Morgunblaðið - 02.07.2010, Blaðsíða 31

Menning 31FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. JÚLÍ 2010
Heimir Björgúlfsson myndlist-
armaður opnar sýningu í Los
Angeles, heimaborg sinni, um
helgina. Mun hann sýna úrval
klippimynda sem byggjast á
ólíkum temum eins og fuglum,
veggjum, kaktusum og ísjök-
um. Heimir varð fyrst kunnur
fyrir störf sín innan hljómsveit-
arinnar Stilluppsteypu, en síð-
ar sneri hann sér að myndlist
og hefur búið í Los Angeles
undanfarin ár. Hann hefur sýnt í London, Belgíu,
Sviss, Íslandi, Þýskalandi og Hollandi og einnig í
Bandaríkjunum. Hann lauk BA-gráðu frá Gerrit
Rietveld-skólanum í Amsterdam árið 2001 og
mastersgráðu árið 2003 frá Sandberg Institute.
Myndlist
Heimir Björgúlfs-
son sýnir í LA
Heimir Björgúlfs-
son
Norræna húsið og Háskóli Ís-
lands verða á ferð og flugi um
allt land í sumar með far-
andsýningu Tilraunalandsins.
Í Tilraunalandinu kynnast
börn og ungmenni undra-
heimum vísindanna í gegnum
leik og skemmtun. Undan-
farna daga hefur farandsýn-
ingin verið á flakki um höf-
uðborgarsvæðið og í Hvera-
gerði. Enn eru áfangastaðir að
bætast við, en meðal annars má benda á að Til-
raunalandið verður á Írskum dögum á Akranesi
3.-4. júlí og Sænskum dögum á Húsavík 20.-21.
júlí. Þá verður sýningin á Akureyri vikuna 21. til
27. ágúst.
Vísindi
Tilraunalandið
„leggur í’ann“
Frá opnun Til-
raunalandsins
Listasafn Einars Jónssonar
býður gestum sínum í júlí að
taka þátt í verkefninu Nýtt
sjónarhorn á list Einars Jóns-
sonar. Þar gefst gestum kostur
á að skrifa niður hugrenningar
sínar um tiltekin verk í sölum
safnsins, en verk Einars Jóns-
sonar vekja oft sterkar tilfinn-
ingar. Með hjálp safngesta
verður safnkosturinn gerður
aðgengilegri og er vonin sú að
út frá verkefninu spretti upp nýtt sjónarhorn á
list Einars Jónssonar. Verkefnið er styrkt af Ný-
sköpunarsjóði námsmanna og unnið af Sigurði
Trausta Traustasyni sagnfræðingi í samstarfi við
Listasafn Einars Jónssonar.
Myndlist
Nýtt sjónarhorn á
Einar Jónsson
Listasafn Einars
Jónssonar
Ásgerður Júlíusdóttir
asgerdur@mbl.is
Sigurlaug Þ. Ragnarsdóttir listfræðingur hefur á
undanförnum misserum unnið að rannsókn-
arverkefni um útilistaverk í Reykjavík, en hún út-
skrifast í kjölfarið úr meistaranámi í hagnýtri
menningarmiðlun frá Háskóla Íslands. Verkefnið
er afar víðtækt en einn hluti þess er vefsetrið ut-
ilistaverk.is sem Sigurlaug hefur unnið sjálf með
aðstoð Jóhanns Smára Karlssonar ljósmyndara.
Á vefnum má finna ítarlegar upplýsingar um öll
útilistaverk í opinberu rými Reykjavíkurborgar,
um höfunda þeirra og staðsetningu.
Sigurlaug segir að útilistaverkum í Reykjavík
hafi ekki verið gerð nógu góð skil í gegnum tíðina.
„Höfundarréttur hefur í mörgum tilfellum verið
virtur að vettugi, verkin orðið fyrir ólöglegum
ágangi, svo sem röngu viðhaldi, verið færð á aðra
staði þvert á vilja höfunda þeirra og ég tala nú
ekki um vandalismann sem verkin hafa orðið fyr-
ir.“ Fjölmörg útilistaverk í Reykjavík eru jafnvel
ómerkt og eru í eigu aðila sem hafa komið viðhaldi
á verkunum yfir á borgina. Sigurlaug segir að það
hafi oft á tíðum verið gríðarlega erfitt að afla
réttra upplýsinga um sum þessara verka. „Þetta
byrjaði þannig að Hafþór Ingólfsson í Listasafni
Reykjavíkur vantaði manneskju til að rannsaka
viðhald á útilistaverkum Reykjavíkurborgar. Ég
fór að rannsaka öll þessi 127 verk sem safnið á og í
kjölfarið að skoða merkingar og tók eftir því að
verk, eins t.d. Jón Sigurðsson, eru ekki merkt.
Það virðist því sem ágreiningur um eignarhald og
fleira hafi oftar en ekki staðið í vegi fyrir almenni-
legri forvörslu verkanna.“ Að sögn Sigurlaugar
virðist sem fáir vilji sjá um almennilegt og löglegt
viðhald á þessum verkum, listamönnunum til mik-
illar armæðu og jafnvel reiði. „Sumir listamenn
sem hafa selt eða gefið verk sín til opinberra af-
nota hafa lent í því að þurfa að horfa upp á verk
sín drabbast niður undan ágangi veðurs og lítils
viðhalds. Til dæmis veit ég að listakonan Rúrí hef-
ur ekki farið í Háskólabíó í um 10 ár því hún getur
ekki horft upp á verk sitt, sem þar er fyrir utan,
grotna og verða vindi og vandalisma að bráð.
Einnig má nefna það að Sólfarið eftir Jón Gunnar
Árnason, er ekki á þeim stað sem hann óskaði eft-
ir og aðstandendur hans eru ósáttir við að hans
hugmyndir um staðsetningu voru ekki teknar til
greina.“
Sigurlaug segist fljótlega hafa farið að lifa sig
inn í heim listamannsins en hún tók marga þeirra
tali fyrir verkefni sitt. „Ég talaði t.d. við Ólöfu
Pálsdóttur en hún lenti í stappi við listaelít-
una hérna heimavið á sínum tíma um stað-
setningu verka sinna. Karlpeningurinn réð
hér ríkjum og óskir hennar voru virtar að
vettugi en hún gafst ekki upp og gagnrýndi
hástöfum þessa menn fyrir ófagleg vinnu-
brögð. Það er ótrúlegt hvernig þessum
körlum tókst að hunsa margar af okkar
glæsilegustu listakonum og komu jafnvel
verkum þeirra fyrir í einhverjum bak-
garði.“
Vefur Sigurlaugar er einkar glæsilegur
en áhorfendum býðst að leggja til sína eig-
in þekkingu og túlkun á listaverkunum inn
á vefinn. Af því myndast gagnvirk tenging
milli áhorfandans og almenns rýmis
borgarinnar sem stuðlar að bættri
þekkingu á umhverfi og menning-
arheimi Íslendinga.
Víðtækt Sigurlaug Þ. Ragnarsdóttir listfræðingur hefur rannsakað útilistaverk í Reykjavík og birtir afraksturinn á vefnum utilistaverk.is.
Gagnvirkur vefur um úti-
listaverk í Reykjavík
 Útilistaverk liggja undir skemmdum  Höfundarréttur virtur að vettugi
Björg Þórhallsdóttir sópran-
söngkona og Elísabet Waage hörpu-
leikari leika á sumartónleikum í
Hóladómkirkju á sunnudaginn kl. 14.
Á tónleikadagskránni eru íslensk
þjóðlög í útsetningu Michaels
Clarke, sönglög, m.a. eftir Elísabetu
Einarsdóttur, Árna Thorsteinsson,
Sigfús Halldórsson, Sigvalda Kalda-
lóns og Jón Leifs, og verk eftir Schu-
bert og Caccini.
Þær Björg og Elísabet hafa haldið
fjölmarga tónleika víða um land frá
því haustið 2006. Árið 2008 voru þær
fulltrúar Íslands á norrænu tónlist-
arhátíðinni NICE á Englandi, þar
sem þær héldu tónleika með íslenskri
efnisskrá og komu fram í breska rík-
isútvarpinu. Þetta er í fjórða árið í
röð sem þær halda tónleika í Sum-
artónleikaröð Hóladómkirkju.
Björg stundaði fyrst söngnám við
Tónlistarskólann á Akureyri en síðan
framhaldsnám í óperusöng við óp-
eru- og einsöngvaradeild Kon-
unglega tónlistarháskólans í Man-
chester. Hún lauk þar námi vorið
1999.
Elísabet Waage stundaði nám í pí-
anó- og hörpuleik við Tónlistarskól-
ann í Reykjavík og lauk píanókenn-
araprófi þar 1982. Þá nam hún
hörpuleik við tónlistarháskólann í
Haag í Hollandi og lauk námi 1987
með einleikara- og kennaraprófi.
Sumar-
tónleikar
á Hólum
Íslensk þjóðlög með-
al annars á dagskrá
Sumar Björg Þórhallsdóttir syngur
á tónleikum í Hóladómkirkju.
Við ákváðum að taka
hann upp Laugaveg-
inn og gáfum fólki í partíi
sem var að fagna nýbreytt-
um hjónalögum, sem var
mjög skemmtileg tilviljun.33
»
Enska óperan í
London, The
English National
Opera, er annað
tveggja stærstu
óperuhúsanna
þar í borg ásamt
Konunglegu óp-
erunni í Covent
Garden. Sú enska
sýnir nú Perlu-
kafarana og svo bar við á dögunum
að þrír Íslendingar komu fram á
einni og sömu sýningunni: Hrafn-
hildur Björnsdóttir er ein af tólf
fastráðnum sópransöngkonum í
kórnum en hún hefur starfað í óp-
erunni í tvö ár. Kolbrún Lovell er
svo fastráðinn fiðluleikari við hljóm-
sveitina og Finnur Bjarnason tenór
stökk inn í aðalhlutverkið fyrir Alfie
Boe á dögunum.
Íslendingar
áberandi í
London
Hrafnhildur
Björnsdóttir
Theódór Halldórsson, fyrrum garðyrkjumeist-
ari hjá Reykjavíkurborg, var meðal viðmæl-
enda Sigurlaugar í rannsókn hennar. „Hann
sagði mér frá öllu ferlinu í kringum afhjúpun
höggmynda í Reykjavík sem var oft á tíðum
ansi flókið og oftast unnið í samstarfi við
listamennina. Hann sá meðal annars um
Klambratún og Hljómskálagarðinn og í því
ferli var honum meðal annars tjáð að það yrði
aldrei hægt að gera tún úr þessu mýrlendi.
Theódór er maður verkanna og hann gafst
ekki upp og sagði mér að eina ráðið til að
gera tún úr mýri væri að moka í hana nógu
miklum hrossaskít. Hann afhjúpaði síðan
allar höggmyndirnar sem eru í báðum
þessum görðum.“
Að sögn Sigurlaugar var Theódóri sér-
lega minnisstætt atvik er stöpull sem
höggmyndin Adonis eftir Bertel Thorvals-
sen átti að standa á, var pantaður með
tveggja daga fyrirvara. „Hann sagði mér að
steinsteypan hefði vart verið þornuð þegar
verkið var afhjúpað þann 17.júní 1974 í tilefni
af 1100 ára afmæli Íslandsbyggðar.“
Steinsteypan vart
þornuð í stöplinum
FLÓKIN AFHJÚPUN
Minnisstæð Adonis eftir Bertel
Thorvaldsen