Morgunblaðið - 09.12.2010, Qupperneq 21

21
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. DESEMBER 2010
Nýr meirihluti borg-
arstjórnar Reykjavík-
ur hefur lagt fram, til
fyrri umræðu, fjár-
hagsáætlun fyrir árið
2011. Þar kemur fram
sterk fjárhagsstaða
borgarinnar og við-
snúningur í rekstri eft-
ir efnahagshrunið, en
blikur eru á lofti um að
breyting sé að verða á
þegar útkomuspá árs-
ins er skoðuð. Fjárhagsáætlunin er
sögð blönduð leið hagræðingar,
hækkunar þjónustugjalda og hækk-
unar útsvars með yfirskriftinni
„Velferð í fyrirrúmi“.
Það kemur á óvart að árangur
fjármálastjórnar síðustu tveggja
ára sé ekki hafður að leiðarljósi, þar
sem skattar og þjónustugjöld hafa
ekki hækkað í tvö ár, en handbært
fé aukist. Í umræðunni hefur komið
fram að fjárhagsleg staða borg-
arinnar sé sterk og handbært fé sé
til upp á rúma 17 milljarða. Sú tala
er 6 milljörðum hærri en handbært
fé borgarinnar var í lok árs 2008 og
er til komin vegna hagræðingar í
rekstri, lægri launakostnaðar, hærri
fjármagnstekna, aukins kostnaðar-
eftirlits og frestunar framkvæmda
seinnipartinn á þessu ári. Þessi við-
snúningur í rekstri náðist án gjald-
skrár- og skattahækkana og því
koma þessar skattahækkanatillögur
núna mjög á óvart og eru þvert á
stefnu sem skilaði ár-
angri. Reykjavík-
urborg var fyrst til að
gera sérstaka aðgerð-
aráætlun vegna efna-
hagshrunsins haustið
2008 þar sem mótuð
var stefna sem fylgt
hefur verið a.m.k. fram
á mitt þetta ár. Í áætl-
uninni voru skýr skila-
boð til allra starfs-
manna borgarinnar til
hvers væri ætlast um
leið og starfsöryggi
fastráðinna starfs-
manna var tryggt. Eins voru gefin
út skýr skilaboð til Reykvíkinga um
að engar álögur yrðu hækkaðar
næstu tvö árin og við það var staðið.
Þessu til viðbótar var sett fjármagn
til framkvæmda til þess að halda
uppi atvinnustigi og hefur
Reykjavíkurborg sett meira fé til
framkvæmda eftir hrun en nokkur
annar opinber aðili. Rekstrartölur
sýna verulegan viðsnúning til hins
betra þrátt fyrir hrunið og því veld-
ur það bæði undrun og vonbrigðum
að nýr meirihluti í borginni skuli
ekki halda áfram á sömu braut.
Skorið á sjálfvirka
útþenslu kerfisins
Það sem réð mestu í hagræðingu
aðgerðaráætlunarinnar er án efa
ráðningarbannið. Með því var tekið
fyrir sjálfvirka útþenslu kerfisins og
yfirmönnum gert skylt að gera sér-
staklega grein fyrir nýráðningum
fyrir sérstakri ráðningarnefnd.
Virkar nöturlegt en er samt nauð-
synlegt við þessar aðstæður. Töl-
urnar tala sínu máli. Launakostn-
aður Reykjavíkurborgar var rúmir
34 milljarðar árið 2007, en var á
bilinu 26-28 milljarðar 2008 og 2009.
Inni í þessum tölum er flutningur
heimahjúkrunar frá ríki til borgar
og fyrstu skref í flutningi málefna
fatlaðra. Þar var 120 stöðugildum
bætt við á einu bretti, en þrátt fyrir
það lækkaði launakostnaðurinn frá
því sem var 2007. Á þessu ári stefn-
ir launakostnaður í rúman 31 millj-
arð sem er tæpum milljarði meira
en áætlanir gerðu ráð fyrir. Ef það
verður niðurstaðan er það í fyrsta
skipti eftir hrun sem launaliðurinn
fer fram úr áætlun og er vonandi
ekki vísbending um einhvern slaka í
fjármálastjórninni á seinni hluta
ársins. Sem dæmi um það hvernig
kerfið virkaði má geta þess að
fjármálaskrifstofan gerði ráð fyrir
40 milljarða launakostnaði fyrir árið
2009, að öllum líkindum samkvæmt
fyrri reynslu um launaþróun hjá
borginni. Niðurstaðan var 28 millj-
arðar. Aðgerðaráætlunin sýndi
hvernig hægt er að stöðva sjálfvirka
útþenslu kerfisins og þess vegna
gefur útkomuspá ársins 2010 fullt
tilefni til að spyrja hvort sjálfvirk
eyðsla hafi verið ræst á ný?
Starfsfólkið í
lykilhlutverki
Það er mín sannfæring að skila-
boð stjórnenda haustið 2008 til
starfsmanna Reykjavíkurborgar um
að engum fastráðnum starfsmanni
yrði sagt upp vegna hagræðingar
hafi skilað sér í ríkum mæli bæði
hvað varðar sparnað í rekstri og
ekki síður velvilja og þakklæti
starfsmanna nú þegar afleiðingar
atvinnuleysisins eru betur að koma í
ljós. Ákvarðanir eins og niður-
skurður á yfirvinnu og almenn hag-
ræðing sem starfsfólkið hefur borið
hitann og þungann af, hefur skilað
umtalsverðum fjármunum og sýnir
hversu mikils virði það er að hafa
allt starfsfólk með sér í jafn um-
fangsmiklum aðgerðum og fjárhags-
áætlun sveitarfélags er. Sú aðferð
borgarstjórnar að virkja starfsfólkið
og kalla eftir tillögum þess til
sparnaðar vakti eftirtekt og var til-
nefnd til verðlauna evrópskra höf-
uðborga.
Fjárhagsáætlun er
stefnumótun
Fyrir nýtt framboð eins og Besta
flokkinn sem er að vinna sína fyrstu
fjárhagsáætlun er lykilatriði að nota
fjárhagsáætlunina sem stefnumót-
unarplagg. Þar þarf að koma fram
hvert sá flokkur er að fara og fyrir
hvað hann stendur. Því hefur verið
haldið fram að hann sé Trjóuhestur
Samfylkingarinnar og það er ekkert
í þessari fjárhagsáætlun sem af-
sannar það. Nýr meirihluti þarf að
koma skilaboðum til starfsmanna
borgarinnar um hvers sé ætlast til
af þeim og starfsmenn þurfa að vita
hver staða þeirra sé gagnvart nýj-
um valdhöfum. Uppsagnir hjá
Orkuveitunni hafa valdið mikilli
óvissu meðal starfsmanna borg-
arinnar og borgarstjórinn er sá eini
sem getur eytt þeirri óvissu, nema
hann vilji viðhalda henni. Það er
mín skoðun að meirihlutinn ætti að
taka meira mið af tillögum minni-
hlutans og nýta sér árangurinn af
fjármálastjórn Reykjavíkur síðustu
tveggja ára. Einnig blasir við tæki-
færið til að breyta stjórnmálahefð-
inni, en fyrstu skrefin til þess voru
tekin í borgarstjórn Reykjavíkur á
síðasta kjörtímabili. Ekkert af
þessu gat ég fundið í frumvarpi,
greinargerð og ræðu borgarstjóra
við fyrri umræðu um fjárhags-
áætlun, en margt getur breyst milli
umræðna. Samvinnustjórnmálin á
seinni hluta síðasta kjörtímabils
skiluðu ekki bara friði á vettvangi
borgarstjórnar eftir verulegt umrót,
heldur líka starfsöryggi og veruleg-
um árangri í rekstri. Á þeim grunni
á að byggja til framtíðar.
Eftir Óskar
Bergsson » Aðgerðaráætlunin
sýndi hvernig hægt
er að stöðva sjálfvirka
útþenslu kerfisins og
þess vegna gefur út-
komuspá ársins 2010
fullt tilefni til að spyrja
hvort sjálfvirk eyðsla
hafi verið ræst á ný?
Óskar
Bergsson
Höfundur er fyrrverandi
formaður borgarráðs.
Þvert á stefnu sem skilaði árangri
Auga Þegar flogið var yfir gosgíginn í Eyjafjallajökli í fyrradag mátti sjá að enn rýkur úr honum en almannavarnastig hefur verið lækkað frá neyðarstigi niður á óvissustig vegna eldgossins.
Árni Sæberg