já-
kvæðara sjónarhorni.
Ragnar Árnason, prófessor
í hagfræði við Háskóla Ís-
lands, benti á að Íslendingar
stæðu nú frammi fyrir vali á
milli tveggja kosta. Þeir gætu
annars vegar varið stórt og
umfangsmikið ríki og velferð-
arkerfi með hærri sköttum, en
hins vegar dregið úr opinber-
um útgjöldum og minnkað vel-
ferðarkerfið. Fyrri kosturinn
sagði Ragnar að þýddi auknar
líkur á langvarandi kreppu og
greiðslufalli ríkisins, en sá síð-
ari meiri hagvöxt og minni
kreppu.
Ragnar er ekki í vafa um
hvor kosturinn er æskilegri,
velferð Íslands og sjálfsvirð-
ing þjóðarinnar kalli á seinni
kostinn, þótt hann sé ekki
sársaukalaus.
Ástæðan sem Ragnar gefur
fyrir þessu sjónarmiði er að
staða þjóðarbúsins og rík-
issjóðs sé þannig að nauðsyn-
legt sé að ná fram miklum
hagvexti. Til að það gerist
verði að fjárfesta í fjármunum
og mannauði og það náist að-
eins verði fjárfestingar arð-
vænlegri og vinna fólks ábata-
samari. Þetta verði aðeins
gert með því að lækka skatta
og vexti.
Ýmsir óttast niðurskurð hjá
ríkinu, en þó telja allir sig
geta bent á mörg dæmi um só-
un á sama vettvangi. Þess
vegna er tvímælalaust svig-
rúm til hagræð-
ingar í ríkiskerf-
inu, en auk þess
má taka undir það
með Ragnari að
mikil aukning rík-
isútgjalda á und-
anförnum árum
bendir til þess að svigrúm sé
til að skera niður.
Eins og Ragnar nefnir verð-
ur að gæta að því að nið-
urskurður í velferðarkerfinu
verði með eins mannúðlegum
hætti og mögulegt er, en lík-
lega verður ekki hjá því kom-
ist að hagræða eitthvað á því
sviði eins og öðrum. Hagræð-
ing á því sviði er viðfangsefni
sem ríkið getur ekki skorast
undan, en eins og bent hefur
verið á þarf sú hagræðing ekki
alltaf að þýða minni þjónustu.
Skýrsla um hagræðingu í heil-
brigðiskerfinu, sem Morg-
unblaðið hefur fjallað um, sýn-
ir að hægt er að hagræða og
bæta þjónustuna um leið.
Meginatriðið er að nauðsyn-
legt er að hverfa af þeirri
braut skattahækkunar sem
mörkuð hefur verið. Velferð-
arkerfið verður ekki varið
með því að hækka sífellt
skatta þegar afleiðingin er
minni hagvöxtur en ella og
jafnvel framlenging á krepp-
unni. Sú leið eykur ekki skatt-
tekjur, hún dregur aðeins
þrótt úr efnahagslífinu og
veldur þannig minnkandi
skatttekjum.
Hér á landi er ágætt tæki-
færi til að efla atvinnulíf, auka
hagvöxt og þar með að stuðla
að meiri velferð almennings.
Landsmenn geta hins vegar
ekki nýtt þessi tækifæri sem
skyldi ef framhald verður á
skattahækkanastefnu rík-
isstjórnarinnar. Ísland þarf
aukinn hagvöxt og forsenda
hans eru hóflegir skattar, ekki
hótanir um hærri skatta.
Hagfræðiprófess-
orinn nálgaðist
skattamál á mun já-
kvæðari hátt en fjár-
málaráðherra. }
Hóf í stað hótana
Haítí hefur ára-tugum sam-
an hið minnsta
mátt þola miklar
hörmungar. Þess-
ar hörmungar hafa
hingað til að stærstum hluta
verið af manna völdum, en
landið hefur lengst af mátt
þola valdarán og harðstjóra á
víxl. Þeir kunnustu eru hinir
alræmdu feðgar Papa Doc og
Baby Doc, sem samanlagt
stýrðu landinu í um þrjá ára-
tugi.
Í fyrrakvöld dundu hörm-
ungarnar enn yfir Haítí. Að
þessu sinni var það ekki af
manna völdum, heldur vegna
firnaöflugs jarðskjálfta sem
segja má að hafi
nánast lagt landið
í rúst. Mikil óvissa
er um manntjón,
en ljóst að það er
gríðarlegt og
hörmungar íbúanna ólýs-
anlegar.
Íslendingar hafa síðastliðið
rúmt ár verið uppteknir af
þeim efnahagslegu hamförum
sem skekið hafa landið, en þær
blikna vitaskuld í samanburði
við þann skelfingaratburð sem
íbúar Haítí hafa mátt þola.
Íslendingar eru lánsamir að
hafa getað rétt Haítíbúum
hjálparhönd í mikilli neyð.
Þeirri aðstoð verður vonandi
fylgt vel eftir.
Við erum lánsöm að
geta rétt íbúum
Haítí hjálparhönd. }
Ólýsanlegar hörmungar M
ánuðum saman hefur íslenska
þjóðin beint þeirri bæn til
stjórnmálamanna að þeir hætti
argaþrasi og leiti sameigin-
legrar niðurstöðu í Icesave-
málinu. Það er ekki siður stjórnmálamanna að
hlusta sérstaklega á þjóðina, nema vikurnar fyr-
ir kosningar, þannig að þeir meðtóku ekki þessa
eindregnu ósk heldur héldu áfram þvargi sínu.
Þá tók sjálfhverfur og athyglissjúkur forseti í
taumana. Hann hafði horft á áramótaskaupið,
eins og aðrir landsmenn, og líkaði ekki það sem
hann sá. Hann þurfti að lappa upp á ímynd sína
og eins og sannur lýðskrumari vissi hann ná-
kvæmlega hvernig hann ætti að gera það. Hann
synjaði Icesave-lögunum staðfestingar.
Nú er Icesave-málið einmitt þeirrar gerðar að
það hentar sérlega illa til þjóðaratkvæða-
greiðslu, eins og flest mál sem snerta fjárhag ríkisins. Fólk
er þannig gert að það vill ekki borga skuld sem það telur sig
ekki bera nokkra ábyrgð á. Þjóðin mun kolfella Icesave-
samninginn.
Þjóðin kýs sér stjórnmálamenn sem eiga að setja sig inn í
erfið mál, greina þau og finna á þeim lausn. Stjórn-
málamennirnir brugðust fullkomlega hlutverki sínu í enda-
lausu og tilgangslausu þvargi á þingi. Þjóðaratkvæða-
greiðsla mun setja málið aftur á byrjunarreit. Þessu hafa
stjórnmálamennirnir nú loksins áttað sig á. Nú hrópa þeir
sín á milli eftir samstöðu um málið. Þeir hefðu betur áttað
sig miklu fyrr. Um þetta þýðir þó ekki að nöldra endalaust.
Sennilega ætti maður bara að þakka fyrir að
stjórnmálamennirnir skuli loksins hafa áttað sig
á hlutverki sínu. En um leið ber að hafa í huga
að það var örvæntingarfullur leikur forseta í til-
vistarvanda sem sameinaði þennan sundraða
hóp. Vitaskuld eru stjórnmálamenn lítt hrifnir
af því að hégómlegur forseti skuli setja sig yfir
þing og ríkisstjórn og hegða sér eins og einræð-
isherra. Nú ættu stjórnmálamennirnir að sam-
einast í því að breyta stjórnarskránni og taka
málskotsréttinn af forsetanum. Það er varla
æskilegt að forseti beitti þessum rétti einfald-
lega vegna þess að hann er að bjarga ímynd
sinni. Einhver takmörk verður að setja á hinn
yfirþyrmandi hégómleika þjóðhöfðingjans sem
er farinn að hafa yfirgripsmikil áhrif á gang
þjóðmála.
Hin óvænta samheldni stjórnmálamannanna
mun varla halda lengi. Þessi stéttt manna hefur valdið þjóð-
inni gríðarlegum vonbrigðum á síðustu mánuðum. Engu er
líkara en að stjórnmálamennirnir lifi í einangruðum heimi
sem raunveruleikinn hefur lítinn aðgang að. Stjórn-
málamönnunum til upplýsingar má geta þess að íslenskur
raunveruleiki dagsins er vægast sagt óskemmtilegur og það
er enginn öfundsverður af því að verða að lifa í honum. Til
að leysa vandamálin sem við blasa þarf skynsamt og dug-
legt fólk sem lætur verkin tala en gleymir sér ekki í þrasi
mánuðum saman. Hvar það fólk er að finna er annað mál,
en það er allavega ekki í Alþingishúsinu.
kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Sameinaðir stjórnmálamenn?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Hin endalausa endur-
skoðun stjórnarskrár
FRÉTTASKÝRING
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
F
átt bendir til þess að
vinna við endurskoðun
stjórnarskrárinnar fari
af stað á næstunni.
Stjórnarflokkarnir hafa
markað þá stefnu að fela stjórnlaga-
þingi að vinna að tillögum um endur-
skoðun stjórnarskrárinnar, en ólík-
legt er talið að frumvarp um stjórn-
lagaþing verði samþykkt á Alþingi
fyrir vorið. Almenn samstaða er hins
vegar um að þörf sé á að endurskoða
stjórnarskrána.
Á árunum 2005-2007 var gerð al-
varleg tilraun til að endurskoða
stjórnarskrána. Nefnd fulltrúa allra
flokka vann að málinu ásamt hópi
sérfræðinga. Nefndin stóð fyrir ráð-
stefnum, opnaði heimasíðu og leitaði
eftir umsögnum samtaka og ein-
staklinga.
Jón Kristjánsson, fyrrverandi heil-
brigðisráðherra, sem var formaður
nefndarinnar, segir að þegar á
reyndi hafi komið í ljós að ekki hefði
verið lag hjá stærstu stjórnmála-
flokkunum að ganga til samkomulags
um breytingar. Spenna hafi einkennt
umræður um málskotsrétt forsetans
og sömuleiðis um skipan hæstarétt-
ardómara.
Jón sagði að sjálfstæðismenn
hefðu viljað einbeita sér að kaflanum
um forsetann og láta breytingar á
honum ganga fyrir. Samfylkingin
hefði verið ófáanleg til þess. Sam-
fylkingin hefði haft mestan áhuga á
dómstólakaflanum og auðlinda-
ákvæðinu, en mikið hefði borið á milli
flokksins og Sjálfstæðisflokksins í
þeim efnum.
Jón sagði að í upphafi starfs nefnd-
arinnar hefði Samfylkingin krafist
þess að stjórnarskráin öll yrði endur-
skoðuð. Nefndin hefði gengið út frá
þessu í vinnu sinni, en þegar ljóst var
að ekki yrði hægt að ná samkomulagi
um alla þætti málsins hefði hann
kannað hvort hægt væri að ná sam-
stöðu um endurskoðun á vissum köfl-
um. Sjálfstæðismenn hefðu þá lýst
því yfir að þeir væru ekki tilbúnir í
„bútasaum“ á stjórnarskránni.
Stjórnlagaþingi falin
endurskoðun
Þar sem stjórnmálamönnum hefur
gengið illa að ljúka löngu tímabærri
endurskoðun stjórnarskrárinnar
hafa ýmsir verið þeirrar skoðunar að
rétt sé að fela öðrum þessa vinnu.
Fyrir Alþingi liggur núna frumvarp
forsætisráðherra um stjórnlagaþing,
en verkefni þess á að vera að endur-
skoða stjórnarskrána. Samkvæmt
frumvarpinu á að kjósa 25-31 fulltrúa
á þingið samhliða sveitarstjórnar-
kosningum í vor. Þingið á að vera
ráðgefandi, sem þýðir að tillögur
þess verða að fara til Alþingis sem
þarf að ræða þær og samþykkja á
tveimur þingum áður en breyting-
arnar taka gildi.
Sjálfstæðismenn hafa lýst efa-
semdum um hugmyndina um stjórn-
lagaþing. Vigdís Hauksdóttir, þing-
maður Framsóknarflokks, segist
ekki sjá að nein alvara sé á bak við
hugmyndir stjórnarflokkanna um
stjórnlagaþing. Hún bendir á að
kostnaður við þingið sé áætlaður 300-
500 milljónir króna, en engin fjárveit-
ing sé ætluð til þingsins á fjárlögum
þessa árs þó að frumvarpið geri ráð
fyrir að stjórnlagaþingið taki til
starfa á þessu ári.
Morgunblaðið/Heiddi
Alþingi Jóhanna Sigurðardóttir mælti fyrir áramót fyrir frumvarpi um
stjórnlagaþing. Kjósa á til þess samhliða sveitarstjórnarkosningum.
Flestir eru sammála um að þörf
sé á að endurskoða stjórnar-
skrána, en mikið ósamkomulag
hefur verið um hvernig.
Forseti Íslands hefur nú tvisvar
neitað að skrifa undir lög og vís-
að þeim í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Sjálfstæðismenn voru afar ósáttir
við ákvörðun forsetans að skrifa
ekki undir fjölmiðlalögin, en
Samfylking og VG fögnuðu. Núna
gagnrýna þessir sömu flokkar
forsetann fyrir að staðfesta ekki
Icesave-lögin, en sjálfstæðismenn
og framsóknarmenn eru flestir
ánægðir með ákvörðun forsetans.
Því vaknar sú spurning hvort
núna séu ekki komnar forsendur
til þess að flokkarnir sameinist
um breytingar á stjórnarskrá
sem snerta vald forseta Íslands.
Nú hafa allir flokkar orðið fyrir
því að forsetinn stöðvar lög sem
þeir hafa stutt og kannski von til
þess að þeir vilji skýra hvernig
fara eigi með málskotsrétt for-
seta.
Það hefur hins vegar ekki bein-
línis verið sáttatónn í stjórnmál-
unum síðustu vikurnar og menn
hafa verið frekar uppteknir af
því sem er að gerast þessa stund-
ina. Hætt er við að vinna við end-
urskoðun stjórnarskrár markist
talsvert af nýliðnum atburðum og
deilum um þá.
ENGAR
SÆTTIR?
››