Morgunblaðið - 02.07.2010, Blaðsíða 17

til Hæstiréttur sker úr um hvort og
hvernig skuli endurreikna gengis-
tryggð lán í íslenskum krónum en
Hæstiréttur tók af réttarfarsástæð-
um ekki á því í dómi um ólögmæti
gengistryggingar íslenskra lána.
Ekki er um bindandi tilmæli að
ræða og hafa forsvarsmenn Seðla-
bankans og Fjármálaeftirlitsins tekið
skýrt fram að endanleg úrlausn liggi
hjá Hæstarétti eða hjá löggjafanum.
Lánveitendur virðast þó ætla að hlíta
tilmælunum að meira eða minna leyti
hvað varðar þau lán sem víst er að til-
mælin ná til.
Haldreipi fyrir lánardrottna
Lánveitendur hafa frá því dómur
Hæstaréttar gekk hafnað þeirri túlk-
un að þar sem rétturinn taldi aðeins
ákvæði um gengistryggingu óskuld-
bindandi standi önnur ákvæði, þar á
meðal ákvæði um lága vexti, óhögg-
uð.
Kváðu þeir ekki ljóst hvernig ætti
að gera upp lánin þar sem ekki væri
tekið á því sérstaklega í dóminum.
Brugðu af þessum sökum margir
þeirra á það ráð, áður en fyrirmælin
voru gefin út, að lýsa því yfir að ekki
yrðu sendir út greiðsluseðlar til
skuldara fyrr en leyst væri úr óvissu
um hvernig lánin skyldu gerð upp.
Tilmælin veita lánardrottnum því
ákveðið haldreipi svo þeir geti heimt
einhverjar afborganir af veittum lán-
um. Að gengnum dómi Hæstaréttar
um endanlegt uppgjör kemur svo í
ljós hvort þeir hafa fengið ofgreitt
eða ekki.
Það er útbreidd skoðun meðal lög-
fræðinga og hagsmunasamtaka að
þar til dómstólar veiti skýrari svör
skuli samningsvextir standa.
Áþekk sennilegri niðurstöðu
Lögspakir sérfræðingar á sviði
samninga- og kröfuréttar hafa leitt
að því líkur að dómsúrlausn um for-
sendur uppgjörs lánanna verði ekki
ólík þeim sem tilmælin kveða á um.
Byggist það á því að með því að
gengistryggingin fellur niður standi
eftir kjör sem seint hefði verið samið
um í upphafi. Þau megi jafnvel telja
beinlínis ósanngjörn í garð lánveit-
enda en í 36. gr. samningalaga er
heimild til að breyta samningum eftir
á, teljist þeir ósanngjarnir. Þeirri
heimild hefur þó verið beitt afar var-
færnislega í dómaframkvæmd og
sjaldan eða aldrei til hagsbóta fyrir
fyrirtæki á kostnað neytenda.
Breytingar á afborgunum Þróun vaxta Seðlabanka Íslands
Það athugast að við vexti verðtryggðra útlæna bætist verðtryggingin og línuritið endurspeglar því ekki heildargreiðslubyrðina.
Þá standa þeir vextir semeru á verðtryggðum lánumóbreyttir út lánstímann en eru breytilegir á óverðtryggðum lánum.
1. júlí 2001
Lög um vexti og
verðtryggingu
taka gildi
%
Ath! Vextir taka gildi frá 1. hvers umrædds mánaðar
Almennir vextir óverðtryggðra útlána skv.10.gr.laga nr.38/2001
Almennir vextir verðtryggðra útlána skv.10.gr.laga nr.38/2001
Júlí 2001 Júlí 2010
25
20
15
10
5
0
Júní 2007
Lánið í dæminu tekið
7,8
14,5
4,95
16,0
4,8
8,25
Dæmi um bílalán
4.000.000 kr. lán tekið 22. júlí 2007. Afborganir: 48.
Dæmi um íbúðalán
20.000.000 kr. lán tekið 22. júlí 2007. Afborganir: 304.
Heimild: Seðlabanki ÍslandsHeimild: Nordik fjármálaráðgjöf
1 Afborgun nú miðuð við að tilmælum SÍ og FME sé fylgt, verðtrygging og vextir.
Vextir: 4,95% | Skuld í dag: 1.725.775 kr.
Afb.: 39.704 kr.
Vextir: 8,50% | Skuld í dag: 1.790.401 kr.
Afb.: 44.130 kr.
3 Afborgun nú miðuð við að gengistrygging íslensks lánsfjár væri heimil.
Vextir: 2,11% | Skuld í dag: 5.975.467 kr.
Afborgun: 129.934 kr.
4 Afborgun nú miðuð við að vextir samkvæmt samningum um gengistryggð lán standi.
Vextir: 2,11% | Skuld í dag: 478.683 kr.
Afborgun: 10.409 kr.
5 Afborgun nú miðuð við að tekið hafi verið verðtryggt lán í upphafi.
Vextir: 7,0% | Skuld í dag: 3.388.325 kr.
Afborgun: 81.138 kr.
Vextir: 4,95% | Skuld í dag: 24.091.616 kr.
Afborgun: 139.204 kr.
Vextir: 8,50% | Skuld í dag: 24.199.024 kr.
Afborgun: 194.118 kr.
Vextir: 2,11% | Skuld í dag: 46.821.875 kr.
Afborgun: 199.038 kr.
Vextir: 2,11% | Skuld í dag: 15.770.670 kr.
Afb.: 67.041 kr.
Vextir: 7,0% | Skuld í dag: 16.941.625 kr.
Afborgun: 119.160 kr.
2 Afborgun nú miðuð við að tilmælum SÍ og FME sé fylgt, vextir en engin verðtrygging.
Tilmælin gefa hagfelldari
lyktir en gengistrygging
 Betri niðurstaða fyrir lánardrottna en útbreidd túlkun á dómi hefði leitt til
17
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. JÚLÍ 2010
Sturla Jónsson,
endurskoðandi
hjá Nordik Leg-
al, segir að það
skapi nokkra
óvissu um endur-
útreikningana að
tilmæli Seðla-
banka og Fjár-
málaeftirlitsins
veiti ekki leið-
beiningar um
hvernig skuli skilgreina höfuðstól
sem leggja skuli til grundvallar
endurútreikningum. Morgunblaðið
leitaði upplýsinga um þetta hjá
Seðlabankanum en fékk engin af-
dráttarlaus svör.
Af þessum sökum miðaði Sturla
við að mismunur á endurreikn-
uðum greiðslum og raungreiðslum
yrði til hækkunar eða eftir atvikum
lækkunar á höfuðstól og hefðu
þannig áhrif á endurútreikning á
næsta gjalddaga á eftir.
Telur Sturla til tvær mögulegar
viðmiðanir til viðbótar; önnur
þeirra felur í sér að mismunur á
greiðslum sé lagður inn á sérstakan
mismunarreikning og leiðir til já-
kvæðari niðurstöðu fyrir skuldara
en hin tekur ekki með í reikninginn
vexti á mismun greiðslnanna. Fyrri
aðferðina telur hann koma til
greina en þá síðari segir hann ekki
geta talist eðlilega. Niðurstaðan
varð því sú að fara bil beggja og
styðjast við fyrstgreindu aðferðina.
Sömu forsendur liggja til grund-
vallar þeim útreikningum sem hér
birtast og þeim sem áður hafa birst
í Morgunblaðinu í tengslum við
gengistryggð myntkörfulán. Eru
tilbúnu lánin í dæminu hér því í
raun þau sömu og áður hafa birst í
blaðinu.
Óljós höfuðstóll
veldur óvissu um
reikningsniðurstöðu
Sturla
Jónsson
Gunnar Tómasson hagfræðingur segir að tilmæli Seðlabanka Íslands og
Fjármálaeftirlitsins feli í sér að áhætta af áhrifum gengissveiflna á lán sé
færð á lántakendur gengistryggðra lána þrátt fyrir að Hæstiréttur hafi
kveðið upp skýran dóm um að slíkt brjóti gegn lögum. Vísar Gunnar með
þessu til dóms Hæstaréttar um að gengistrygging lánsfjár í íslenskum
krónum samræmist ekki lögum. Þetta kemur fram í bréfi Gunnars til Jó-
hönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra. Þar ritar Gunnar einnig að með
tilmælunum virði stofnanirnar tvær og ríkisstjórn Íslands niðurstöðu
dóma Hæstaréttar að vettugi.
Telur Gunnar að dómur Hæstaréttar breyti engu um þá vexti sem fjár-
málafyrirtækin töldu viðunandi þegar samningar voru gerðir og að með
dómnum hafi gengisáhættan réttilega verið færð á þá sem veittu ólögleg
gengistryggð lán. Með tilmælunum segir hann áhættuna færða aftur á
lántakendur og það jafngildi því að lánsféð sé gengistryggt að
nýju.
Lánþegar beri gengisáhættuna
TELUR SÍ OG FME VIRÐA DÓM HÆSTARÉTTAR AÐ VETTUGI
Gunnar Tómasson hagfræðingur
FRÉTTASKÝRING
Skúli Á. Sigurðsson
skulias@mbl.is
Næstu afborganir lánþega verða al-
mennt töluvert lægri en ef uppruna-
leg kjör samninga um gengistryggð
lán stæðu, hlíti bankar og fjármögn-
unarfyrirtæki tilmælunum sem
Seðlabanki Íslands og
Fjármálaeftirlitið sendu frá sér í
fyrradag. Kjör þeirra verða aftur á
móti ekki eins góð og ef lagt væri til
grundvallar að samningsvextir
stæðu óbreyttir og óverðtryggðir en
margir lögspekingar hafa hallast að
þeirri túlkun á dómnum.
Er þetta meðal niðurstaðna út-
reikninga sem Nordik fjármálaráð-
gjöf gerði að beiðni Morgunblaðsins.
Þannig getur upphæð næstu afborg-
unar af láni sem veitt var árið 2007
numið aðeins um þriðjungi af því sem
hún hefði verið með gengistrygg-
ingu. Aftur á móti leiða til-
mælin til tæplega fjór-
faldrar afborgunar
miðað við að samn-
ingsvextir standi án
gengistryggingar.
Tilmæli stofnan-
anna fela í sér að miða
skal endurútreikning
lánanna við vexti Seðla-
bankans í stað umsam-
inna vaxta. Þeim er
ætlað að gilda þar