Morgunblaðið - 26.11.2010, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 2010
Rauða nefið Gína með rautt nef í verslun á Laugaveginum. Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna, UNICEF, stendur fyrir degi rauða nefsins á föstudaginn kemur, 3. desember. Beitt verður þá gríni
og spé til að safna fé í þágu bágstaddra barna um allan heim. Söfnunin nær hámarki í sjónvarpsútsendingu á Stöð 2 um kvöldið þegar landslið leikara og skemmtikrafta kemur saman.
Eggert
Stóraukið al-
þjóðlegt samstarf Há-
skóla Íslands við leið-
andi háskóla í
Evrópu, Bandaríkj-
unum og Asíu hefur
stækkað skólann,
aukið og bætt þjón-
ustu við stúdenta og
styrkt kennslu og vís-
indastarf verulega.
Þessi samvinna hefur
gefið nemendum sem stunda nám
við Háskóla Íslands einstök tæki-
færi til að taka hluta af námi sínu
við þessar stofnanir, oft án þess
að greiða skólagjöld. Með þessu
gerist tvennt; nemendur fá tæki-
færi til að njóta þess besta sem í
boði er og íslenska menntakerfið
verður öflugra og sterkara án við-
bótar útgjalda. Nemendum sem
standa sig vel í slíku skiptinámi
hefur oft verið boðið að koma í
framhaldsnám við þessa háskóla á
fullum styrkjum.
Það er ekki sjálfgefið að háskóli
úr fámennu samfélagi geti gert
samstarfssamninga sem tryggja
nemendum slík tækifæri. Árangur
viðræðna við kröfuharða erlenda
háskóla er háður því að Háskóli
Íslands geti sýnt fram á að hann
sé verðugur samstarfsaðili, að
hann geti sýnt fram á góðan ár-
angur í kennslu og rannsóknum.
Góður árangur í kennslu end-
urspeglast meðal annars í því að
nemendur sem útskrifast frá Há-
skóla Íslands og
sækja um framhalds-
nám við erlenda há-
skóla hafa almennt
átt þangað greiða leið
og staðið sig mjög vel.
Þetta skapar Háskóla
Íslands orðspor og
virðingu og er ákveð-
inn mælikvarði á gæði
náms við skólann. Við
samningagerð af
þessu tagi er jafn-
framt lykilþáttur að
geta sýnt fram á ár-
angur og alþjóðlegt orðspor í
rannsóknum. Þetta er meðal ann-
ars gert með tilvísun í alþjóðlega
gagnagrunna sem sýna fjölda vís-
inda- og fræðigreina sem birtast í
kröfuhörðustu vísindatímaritum.
Nýjasta dæmið er forsíðugrein
sem birtist í vísindatímaritinu
Nature eftir jarðvísindamenn við
Jarðvísindastofnun Háskóla Ís-
lands um eldgosin á Fimmvörðu-
hálsi og í Eyjafjallajökli.
Fyrir fjórum árum mótuðu
starfsfólk og stúdentar við Há-
skóla Íslands stefnu um afburða-
árangur í menntun og vísindum.
Sumum þótti við djörf í setningu
markmiða, að vilja miða við það
besta. Þessi stefnumörkun varð til
þegar spurt var hvernig Háskóli
Íslands gæti best rækt hlutverk
sitt og lagt af mörkum við að
byggja upp þekkingarknúið at-
vinnulíf og eftirsóknarvert sam-
félag á Íslandi. Á Norðurlöndum
hafa 8 háskólar komist á lista yfir
100 bestu háskóla og okkur þótti
raunhæft að setja þetta markmið
til 10-15 ára. Við settum því stefnu
til fimm ára til að skilgreina hvað
þyrfti að gera til að komast áleið-
is. Með því að setja mælanleg og
tímasett markmið hefur verið
hægt að fylgjast vel með fram-
gangi og árangri. Við erum afar
stolt af þeim árangri sem náðst
hefur með metnaði starfsfólks,
staðfestu og óþrjótandi vinnu-
framlagi, við erfiðar aðstæður.
En hvaða máli skiptir árang-
urinn í raun? Hvað þýðir það fyrir
íslenskt samfélag að birtingum á
niðurstöðum rannsókna í kröfu-
hörðustu vísindatímarit hefur
fjölgað um 84% á fjórum árum?
Hver er ávinningur af því að til-
vitnunum í ritverk starfsfólks Há-
skóla Íslands, sem er mælikvarði á
áhrifamátt viðkomandi rannsókna,
hafi aukist um 100% á fjórum ár-
um? Hverju skiptir að styrkir sem
starfsfólk hefur aflað úr inn-
lendum og erlendum samkeppn-
issjóðum til að fjármagna rann-
sóknir hafi aukist á fjórum árum
um 300%?
Í fyrsta lagi skiptir árangurinn
máli því hann gerir Háskóla Ís-
lands kleift að leggja til íslensks
samfélags afrakstur vinnu sem
metin hefur verið með alþjóð-
legum mælikvörðum og borin sam-
an við það besta. Þetta skapar for-
sendur nýsköpunar og
uppbyggingar á grundvelli raun-
verulegs styrks á öllum fræðasvið-
um. Í öðru lagi eykur árangurinn
hæfi starfsfólks á sviðum vísinda
og kennslu og eflir þannig nám við
skólann. Síðast en ekki síst skapar
árangurinn Háskóla Íslands virð-
ingu á alþjóðavettvangi, gerir
hann eftirsóttan til samstarfs og
gerir samninga mögulega við virt-
ustu og öflugustu háskóla í heimi.
Þar kem ég aftur að því sem ég
nefndi í upphafi. Ég nefni nokkur
nýleg dæmi.
Undanfarnar vikur hafa Há-
skóla Íslands borist beiðnir frá
þremur leiðandi bandarískum há-
skólum um aukið samstarf. Þetta
eru Stanford-háskóli, Harvard-
háskóli og University of Pennsylv-
ania. Vísindamenn úr ýmsum
greinum við Háskóla Íslands hafa
um árabil verið í samstarfi við
kennara í þessum skólum. Kenn-
arar frá Harvard hafa jafnframt
komið hingað til að kenna stúd-
entum í lýðheilsuvísindum og leið-
beina í meistara- og doktorsverk-
efnum. Námskeið við Harvard
Business School um samkeppn-
ishæfni hefur verið kennt við við-
skiptafræðideild HÍ. Stjarneðl-
isfræðingur ráðinn af
Stanford-háskóla hefur aðsetur við
Raunvísindastofnun HÍ. Árangur
af ofangreindu samstarfi hefur
verið mjög góður og því leita þess-
ir skólar nú til Háskóla Íslands
eftir víðtækara samstarfi. Nú síð-
ast hefur læknadeild University of
Pennsylvania, sem er í öðru sæti á
matslista yfir bandarískar lækna-
deildir, óskað eftir auknu sam-
starfi við Háskóla Íslands og
Landspítalann vegna grunn- og
framhaldsnáms í læknisfræði.
Eftir hrun fjármálakerfisins
hefur aðsókn í Háskóla Íslands
stóraukist á sama tíma og fjárveit-
ingar hafa minnkað verulega. Nú
blasir við, ef ekkert verður að
gert, að 1.400 nemendur stundi
nám við skólann árið 2011 án þess
að fjárframlag fylgi frá ríkisvald-
inu. Þetta jafngildir nánast öllum
nemendafjölda Háskólans á Ak-
ureyri. Hvað er í húfi? Í húfi er
uppbygging sem staðið hefur í
heila öld og árangur sem hefur
skilað íslensku samfélagi ómæld-
um verðmætum. Í húfi er orðspor
sem gert hefur Háskóla Íslands
kleift að gera samninga á al-
þjóðavettvangi sem bæta íslenska
menntakerfið og stækka án við-
bótar tilkostnaðar. Það er sérstök
ástæða til að þeir sem fara með
fjárveitingavaldið hugi að þeim
skaða sem getur hlotist af því að
stefna slíkum árangri í hættu.
Eftir Kristínu
Ingólfsdóttur » Árangur viðræðna
við kröfuharða er-
lenda háskóla er háður
því að Háskóli Íslands
geti sýnt fram á að hann
sé verðugur samstarfs-
aðili, að hann geti sýnt
fram á góðan árangur í
kennslu og rannsókn-
um. Kristín Ingólfsdóttir
Höfundur er rektor Háskóla Íslands.
Hvers virði er öflugur háskóli?