Morgunblaðið - 26.11.2010, Blaðsíða 30

30 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 2010
✝ Hallfríður Guð-mundsdóttir (Día)
fæddist í Reykjavík
3. mars 1925. Hún
lést á hjúkr-
unarheimili Eir 22.
nóvember 2010. For-
eldrar hennar voru
Guðmundur (Briskó)
Jónsson, bifreiða-
smiður frá Hlemmi-
skeiði, f. 12.4. 1898,
d. 22.8. 1977, og
Rósa Bachmann,
klæðskeri, f. 6.4.
1888, d. 19.2. 1951,
frá Steinsholti, Melasveit. Systkini
Guðrún Vilborg, f. 23.8. 1921, d.
19.6. 2004, Jón Bachmann, f. 5.7.
1923, d. 14.10. 1998, og Vilborg
Jóna, f. 22.1. 1927, d. 24.8. 1993.
Día giftist 29.7. 1945 Gunnari
Guðmundssyni rafverktaka og
verzlunarmanni, f. 10.9. 1923, frá
isfræðingur. Kristín á 7 barna-
börn. 3) Auðun Örn, f. 27.3. 1949,
rafvirki, maki Hjördís Guðnadótt-
ir, verzlunarmaður. Börn Auðuns
eru Anna Sigrún, tannsmiður og
Tinna Ósk, nemi. Auðun Örn á 5
barnabörn.
Día lauk gagnfræðaprófi frá
Ingimarsskóla 1942. Hún tók mik-
inn þátt í frjálsíþróttastarfi á ung-
lingsárum sínum og var í sýning-
arflokkum sem fóru víða um
landið. Día var afburðatónelsk,
söng í mörgum kórum frá 12 ára
aldri, síðar söng hún í mörg ár
með óperukór Þjóðleikhússins.
Spilaði vandræðalaust á flest
hljóðfæri, þó mest á píanó og gít-
ar. Hún nam hjá móður sinni
margskonar handverk og sauma-
skap. Vann við að teikna upp
myndir fyrir handavinnufólk. Fór
í Handíða- og myndlistaskólann
þegar hún hafði komið börnum
sínum upp og lauk þar námi á
myndlistabraut 1971 og stundaði
listmálun í mörg ár.
Hallfríður verður jarðsungin frá
Grafarvogskirkju í dag, 26. nóv-
ember 2010, og hefst athöfnin kl.
15.
Auðunarstöðum, V.-
Hún. Þau eignuðust
3 börn. Þau eru: 1)
Guðmundur, formað-
ur Rafiðnaðar-
sambands Íslands, f.
29.10. 1945, maki
Helena Sólbrá Krist-
insdóttir textílhönn-
uður. Börn Guð-
mundar eru Björk,
söngkona, Ingibjörg
Hrönn, hand-
listakona, Hallfríður,
iðnhönnuður, Gunn-
ar Örn, rafmagns-
verkfræðingur, Elísa Ósk, nemi og
Kristinn Þór, nemi. Guðmundur á
11 barnabörn. 2) Kristín, f. 29.12.
1946, launafulltrúi, maki Óli Már
Aronsson, vélfræðingur. Börn
Kristínar eru Hallfríður Ósk,
stuðningsfulltrúi, María Una,
kennari og Gunnar Aron, kerf-
Nútímamanni er fyrirmunað að
skilja hvernig húsfreyjur fyrri tíma
fóru að. Ekkert rafmagn og ekkert
af þeim hjálpartækjum sem í dag
eru talin grundvallarnauðsyn. Í því
umhverfi sem ég ólst upp í, hvort
sem var á heimili pabba og mömmu
eða þar sem ég var í sveit, tók hús-
móðirin fullan þátt í umræðum um
þjóðfélagsleg efni og mótaði um-
hverfi sitt og viðhorf barna sinna.
Mikil réttlætiskennd og áhyggjur af
því hvernig lagfæra mætti þjóðfélag-
ið, svo þeir sem minnst máttu sín
gætu orðið bjargálna. Konur öðrum
frekar lögðu grunninn að þeirri
þjóðfélagsgerð, sem byggð var upp á
síðustu öld. Eiginmenn, synir og
dætur, fóru af heimilinu mótaðir af
viðhorfum þeirra. Körlum eru síðan
reistir minnisvarðar sakir þess að
talið er að þeir hafi komið málum í
höfn. En í viðtölum við þá kemur
ætíð glöggt fram hvað varð til þess
að móta lífsstefnu þeirra. For-
skotinu var síðan glutrað niður á
þeim fáu árum sem liðin eru af nýrri
öld þar sem jöfnuður varð að víkja
fyrir ofsafenginni karllægri keppni.
Móðir mín var af þeirri kynslóð
sem hefur upplifað mestu breyting-
ar á samfélaginu. Hún var oft ekki
sammála þeirri umræðu sem fram
fór um stöðu konunnar. Gagnrýndi
gjarnan viðhorf þeirra kynsystra
sinna, sem mest höfðu sig í frammi
þegar jafnræði kynjanna bar á góma
og töluðu niður til þeirra kvenna
sem völdu að sjá um rekstur heimilis
og umsjón barna. Það var að hennar
mati frekar staðfesting á karllægum
viðmiðum, en baráttu fyrir jafnræði
kynjanna og minni ójöfnuði í sam-
félaginu. Í orðræðu hennar var kon-
an sjálfstæð án þess að bera þyrfti
það á torg, tók sínar ákvarðanir og
framfylgdi þeim. Hún sá um rekstur
heimilisins meðan faðir minn var
fjarverandi við það að afla tekna.
Tekið var á hlutum með útsjónar-
semi svo þeir rúmuðust innan hins
þrönga ramma. Hún saumaði öll föt
á fjölskylduna samkvæmt nýjustu
tísku hverju sinni, átti alltaf góðar
saumavélar og fylgdist vel með nýj-
ustu árgerðum þeirra. Tókst samt að
hafa tíma til þess að læra á hljóðfæri
og söng, vera í kórum og þátttakandi
í öllum óperum Þjóðleikhússins.
Fara í Myndlistarskólann og ljúka
þar námi. Finna svigrúm í rekstri
heimilisins til þess að fjárfesta í ís-
skáp og tæma þar með pokana með
matvælum hangandi út um eldhús-
gluggann. Kaupa bíl og taka bílpróf
á undan föður mínum. Stolt fór hún
snemma á fætur á sunnudagsmorgn-
um smurði nesti og bauð síðan
bónda sínum og börnum í bíltúr til
Þingvalla. Hún þurfti ekki að setja á
langar ræður til þess að koma sjón-
armiðum sínum á framfæri, en
hlustað var á hana meðan hún talaði
án endurtekninga og upphrópana.
Uppeldinu fylgdu ekki hótanir eða
bönn, en maður lærði að axla ábyrgð
á afleiðingum gjörða sinna. Gera
gott úr því sem var, án öfundar í
garð annarra. Minn besti vinur.
Guðmundur Gunnarsson.
Nú er hún tengdamóðir mín, Hall-
fríður Guðmundsdóttir, ávallt kölluð
Día, fallin frá. Blessuð sé minning
hennar. Hún hafði dvalið á hjúkr-
unarheimilinu Eir um nokkra hríð
vegna veikinda, þar sem hún hlaut
góða umönnun hjá úrvalsstarfsfólki
allt til síðasta dags. Hún hlaut hægt
andlát eftir stutta banalegu með ást-
vini við hlið sér.
Þegar ég kynntist Díu fyrir rúm-
um 40 árum var hún í blóma lífsins
og þau hjónin hún og Gunnar höfðu
skömmu áður opnað glæsilega versl-
un, Rafbúð í Domus Medica, þar
sem hún starfaði um árabil. Día var
mjög lagin og listfeng manneskja.
Allt lék í höndunum á henni, hvort
sem hún saumaði föt á börnin sín
þegar þau voru að alast upp, eða síð-
ar þegar hún lagði myndlistina fyrir
sig í ríkari mæli eftir að börnin þrjú
voru flutt að heiman. Og margt
fleira handverk liggur eftir hana. Til
dæmis framleiddi ég á tímabili borð-
lampa o.fl. vörur úr smíðajárni. Það
var svo sem ekkert sérstaklega varið
í þessa lampa við fyrstu sýn, það var
ekki fyrr en Día var búin að sauma
skermana á þá sem þeir urðu að
raunverulegri söluvöru.
Það hagaði þannig til fyrstu bú-
skaparárin okkar Kristínar að við
áttum mikið samneyti við tengdafor-
eldra mína. Þar var allt á bestu lund
og jafnvel bjuggum við inni á þeim
um tíma. Við hjónin minnumst þess
gjarnan þegar við birtumst stundum
alveg óvænt rétt fyrir matartíma, að
alltaf töfraði Día fram einhverjar
kræsingar og krafðist þess að við
myndum þiggja þessar góðgerðir.
Día var mjög sjálfstæð í sinni list-
sköpun og fór oft ein út á land til að
mála. Ég á málverk af Heklu eftir
hana sem mér þykir ákaflega vænt
um. Svo bar við eitt sinn áður en far-
símar komu til sögunnar að hún var
alein uppi við Heklurætur að mála
úti í náttúrunni. Við hjónin vorum þá
flutt að Hellu. Síðla dags hringdi
síminn hjá mér og var það Día, sem
bað mig að koma og aðstoða sig, sem
ég og gerði. Hún hafði þá fest bílinn í
sandpytti og gengið marga kíló-
metra að næsta bæ til að biðja um
aðstoð. Gömul úrill kerling sem var
heima við neitaði henni um aðra
hjálp en að hringja. Sagði að fólk þar
á bæ væri of upptekið við heyskap til
að aðstoða. Skömmu síðar færði hún
mér myndina góðu að gjöf, hún hafði
Hallfríður
Guðmundsdóttir
HINSTA KVEÐJA
Engin orð
engin orð
yfir það einstaka
bara myndir
maríutásur á himni
og jökull á flugi
(Sigrún Björnsdóttir)
Hvíl í friði amma mín.
Anna Sigrún Auðunsdóttir.
✝ Jón E. Asparfæddist á Ak-
ureyri 24. janúar
1925. Hann lést 18.
nóvember 2010.
Jón var fimmta
barn hjónanna Krist-
bjargar Torfadóttur,
f. 5. maí 1902, d. 22.
maí 1987, og Hall-
dórs Guðmundssonar
Aspar, f. 25. maí
1894, d. 22. feb. 1935.
Kristbjörg fæddist í
Asparvík, en faðir
hennar lést þegar
hún var á þriðja ári og ólst hún upp
hjá föðurbróður sínum Birni
Björnssyni og konu hans Krístínu.
Halldór fæddist í Aratungu í Stað-
arsveit en fluttist þaðan, 11 ára,
með foreldrum sínum vestur á
Berufjörð í Reykhólasveit. Alls
urðu börn þeirra 7, Björn Kristinn,
f. 1920, d. 1951, Guðrún, f. 1922,
Anna, f. 1923, d. 1999, Kristín, f.
1923, Baldur, f. 1925, d. 1926,
óskírður, f. 1926, d. 1926, og Bald-
ur, f. 1927.
19. febrúar 1949 kynntist Jón
verðandi eiginkonu sinni Margréti
Oddsdóttur, f. 7. jan. 1928, d. 11.
apríl 2009, sem starfaði þá á Hótel
KEA. Hún var fædd í Hlíð í Kolla-
firði, Strandasýslu. Faðir hennar
var Oddur Lýðsson frá Skrið-
nesenni en móðir Sigríður Jóns-
dóttir frá Tröllatungu.
Margrét og Jón giftu
sig 19. maí 1951. Jón
og Margrét voru ötul-
ir baráttumenn fyrir
bættum kjörum fatl-
aðra á Norðurlandi,
m.a. áttu þau drjúgan
þátt í að stofnað var
sumardvalarheimili
fyrir fötluð börn í
Botni, Eyjafjarð-
arsveit. Þau eignuðust
tvö kjörbörn, Sigríði
Oddnýju, f. 1960, og
Halldór, f. 1966. Sig-
ríður er gift Skúla Magnússyni, f.
1959, og eiga þau tvö börn, Mar-
gréti, f. 1981, maki Bragi Thorodd-
sen, f. 1981, og Magnús, f. 1984.
Langafabörnin eru 2, Emelía Valey
Magnúsdóttir, f. 2005, og Ólafur B.
Thoroddsen, f. 2010.
Haustið 1945 fór Jón í Loft-
skeytaskólann í Reykjavík og lauk
þaðan námi. 19. apríl 1947 hóf hann
störf hjá Útgerðarfélagi Akureyr-
inga hf. sem loftskeytamaður á bv.
Kaldbaki, EA 1. 19. apríl 1958 hætti
Jón til sjós og hóf störf á skrifstofu
félagsins og vann þar alla tíð,
lengst af sem skrifstofustjóri, þar
til að hann lét af störfum vegna ald-
urs, árið 1995.
Útför Jóns fer fram frá Akureyr-
arkirkju í dag, 26. nóvember 2010,
og hefst athöfnin kl. 13.30.
Akureyri hefur ávallt skipað há-
an sess í lífi okkar systra, þar bjó
móðurfólkið okkar og þangað var
stefnt í sumarfrí á hverju ári. Þar
upplifðum við gæsku, góðvild, kímni
og hlátur fændfólksins sem tók
okkur alltaf opnum örmum. Oft
dvöldum við hjá Möggu frænku og
Jóni Aspar á Ásveginum en þar
byggðu þau sér hús við klappirnar
með fallegt útsýni yfir Eyjafjörð-
inn. Þar nutum við systur gestrisni
og umhyggju og þegar nokkrar
okkar voru í námi við menntaskól-
ann gátum við leitað hjálpar hjá
Jóni við lærdóminn og alltaf sá
Magga um að til væri kaffi og með
því. Magga og Jón hafa nú bæði
kvatt þennan heim, Magga á síð-
asta ári og nú um einu og hálfu ári
seinna Jón. Eftir stendur minning
um samhent hjón sem hlúðu að sínu
og ræktuðu vel sinn frændgarð.
Jón Aspar ólst upp á Akureyri
næstyngstur 6 systkina. Hann réðst
snemma til Útgerðarfélags Akur-
eyringa og átti þar sína starfsævi,
fyrst sem loftskeytamaður á tog-
urum og seinna sem skrifstofustjóri
félagsins. Við minnumst glettnis-
glampa í augum hans þegar hann
sagði sögur af sjómennskunni en
hann hafði frá ýmsu að segja þegar
hann kom í heimsókn til Hamborg-
ar í Þýskalandi til einnar okkar.
Jón fylgdist vel með þjóðmálum og
hafði á þeim sínar skoðanir sem
gaman var að ræða við hann um, en
hornið í eldhúsinu á Ásveginum var
oft staður slíkra umræðna. Hann
átti sér ýmis hugðarefni, hann fór í
veiði, spilaði brids og nú á seinni
árum stundaði hann golf. Við minn-
umst einnig Möggu og Jóns á ætt-
armóti 2008 þar sem þau komu á
húsbíl, en á seinni árum komu þau
sér upp slíkum bíl og nutu þess að
ferðast um í honum.
Magga og Jón eignuðust tvö börn
Sigríði Oddnýju og Halldór sem er
fjölfatlaður en Jón og Magga tóku
mjög virkan þátt í foreldrastarfi
fatlaðra og gegndi Jón forystu á
þeim vettvangi um hríð.
Nú er komið að kveðjustund, eft-
ir sitjum við og horfum yfir farinn
veg. Við systur erum ríkar af minn-
ingum um frændfólk sem gaf af sér
góðvild og gæsku sem yljar, en Jón
var ætíð í okkar huga einn af þeim.
Við reiknum með að vel hafi verið
tekið á móti honum af þeim sem á
undan eru gengnir. Við systurnar
þökkum fyrir góðar minningar og
sendum okkar innilegustu samúðar-
kveðjur til Halldórs, Sjoddýjar og
fjölskyldu.
Sólrún, Hauður, Þóra
Sjöfn og Anna Margrét.
Kæri Jón, kveðja til þín sem áttir
svo stóran þátt í lífi mínu. Barninu
hampaðir þú sem góðvinur foreldra
minna. Ég naut þeirra forréttinda
að ferðast með ykkur og fara í úti-
legur. Unglinginn fljótfæra réðst þú
á skrifstofuna til þín. Þú hlóst þín-
um dillandi hlátri vel og lengi þegar
ég hélt að ég gæti bara borgað
fimm krónurnar sem munaði í bók-
haldi, þú stundir þegar ég sagði að
ég væri búin að læra á reiknivélina,
sem ég átti að æfa mig á í þrjá
daga, en þú næstum því skammaðir
mig þegar ég lagaði til á skrifborð-
inu þínu, það var alvarlegt.
Ungu konuna leiddir þú upp að
altarinu til að giftast systursyni
þínum, þegar faðir minn lést rétt
fyrir brúðkaup okkar. Þá kipptir þú
í mig þegar ég ætlaði að ganga of
hratt inn kirkjugólfið. Starfsmann-
inn við málefni fatlaðra styrktir þú
og sannfærðir þegar baráttan var
hörð. Við vorum alls ekki alltaf
sammála en gátum velt fyrir okkur
ótal hugmyndum að góðri þjónustu.
Þú varst mér og mínum börnum
góður, fyrir það þakka ég.
Sjálfur varst þú málefnalegur og
einlægur og staðfastur í öllu sem
þú gerðir. Ég mun sannarlega
sakna þín, hnyttin tilsvörin og
skemmtilega glottið þitt var alltaf
svo notalegt. Kveðja frá henni
Daddí þinni.
Margrét.
Það var kjarkmikill og framsýnn
hópur fólks sem stofnaði Lands-
samtökin Þroskahjálp á haustdög-
um árið 1976, um það bera álykt-
anir stofnfundar gleggst merki:
„Landssamtökin Þroskahjálp hafa
það að markmiði að sjá til þess að
þroskaheftir fái jafnan rétt á við
aðra þjóðfélagsþegna í orði og á
borði.“ Með þessum fundi var tónn-
inn gefinn. Fulltrúi Foreldrasam-
taka barna með sérþarfir á Ak-
ureyri á umræddum fundi var Jón
E. Aspar. Á stofnfundi var Jón kos-
inn fyrsti endurskoðandi samtak-
anna. Það kemur heldur ekki á
óvart að í fundargerð stofnfundar
kemur fram að Jón hafi haft af-
skipti af því hvernig fyrstu lög sam-
takanna væru. Allar götur síðan
hafa leiðir Landssamtakanna
Þroskahjálpar og Jóns E. Aspar
legið saman. Til Jóns gátu samtökin
leitað ekki síst þegar tryggja þurfti
form- og reglufestu. Jón var ásamt
nokkrum öðrum frumherjum
sæmdur gullmerki Landssamtak-
anna Þroskahjálpar árið 1991.
Jón E. Aspar og Margrét kona
hans sem einnig er látin voru ötulir
baráttumenn fyrir hag sonar síns,
Halldórs. Ekkert vildu þau láta
ógert til að tryggja hag hans sem
best. Undirritaður kynntist því sem
ungur maður þegar hann vann
nokkur ár við kennslu og sumar-
dvalir þar sem Halldór dvaldi. Þau
hjón höfðu ákveðnar skoðanir og
voru hreinskiptin við að koma þeim
á framfæri. Á þessum tíma eign-
aðist ég vináttu þeirra beggja. Það
þýddi ekki það að við þyrftum að
vera sömu skoðunar. Magga og Jón
komu gjarnan í heimsókn á skrif-
stofuna eða Jón hringdi til að láta
vita af því að hann teldi að sam-
tökin eða undirritaður færu vill
vegar, vinskapurinn breyttist ekk-
ert við það. Þau voru ekki síður ör-
lát á hrósið ef þeim fannst eitthvað
vel gert.
Jón og Margrét og Halldór voru
fastagestir á fjölskylduhátíð
Þroskahjálpar í Skagafirði. Þar
léku þau á als oddi og nutu sam-
vista við samherja, niðurlag greinar
sem Jón skrifaði fyrir Tímaritið
Þroskahjálp árið 1994 vitnar um
það: „Okkur hjónum kom saman
um að þetta hefði ekki bara verið
skemmtilegt heldur einnig gott
mót.“
Síðast þegar ég talaði við Jón bar
hann sig að vanda vel. Hann var þá
orðinn ekill en kvaddi mig með
þeim orðum að það væri ástæðu-
laust að vorkenna sér. Þannig ætla
ég að minnast hans.
Landssamtökin Þroskahjálp
kveðja ötulan baráttumann og votta
börnum Jóns og öðrum ættingjum
sína dýpstu samúð.
Friðrik Sigurðsson,
framkvæmdastjóri.
Nú er genginn góður maður.
Jón Aspar var mikill og góður
maður, hann var mikill baráttumað-
ur fyrir réttindum fatlaðra og
stofnandi Foreldrafélags barna með
sérþarfir á Akureyri og fyrsti for-
maður þess, það félag breyttist síð-
ar í Þroskahjálp á Norðurlandi
eystra.
Jón og Magga voru alla tíð ákafir
stuðningsmenn félagsins og mættu
á alla fundi og studdu og leiðbeindu
okkur formönnunum sem á eftir
komu í því sem við vorum að gera.
Jón var líka ákaflega skemmti-
legur í góðum félagsskap og eigum
við margar góðar minningar frá
þorrablótum sem við félagsmenn
héldum á fyrstu árum félagsins, oft-
ast á Botni sem er sumardvalar-
heimili sem við foreldrarnir byggð-
um upp saman fyrir börnin okkar
og félagið á enn. Þá er einnig hægt
að minnast allra útileganna á
Steinsstöðum í Skagafirði, þorra-
Jón E. Aspar