SunnudagsMogginn - 27.02.2011, Blaðsíða 28

28 27. febrúar 2011
Foreldrar eiga að skipta sér af forgangsröðuninni
sjálfri, ekki bara hvernig eigi að skera niður held-
ur hvort.“
Einstaklingsmiðað nám ekki framkvæmanlegt
Nú er stöðugt talað um einstaklingsmiðað nám.
En ef nemandinn er að verða útundan eins og þú
segir þá er námið varla einstaklingsmiðað?
„Einstaklingsmiðað nám er óskýrt hugtak og
ekki framkvæmanlegt í raun að mínu mati, nema
þegar kemur að sérkennslu. Er það til dæmis vitn-
isburður um einstaklingsmiðað nám að 24 prósent
drengja í tíunda bekk geti ekki lesið sér til gagns,
eins og ný PISA-könnun leiðir í ljós? PISA-
könnunin sýnir líka að við stöndum okkur illa í að
styðja við góða nemendur. Nám verður hvorki
einstaklingsmiðað né markvisst fyrr en allir eru
spyrja menn sig hvort þeir séu að taka ákvarðanir
út frá hagsmunum nemandans. Mér finnst ég oft
greina að pólitísk markmið, stofnanaleg markmið
eða kjaraleg markmið ráði för fremur en hags-
munir nemandans. Og þar að auki er líklegt að
þessir ólíku aðilar skilgreini hagsmuni nemand-
ans á mismunandi hátt. Það er til dæmis engin
skýr sönnun fyrir því að ákvörðun um fimm ára
kennaranám leik- og grunnskólakennara sé hagur
nemandans. Varla er hverfaforgangur framhalds-
skólans hagur nemandans því þar skiptir meira
máli hvar nemandinn býr en að hann standi sig
vel.
Afnám samræmdra prófa er annað dæmi sem
nú endurspeglast í flóknum útreikningum fram-
haldsskólanna við inntöku nemenda. Sá nið-
urskurður sem nú á að ráðast í er enn eitt dæmi.
Er verið að skera niður eða samreka skóla með
miklum tilkostnaði og raski vegna þess að stjórn-
málamenn hafa ekki dug til að takast á við erfiðari
breytingar eins og ákvæði kjarasamninga eða
laga? Lítil sem engin umræða fer fram um hvert
við stefnum og því verður hagræðingin ómark-
viss. Ég held að stjórnmálamenn séu oft á tíðum of
skammsýnir og miði við kjörtímabil fremur en
framtíðaráætlanir.“
Hver er þá mesti hagur nemandans?
„Hagsmunir nemandans felast í að eiga stuðn-
ing einstaklinga sem gæta þess að hann njóti þess
besta í umhverfi og námi. Þessir einstaklingar eru
foreldrarnir. Ég hef sagt við foreldra að þeir séu
þrýstihópur barnsins síns. Nú stendur yfir mikill
niðurskurður í menntamálum og foreldrar eru
duglegir að fylgjast með því í hvað peningarnir
fara. Foreldrar verða að standa þessa vakt, bæði í
góðæri og kreppu.
Foreldrar láta sér vitanlega mjög annt um börn
sín en það er ekki nóg að hugsa bara um eigið
barn. Foreldrar þurfa að sameinast á öflugan hátt
og miklu fleiri þurfa að huga að hag barnanna.
Þegar kemur að menntamálum skortir hópa sem
passa upp á börnin. Í íþróttafélögum og í menn-
ingarmálum eru sterkir hagsmunahópar. Til
dæmis er til hagsmunahópur fyrir meistaraflokka
í fótbolta. Samfok og Heimili og skóli hafa verið að
eflast en hingað til hafa forsvarsmenn þeirra sam-
taka einbeitt sér að því að ná eyrum stjórnmála-
manna með því að skrifa greinar. Þessir forsvars-
menn þurfa að sitja við hlið stjórnmálamanna
þegar ákvarðanir um úthlutun peninga eru teknar
og gæta þannig hagsmuna skjólstæðinga sinna.
Þ
orbjörg Helga Vigfúsdóttir, borg-
arfulltrúi Sjálfstæðisflokksins, segir að
fastmótaða stefnu skorti í skólamálum
og hagsmunir nemandans séu ekki
hafðir að leiðarljósi.
„Meginvandinn er tvenns konar. Annars vegar
sá að menntamálin njóta ekki nógu mikils for-
gangs þegar opinberu fé er úthlutað. Hins vegar er
menntakerfið of dýrt,“ segir Þorbjörg Helga. „Ein
meinsemdin felst að mínu mati í samningum við
kennara, þar sem lögð hefur verið áhersla á ým-
islegt annað en launahækkanir, eins og kennslu-
afslætti og meiri undirbúningstíma fyrir kennara.
Þetta hefur gert að verkum að samningsaðilar
hafa hvorugir fengið það sem þeir vilja, kennarar
hafa lægri laun en ella og kerfið er mjög ósveigj-
anlegt. Önnur meinsemd felst í því að ólík öfl
vinna ítrekað hvert gegn öðru. Til dæmis liggja nú
fyrir drög að breytingum á grunnskólalögum sem
ganga alveg á skjön við aðgerðir sveitarstjórna.
Stjórnmál, hagsmunaárekstrar innan stjórn-
kerfis og pólitík innan stéttarfélaga hafa áhrif á
skólamál og hin endanlega ákvörðun er ekki tekin
með hagsmuni nemenda að leiðarljósi. Enginn
veit hver heildarstefna skólastarfs í landinu er. Ég
myndi vilja sjá alla hagsmunaaðila leggjast á eitt
og marka stefnu fyrir skólakerfið í heild og vinna
leynt og ljóst eftir henni. Þetta er ekki gert og við
sitjum uppi með mjög dýrt og ómarkvisst
menntakerfi einfaldlega vegna þess að þessa fast-
mótuðu stefnu vantar.“
Hvað er til ráða?
„Það gengur ekki að laga núverandi kerfi, það
verður að hugsa það upp á nýtt og fyrst og fremst
út frá þörfum nemandans. Í sameiginlegri skóla-
stefnu fyrir landið þurfa að felast mælanleg mark-
mið. Kerfið í heild sinni – ráðuneyti, stofnanir,
fræðsluskrifstofur, sveitarstjórnir, stéttarfélög og
foreldrar – einbeitir sér ekki að nemandanum eða
hvernig honum er best borgið. Það kemur í hlut
kennarans inni í skólastofunni að standa vaktina
meðan allt kerfið er í innbyrðis reiptogi og vagn-
inn hreyfist ekki. Ég er viss um að margir kenn-
arar dæsa yfir endalausum stefnubreytingum sem
ganga í berhögg hver við aðra.“
Pólitísk markmið en ekki hagsmunir nemenda
Þú segir að í menntamálum séu hagsmunir nem-
andans ekki hafðir að leiðarljósi. Af hverju seg-
irðu það?
„Það er einfaldlega þannig að alltof sjaldan
Viðtal
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Ný hugsun í
skólamálum
Enginn veit hver heildarstefna skólastarfs í landinu er,
segir Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir, borgarfulltrúi Sjálfstæð-
isflokksins. Hún segir þörf á nýrri hugsun og fastmótaðri
skólastefnu.
Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir: „Það gengur
ekki að laga núverandi kerfi, það verður
að hugsa það upp á nýtt og fyrst og
fremst út frá þörfum nemandans.“
’
Er verið að skera niður eða samreka
skóla með miklum tilkostnaði og
raski vegna þess að stjórnmálamenn
hafa ekki dug til að takast á við erfiðari
breytingar eins og ákvæði kjarasamninga
eða laga? Lítil sem engin umræða fer fram
um hvert við stefnum og því verður hag-
ræðingin ómarkviss. Ég held að stjórn-
málamenn séu oft á tíðum of skammsýnir
og miði við kjörtímabil fremur en framtíð-
aráætlanir.“