Morgunblaðið - 09.10.2010, Blaðsíða 21

SVIPMYND
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Liu Xiaobo er 54 ára gamall andófsmaður, rit-
höfundur, prófessor og mikill þyrnir í augum
kínverskra ráðamanna. Hann var því í af-
skekktu fangelsi í Norðaustur-Kína þegar til-
kynnt var í Ósló í gær að hann hlyti friðarverð-
laun Nóbels í ár.
Liu Xiaobo nýtur mikillar virðingar meðal
menntamanna í Kína og líklegt er að það sé
meginástæða þess að hann var hnepptur í
fangelsi. Þar sem hann er eitur í beinum kín-
verskra fjölmiðla er hann þó lítt þekktur í
heimalandinu. Utan Kína er hann hins vegar
þekktur sem einn af helstu andófsmönnum
landsins og hefur hlotið viðurkenningar fyrir
baráttu sína gegn alræði og mannréttindabrot-
um kínverska kommúnistaflokksins.
Liu tók þátt í mótmælunum á Torgi hins
himneska friðar í Peking árið 1989 og var
handtekinn skömmu eftir að kínverski herinn
braut mótmælin á bak aftur með grimmilegum
hætti. Hann var síðan leystur úr haldi árið
1991. Adam var þó ekki lengi í paradís því Liu
var handtekinn aftur og var í þrælkunarbúðum
á árunum 1996-1999 fyrir að krefjast þess að
þeir sem voru handteknir vegna mótmælanna í
Peking yrðu leystir úr haldi.
Liu var handtekinn í þriðja skipti í desember
2008, tveimur dögum áður en kínverskir lýð-
ræðissinnar birtu stefnuyfirlýsingu sem hann
hafði samið með fleiri andófsmönnum. Hann
var dæmdur í ellefu ára fangelsi ári síðar fyrir
„niðurrifsstarfsemi“ og undirróður. Dómurinn
var kveðinn upp á jóladag og líklegt er að kín-
versk yfirvöld hafi vonað að með því að velja
þann dag myndi fangelsisdómurinn ekki vekja
mikla athygli á Vesturlöndum.
Sakaður um landráð
Í stefnuyfirlýsingunni, sem nefnist „Charter
08“ á ensku, er krafist pólitísks frelsis og
mannréttinda í Kína. Yfir 10.000 Kínverjar
hafa undirritað hana á netinu, þ. á m. margir
landsþekktir menntamenn.
Í yfirlýsingunni segir meðal annars að gera
eigi „málfrelsi, prentfrelsi og akademískt frelsi
algilt og tryggja þannig að borgarar geti verið
upplýstir og neytt réttar síns til pólitísks að-
halds“. Í yfirlýsingunni er einnig hvatt til þess
að undirróðurslög, sem notuð voru til að dæma
Liu, verði afnumin. „Við ættum að láta af þeim
ljóta ósið að líta á orð sem glæpi.“
Liu hefur viðurkennt að sér hafi orðið á í
messunni í viðtali við tímarit í Hong Kong árið
1988 þegar hann lét þau orð falla að ef til vill
þyrfti Kína að vera nýlenda vestræns ríkis í
300 ár áður en hægt yrði að koma á lýðræðis-
legum umbótum í landinu. Yfirvöldin notuðu
þessi ummæli gegn honum í réttarhöldunum
og þau urðu til þess að kínverskir þjóðernis-
sinnar líta á hann sem landráðamann.
Liu Xiaobo fæddist í Jilin-héraði í Norð-
austur Kína 28. desember 1955. Hann er með
doktorsgráðu í kínverskum bókmenntum og
var gestakennari við nokkra háskóla á Vest-
urlöndum á árunum 1988-1989, m.a. Óslóarhá-
skóla, en ákvað að snúa aftur til Kína þegar
mótmælin hófust. Um tíma var hann einnig
prófessor við háskóla í Peking en honum var
bannað að kenna í kínverskum ríkisskólum eft-
ir mótmælin 1989.
Liu hefur verið á meðal forystumanna sam-
taka kínverskra rithöfunda. Þótt bannað hafi
verið að gefa ritverk hans út í Kína hafa mörg
þeirra verið gefin út á kínversku í Hong Kong
og víðar í heiminum.
Eiginkona hans, Liu Xia, heimsækir hann
mánaðarlega og þau fá að tala saman í
klukkustund í senn undir eftirliti tveggja
varða. Hann er í klefa með fimm öðrum
föngum og fær að fara út á morgnana og
á kvöldin til að hlaupa í fangelsisgarð-
inum sér til heilsubótar.
„Hann getur verið mjög meinyrtur,
kaldhæðinn,“ segir franskur vinur
hans, Jean-Philippe Béja. „Hann
er ekki maður sem hefur hlýleg
samskipti við fólk um leið og
hann kynnist því, en er sannur
vinur þeirra sem hann bindur
vináttu við.“
„Ættum að láta af þeim ljóta
ósið að líta á orð sem glæpi“
 Kínverski andófsmaðurinn og pólitíski fanginn Liu Xiaobo hlýtur friðarverðlaun Nóbels í ár
Reuters
Leysið Liu úr haldi Fangelsun andófsmannsins Liu Xiaobo mótmælt fyrir utan skrifstofu kínverska utanríkisráðeytisins í Hong Kong í gær.
Reuters
Andóf Liu Xiaobo er í fangelsi fyrir að krefj-
ast pólitísks frelsis og mannréttinda í Kína.
FRÉTTIR 21Erlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. OKTÓBER 2010
Kínversk stjórnvöld beittu Norðmenn
miklum þrýstingi á bak við tjöldin í marga
mánuði til að reyna að koma í veg fyrir að
Liu Xiaobo fengi friðarverðlaun Nóbels.
Eins og vænta mátti brugðust kínversku
ráðamennirnir bálreiðir við vali nóbels-
verðlaunanefndarinnar í Ósló og sögðu
hana hafa vanvirt hugsjónirnar á bak við
friðarverðlaunin.
Ráðamennirnir í Peking segja að val
nefndarinnar hafi alvarlegar afleiðingar
fyrir samskipti Kína og Noregs nú þegar
löndin eru að ganga frá viðskipta-
samningi sem Norðmenn vona að
verði undirritaður fyrir lok árs-
ins. Þrátt fyrir hörð viðbrögð
Kínverja var Jens Stoltenberg,
forsætisráðherra Noregs, á
meðal þeirra fyrstu sem ósk-
uðu Liu Xiaobo til hamingju.
Beittu Norðmenn
miklum þrýstingi
KÍNVERSKIR RÁÐAMENN BÁLREIÐIR
Liu Xia, eiginkona friðar-
verðlaunahafans.
Viðskiptablað Morgunblaðsins skoðar hvað er nýjast, flottast og mest ómissandi í sérstakri úttekt næsta fimmtudag.
Tæknin
á skrifstofunni
Fyrirtæki komast ekki langt án þess að hafa réttu tæknina til að gera góða hluti.
- Hvað á að hafa í huga þegar valin er tæknibúnaður í fyrirtæki, hvort sem það er sími,
tölva prentari eða kaffivél?
- Hvernig lausnir eru í boði sem gera vinnudaginn þægilegri, skemmtilegri og notalegri?
- Hvaða framfarir hafa orðið í húsbúnaði og hönnun til að bæta líðan og heilsu?
- Hvaða lausnir eru að létta vinnuna og skapa spennandi ný tækifæri fyrir íslensk fyrirtæki?
Þetta og meira til í Viðskiptablaðinu 14. október.
Allar nánari upplýsingar veitir Sigríður Hvönn í síma 569-1134 eða sigridurh@mbl.is