Skólablaðið - 01.11.1987, Blaðsíða 59

„Treystið ekki dada. Dada er allt. Dada efast uzn allt. En hinir raunverulegu dadaistar eru
á móti DADA.“
— Tristan Tzara
Þótt dadaismi hafi hlotiö nafn sitt
í Ziirich, og upphaflega aðeins átt
við þröngan hóp, breiddist hann
ótrúlega fljótt út eftir stríðið. Hann
var alþjóðahreyfing í eðli sínu;
meðal helstu dadaista voru Rúmen-
arnir Tzara og Janco, Þjóðveriarnn:
Ball, Richter og Hulsenbeck,
Frakkarnir Duchamp og Picabia,
hinn fransk-þýski Hans Arp, Úkra-
ínubúinn Slodki og Bandaríkjamað-
urmn Man Ray. Á þessu sést að
dadaismi hefur verið í takt við tíð-
arandann. Hversu mótsagnakennt
sem það virðist má einna helst lýsa
dadaismanum sem bjartsýnni og
mannlegri tómhyggju og kald-
hæðni. Og það er kannski þetta
hugarfar eða lífsviðhorf dadaist-
anna, og ekkert annað, sem gefur
okkur rétt til að skipa þeim saman f
flokk, A. m. k. höfðu þeir engan
sameiginlegan liststíl eða aðferð,
heldur skapaði hver eftir eigin
höfði, misjafnlega frumlega og und-
ir mismiklum áhrifum frá öðrum
listhreyfingum, s. s. kúbisma og fút-
úrisma.
Engu að síður má e. t. v. greina
tvær tegundir dadaista. Annars
vegar voru þeir sem vildu skapa
nýja list, ferska og hreina, er skyldi
taka við af þeirri gömlu. Meðal
þessara manna voru Hans Arp og
Hugo Ball. Arp er þekktur fyrir
höggmyndir sínar, viðarlágmyndir
og málverk, en þau eru gerð af
bogadregnum, emföldum formum,
sem oft eru í frábæru jafnvægi.
(Foreldrar jafnt sem skólayfirvöld
hneyksluðust yfir þessum sefandi
og smekklega „sora'1 og „rusli" þeg-
ar Arp var fyrir mistök fenginn til
að veggskreyta stúlknaskóla í Zúr-
ich). Ball fann upp „hljóðljóðið", hið
orðlausa ljóð, sem einungis notaði
merkingarsnauð hljóð til að ná
áhrifum:
gadsjí beri bimba glandrídí lála
lonní kadóri
gadsjama gramma berída bim-
bala glandrí galassassa lálítaló-
míní
gadsjí beri bín blassa glassala
lála lonní kadórsí sassala bin
Gadsjama túffun í tsimtsalla
binban glígía vóvólímæ bín beri
ban.
Kurt Schwittera: Geislandi heimur: Merz 31B, 1920.

59