Morgunblaðið - 25.03.2011, Qupperneq 17

FRÉTTIR 17Erlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. MARS 2011
FRÉTTASKÝRING
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Lítið er vitað um uppreisnarmennina
í Líbíu og hvað taki við nái þeir því
markmiði sínu að koma Muammar
Gaddafi einræðisherra frá völdum.
Leiðtogar uppreisnarmannanna lýsa
sér sem lýðræðissinnum en fram
hafa komið vísbendingar um að með-
al þeirra séu margir úlfar í sauðar-
gæru.
Uppreisnarmennirnir hafa stofnað
byltingarráð sem skipað er 31 manni
en aðeins hefur verið skýrt frá nöfn-
um átta þeirra vegna þess að flestir
þeirra eru sagðir búa á svæðum sem
eru enn á valdi öryggissveita Gadd-
afis.
„Flestir þeirra eru lögfræðingar
eða prófessorar,“ hefur fréttastofan
AFP eftir Mansour Saif Al-Nasr,
sendimanni byltingarráðsins. „Allir
landshlutar Líbíu eiga fulltrúa í
ráðinu, það er skipað mönnum úr öll-
um ættbálkunum.“
Nasr spáði því að Muammar Gadd-
afi hrökklaðist frá völdum á næstunni
og Líbía yrði „lýðræðislegt og verald-
legt“ ríki. „Líbíska þjóðin er hófsöm
og ríkið verður ekki undir stjórn
klerka.“
Fjöldahandtökur og barsmíðar
David D. Kirkpatrick, blaðamaður
The New York Times, er þó ekki
sannfærður um lýðræðisást upp-
reisnarmannanna. Hann spyr hvort
átökin í Líbíu snúist um baráttu lýð-
ræðissinna gegn grimmum einræðis-
herra eða sé fyrst og fremst borg-
arastríð milli þjóðflokka eða lands-
hluta. Hann bendir á að andstaðan
við Gaddafi hefur alltaf verið mest í
austurhlutanum, meðal annars vegna
þess að íbúum hans var hyglað á
valdatíma Ídris konungs, sem Gadd-
afi steypti af stóli árið 1969. Gaddafi
hyglaði hins vegar ættbálkum á vest-
urströndinni og miðhluta landsins.
Leiðtogar vestrænu ríkjanna, sem
taka þátt í loftárásunum á Líbíu,
vona að þær verði til þess að upp-
reisnarmennirnir í austanverðu land-
inu geti tekið höndum saman við íbúa
bæja í grennd við Trípolí í vestur-
hlutanum til að steypa Gaddafi af
stóli og koma á lýðræði.
Eða stöndum við frammi fyrir
langvarandi borgarastyrjöld, eða
ættbálkastríði, milli vesturhlutans og
austurhlutans?
„Þetta er mjög mikilvæg spurning
sem er nær ómögulegt að svara,“ hef-
ur The New York Times eftir Paul
Sullivan, sérfræðingi í málefnum
Líbíu við Georgetown--
háskóla í Bandaríkjunum.
„Það gæti komið okkur
mjög á óvart þegar
Gaddafi fer frá og við
sjáum hvers konar
menn þeir eru í
raun og veru.“
Leiðtogar
uppreisnarmannanna hafa boðað lýð-
ræði, gegnsæi, mannréttindi og rétt-
arríki. Framganga uppreisnarmann-
anna í austurhlutanum bendir hins
vegar til þess að þeir hafi lært ýmis-
legt af harðstjóranum, að því er fram
kemur í The Los Angeles Times.
Hópar vopnaðra uppreisnarmanna
hafa m.a. tekið hús á íbúum Beng-
hazi-borgar síðustu vikur í leit að
hugsanlegum „óvinum byltingarinn-
ar“, handsamað fjölda líbískra
blökkumanna og afrískra farand-
verkamanna sem grunaðir eru um að
hafa verið málaliðar eða njósnarar
einræðisstjórnar Gaddafis.
Fólkið er síðan læst inni í sömu
fangelsum og notuð voru til að yfir-
heyra og pynta andstæðinga harð-
stjórans. Fram hafa komið vísbend-
ingar um að margir fanga upp-
reisnarmannanna hafi sætt illri
meðferð, meðal annars barsmíðum.
Efasemdir um lýðræðisástina
Reuters
Sorg Uppreisnarmenn jarðsetja félaga sinn í Benghazi, næststærstu borg Líbíu. Maðurinn féll í átökum við öryggis-
sveitir Muammars Gaddafis í bænum Ajbadiya sem uppreisnarmennirnir hafa reynt að ná á sitt vald síðustu daga.
 Leiðtogar uppreisnarmanna í Líbíu boða lýðræði og mannréttindi en framganga þeirra í Benghazi
vekur grunsemdir um að þeir séu úlfar í sauðargæru  Beita stundum svipuðum meðulum og Gaddafi
Fangar barðir
» Mannréttindasamtökin
Human Rights Watch segja að
uppreisnarmenn hafi hrakið
þúsundir manna frá heimilum
sínum í austurhluta Líbíu,
handtekið þá eða barið.
» Gambíumaður, sem var
handtekinn í Benghazi, segir
að þrír vopnaðir menn hafi bar-
ið hann og nauðgað eiginkonu
hans.
» Fjöldi farandverkamanna frá
grannríkjunum hefur ekki kom-
ist frá Líbíu.
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Öll spjót standa á Ali Abdullah Sal-
eh, forseta Jemens, sem hefur misst
stuðning nokkurra háttsettra her-
foringja, sendiherra og gamalla
flokksbræðra. Hann virðist nú einn-
ig vera að missa tökin á hundruðum
ættbálka í norðurhluta landsins.
Sótt er að Saleh úr öllum áttum.
Honum stafar ekki aðeins hætta af
mótmælendum sem hafa krafist af-
sagnar hans með daglegum götu-
mótmælum í tvo mánuði, heldur
einnig uppreisnarmönnum úr röðum
sjíta í norðurhluta landsins, aðskiln-
aðarsinnum í suðurhlutanum og
AQAP, einni af hreyfingum
hryðjuverkanetsins al-Qaeda.
Dældi fé í höfðingjana
Saleh hefur verið við völd í tæp
33 ár og sýnt mikil klókindi til að
tryggja sér stuðning ættbálkanna.
Hann hefur myndað bandalag með
tugum ættbálkahöfðingja, dælt í þá
vopnum og peningum og skipað þá í
mikilvæg embætti. Þegar hann hef-
ur tryggt sér hollustu ættbálka-
leiðtoga með þessum hætti hefur
hann yfirleitt um leið tryggt sér
stuðning nær alls ættbálksins. Fjár-
austur Saleh í bandamenn sína hefur
einnig getið af sér öfund annarra
ættbálkaleiðtoga og einræðisherr-
ann hefur ekki vílað það fyrir sér að
etja ættbálkum saman sjái hann sér
hag í því til að geta haldið áfram að
deila og drottna.
Saleh lýsti því eitt sinn hvernig
það væri að stjórna Jemen og lét þau
orð falla að það væri „eins og að
dansa á hausum snáka“.
Svo virðist sem þessum dansi
fari senn að ljúka því fregnir herma
að meirihluti þeirra sem taka þátt í
fjöldamótmælunum í Sanaa sé úr
ættbálkum sem fengið hafi nóg af
fjáraustri hans í höfðingjana á sama
tíma og fólkið lepur dauðann úr skel.
„Þetta kom okkur öllum á óvart,“
hefur The New York Times eftir
Mohamed Qadhi, þingmanni sem
sagði sig úr flokki Saleh eftir að
leyniskyttur skutu 52 mótmælendur
til bana í Sanaa í vikunni sem leið.
„Fólkið í ættbálkunum fylgdi venju-
lega höfðingja sínum og forsetinn
taldi að það myndi gerast. Það sem
hefur hins vegar gerst núna er að
flestir eru með sína eigin skoðun.“
Andstæðingar Saleh hafa hafn-
að tilboði hans um að mynda þjóð-
stjórn, efna til kosninga til nýs þings
sem myndi síðan velja nýjan forseta
fyrir lok ársins. Þeir segja tilslökun-
ina hafa komið alltof seint.
Fer „dansi á snákunum“
í Jemen senn að ljúka?
 Saleh forseti virðist vera að missa tökin á ættbálkunum
Reuters
Hafa fengið nóg Stjórnarandstæðingar í Sanaa hrópa vígorð gegn Ali Ab-
dullah Saleh og krefjast þess að hann láti af embætti forseta þegar í stað.
200 km
SÓMALÍA
Al Mukhalla
JEMEN Í HNOTSKURN
Heimildir: Reuters, CIA World Factbook Ljósmynd: Reuters
Flatarmál
Íbúafjöldi
Atvinnuleysi
Hlutfall fátækra
Lífslíkur karla
Lífslíkur kvenna
Þjóðartekjur
Íbúar í þéttbýli
527.968 ferkm
24,13 milljónir
35%
45,2%
63 ár
67 ár
122.000 kr. á mann
31%
JEMEN
Sanaa
Aden
Aden-flói
Indlandshaf
SÁDI-
ARABÍA
Ó
M
A
N
Ali Abdullah
Saleh forseti
1978 Kjörinn forseti
Norður-Jemens
1990 Varð forseti
Jemens eftir að
jemensku ríkin voru
sameinuð *
AFRÍKA
18. mars
Leyniskyttur skjóta
52 mótmælendur
til bana í Sanaa
2. mars Stjórnarand-
staðan leggur fram
áætlun um valda-
skipti og afsögn Saleh
20. mars
Saleh víkur
ríkis-
stjórn sinni frá
22. mars Háttsettir
herforingjar og
sendiherrar snúast á sveif
með mótmælendunum
3. febr. Um 20.000
manns taka þátt í
götumótmælum í
höfuðborginni, Sanaa
13. febr. Hundruð
manna ganga að
forsetahöllinni til að
krefjast afsagnar Saleh
Mar
Febrúar
NÝLEGIR ATBURÐIR
* Norður-Jemen fékk sjálfstæði frá Tyrkjaveldi árið 1918. Bretar héldu Suður-Jemen sem
verndarsvæði til ársins 1967. Suður-Jemen varð þá kommúnistaríki. Löndin tvö voru
sameinuð formlega 22. maí 1990.
Læknir í borginni Misrata í Líbíu
sagði í gær að minnst 109 manns
hefðu beðið bana í vikulöngum
árásum liðsmanna Muammars
Gaddafis á borgina. Hann sagði að
yfir 1.300 manns hefðu
særst í árásunum, þar af um
80 alvarlega.
Liðsmenn Gaddafis ein-
ræðisherra hafa beitt skrið-
drekum í árásunum og leyni-
skyttur hafa skotið á fólk í
borginni.
„Lið Gaddafis hefur lagt
aðalgötuna undir sig –
leyniskyttur eru á þökum húsa við
götuna. Þeir skjóta á alla sem fara
á aðalgötuna og nálægar götur,“
hafði fréttavefur breska ríkis-
útvarpsins eftir einum borgar-
búanna.
Hjálparsamtök segja að neyðar-
ástand hafi skapast í Misrata
vegna umsáturs liðsmanna Gadd-
afis. Skortur er á lyfjum og öðrum
birgðum og vatnslaust er í sjúkra-
húsum borgarinnar. Íbúar borgar-
innar eru hátt í 200.000.
Harðir bardagar geisuðu einnig í
bænum Ajbadiya í gær.
Neyðarástand vegna árása
MIKIÐ MANNFALL Í UMSETINNI BORG
Skannaðu kóðann
til að lesa það nýj-
asta um átökin