SunnudagsMogginn - 30.10.2011, Blaðsíða 36

36 30. október 2011
B
ókafélagið Ugla gaf út bókina
Síðasta vörnin eftir Óla Björn
Kárason í síðustu viku. Óli
Björn hefur verið blaðamaður í
yfir tuttugu ár, fyrst á Morgunblaðinu.
Síðar stofnaði hann Viðskiptablaðið og
ritstýrði því og var ritstjóri DV. Hann gaf
áður út bækurnar, Valdablokkir riðlast
(1999), Stoðir FL bresta (2008) og Þeirra
eigin orð (2009). Undirtitill þessarar
nýju bókar er Hæstiréttur á villigötum í
eitruðu andrúmslofti. Í samtali við
Morgunblaðið segir Óli Björn að kveikjan
að bókinni hafi verið sú að það hafi vakið
eftirtekt hans að í hinni ítarlegu rann-
er að veita þeim. Fjölmiðlar hafa ekki
verið í stakk búnir til að gera það. Þess
vegna er kannski ágætt að maður sem er
ólöglærður taki það að sér.“
Fréttablaðið gekk erinda eigenda sinna
Bókinni er skipt í þrennt. Í fyrsta hluta
hennar er farið yfir þau pólitísku og við-
skiptalegu átök sem voru í gangi frá árinu
2002 og fram að hruni. Aðdragandi
Baugsmálsins er reifaður og einnig farið í
tilraunir fjölmiðla til að hafa áhrif á dóm-
stóla. Hvernig Fréttablaðið gekk erinda
eigenda sinna og gerði sitt til að hafa áhrif
á dómstóla í Baugsmálinu.
Einnig er bent á tilraun Morgun−
blaðsins til að hafa áhrif á dómstóla eins
og þegar þeir birtu ljósmyndir á forsíðu
blaðsins af þeim dómurum sem milduðu
dóm yfir kynferðisbrotamanni í Hæsta-
rétti. Tilraunir fjölmiðla til að hafa áhrif á
dómstóla er hins vegar ekki séríslenskt
fyrirbæri.
Í öðrum hluta bókarinnar er farið yfir
dóma í Baugsmálinu og þá sérstaklega
Dómstólarnir brugðust
Í bókinni eru rakin dæmi um óheilbrigða
viðskiptahætti sem þrifust í skjóli dóm-
anna í Baugsmálinu. Höfundur leiðir lík-
ur að því að dómarnir hafi orðið til þess
að sumt sem áður var talið ólöglegt í við-
skiptum var nú talið löglegt. Auk þess
gerðu dómstólarnir við meðferð Baugs−
málsins mjög ríkar og óvæntar kröf− ur
til ákæruvaldsins. Ýmislegt bendir til
þess að það hafi dregið mátt úr þeim sem
unnu að rannsókn hugsanlegra efna-
hagsbrota. Óli Björn kemst að þeirri nið-
urstöðu að dómstólarnir beri mikla
ábyrgð á þeim viðskiptaháttum sem
tíðkuðust hér í aðdraganda bankahruns-
ins.
„Í frjálsum þjóðfélögum hafa dómstól-
arnir gríðarleg áhrif. Eftir að hafa skoðað
þetta kemst ég að því að dómstólarnir
hafi brugðist í veigamiklum málum.
Fræðasamfélag og starfandi lögfræðingar
hafa ekki, af ýmsum ástæðum, veitt
dómstólum það aðhald sem nauðsynlegt
sóknarskýrslu Alþingis var lítið sem ekk-
ert vikið að dómstólunum. „Umræðan á
Íslandi um ástæður hruns fjármálakerf-
isins hafa verið mjög einhæfar,“ segir Óli
Björn. „Það vakti athygli mína að rann-
sóknarnefnd Alþingis veltir því ekki fyrir
sér með neinum hætti hvort dómafram-
kvæmd hér á Íslandi hafi haft áhrif á þró-
unina. Rannsóknarnefndin skoðaði fjöl-
miðla, háskólasamfélagið,
eftirlitsstofnanir en vék ekki með nein-
um hætti að dómstólum. Það hefur lítil
sem engin umræða verið um það hér á
landi hvort dómaframkvæmd hafi verið
með þeim hætti sem æskilegt er.“
Dómstólarnir brugðust
Að mati Óla Björns Kárasonar brugðust dómstól-
arnir í Baugsmálinu og átti það eftir að hafa víð-
tækar afleiðingar á viðskiptahætti í landinu.
Börkur Gunnarssonborkur@mbl.is
Óli Björn Kárason, blaðamaður og rithöfundur, var að gefa út sína fjórðu bók sem nefnist Síðasta vörnin og fjallar um hvernig dómstólarnir brugðust og afleiðingar þess á viðskiptahætti.