Morgunblaðið - 25.03.2011, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. MARS 2011
mynt. Icelandic Group er alþjóðlegt
framleiðslu- og sölufyrirtæki sjáv-
arafurða og mjög lítill hluti við-
skipta félagsins tengist Íslandi.
Eimskip er nú að þriðjungi í eigu
bandarísks fjárfestingafélags Yu-
caipa eftir nauðasamningaferli.
Tekjur félagsins byggjast í raun á
flutningsgjöldum í erlendri mynt
og lánveitendur og eigendur eru að
verja sína stöðu eins og gildir
reyndar einnig um Icelandic Group.
Stærsti hluti af tekjum Landsvirkj-
unar tengist orkusölu í erlendri
mynt til erlendra álfyrirtækja hér
á landi. Eingöngu hluti af fjár-
mögnunarþörf Landsvirkjunar er í
hendi og óvíst með lánakjör á því
sem eftir er.
Til viðbótar við augljósan vanda
fyrirtækja og heimila getur rík-
issjóður ekki farið í alþjóðlegt
skuldabréfaútboð nú eins og aðrar
þjóðir notfæra sér þegar vextir eru
lágir erlendis. Eftir 1-2 ár er ekki
víst að kjörin verði jafn góð. Gjald-
eyrishöft gera stöðuna enn erfiðari
og því mikilvægt að áframhaldandi
deilur um Icesave auki ekki enn á
vandann.
Sem betur fer eru áðurnefnd fyr-
irtæki enn með höfuðstöðvar hér á
landi og vonandi verður svo áfram,
en stærsti hluti íslensks atvinnulífs
og atvinna fólks tengist litlum og
meðalstórum fyrirtækjum og
rekstri ríkisfyrirtækja. Það streym-
ir ekki erlent lánsfé til þeirra og
bankar hér á landi eru að mjög
takmörkuðu leyti í stakk búnir að
fjármagna fjárfestingu og upp-
byggingu íslensks atvinnulífs. Ís-
lensk fyrirtæki búa við mun lakari
lánskjör innanlands en keppinautar
þeirra erlendis ef þau fá þá yfirleitt
einhverja lánafyrirgreiðslu. Þetta
ógnar verulega samkeppnihæfni ís-
lenskra fyrirtækja, bæði til
skemmri og lengri tíma.
Lánshæfismat þjóðarinnar og
fyrirtækja mun trúlega lækka ef
Icesave er hafnað. Það er mikill
ábyrgðarhluti að láta eins og höfn-
un Icesave-samningsins hafi lítil
áhrif á íslenskt atvinnulíf og að við
getum auðveldlega sparað okkur að
borga.
Slæmt ástand efnahags- og at-
vinnumála birtist okkur á hverjum
degi. Þetta á ekki að koma á óvart
miðað við efnahagshrun og núver-
andi stjórnarstefnu, en ástandið
lagast ekki með afneitun um nei-
kvæð áhrif þess að synja fyrirliggj-
andi samningi um Icesave staðfest-
ingar. Fjölmiðlar verða að vera
faglegir í sinni umfjöllun um stöð-
una frekar en að rangtúlka fréttir
og byggja upp óraunhæfar vænt-
ingar hjá þjóðinni um lánamögu-
leika og lánakjör fyrirtækja í land-
inu.
Á forsíðu Morg-
unblaðsins hinn 18.
mars sl. var frétt með
fyrirsögninni, „Fé
fæst til Íslands á ný“.
Þar er fjallað um lán-
tökur fyrirtækja er-
lendis og Össur, Mar-
el, Icelandic Group,
Eimskip og Lands-
virkjun m.a. nefnd í
því sambandi. Fréttin
á að sýna fram á að það sé nú til-
tölulega auðvelt að fá lánsfé erlend-
is frá og allt í lagi að hafna Ice-
save-samningnum.
Ég þekki nokkuð til rekstrar og
fjármögnunar þeirra ágætu fyr-
irtækja sem Morgunblaðið taldi
upp og leyfi mér að fullyrða að
fréttin gefur mjög villandi mynd af
því sem er að gerast á fjár-
málamarkaði hér á landi. Fyrr-
greind fyrirtæki eru alþjóðleg og
þeim hefur tekist að fjármagna
sinn alþjóðlega rekstur þrátt fyrir
efnahagshrun og þrátt
fyrir óvissu með nið-
urstöðu Icesave-
málsins. Eingöngu
hluti af lánsfé þessara
fyrirtækja, að undan-
skilinni Landsvirkjun,
mun koma til Íslands
og fyrirsögnin „Fé
fæst til Íslands á ný“
er undarleg fréttaskýr-
ing og til þess fallin að
búa til óraunhæfa
bjartsýni. Fæst ís-
lenskra fyrirtækja búa
við þær aðstæður að geta sótt
lánsfé með sama hætti og þau sem
greint var frá hér á undan, jafnvel
ekki íslensku bankarnir og rík-
issjóður.
Sum þessara fyrirtækja eru að
stórum hluta í eigu erlendra aðila
og viðskipti þeirra að mestu utan
Íslands og í erlendri mynt. Össur
er t.d. alþjóðlegt fyrirtæki að 2/3 í
eigu Dana og með tiltölulega litla
sölu til innlendra aðila. Marel er
einnig eins og Össur í alþjóðlegum
rekstri með sínar tekjur í erlendri
Mikilvægi faglegrar umfjöllunar í Icesave-málinu
Eftir Þorkel Sig-
urlaugsson
Þorkell Sigurlaugsson
» Fjölmiðlar mega
ekki byggja upp
óraunhæfar væntingar
hjá þjóðinni um lána-
möguleika og lánakjör
fyrirtækja í landinu ef
við höfnum Icesave-
samningnum.
Höfundur er framkvæmdastjóri.
Ekki var laust við að
manni brygði illilega
við lestur skýrslu
starfshóps mennta-
ráðs Reykjavík-
urborgar er hún fyrst
kom fram en í henni
eru kynntar tillögur að
sameiningu nær allra
leikskóla í Breiðholt-
inu við annan. En þess
ber jafnframt að geta
að í engu öðru hverfi
Reykjavíkurborgar eru fyrirhug-
aðar jafn margar sameiningar og í
Breiðholtinu. „Aðför að Breiðholt-
inu,“ segja sumir íbúar hverfisins og
er það alls ekki vægt til orða tekið
enda lýgur tölfræði skýrslunnar
ekki.
Hraunborg er einn af þessum fjöl-
mörgu leikskólum sem starfshóp-
urinn leggur til að sameinist öðrum
leikskóla í hagræðingarskyni eða
nánar tiltekið leikskólanum Ösp í
efra Breiðholti.
Ekki verður séð að starfshópur
menntaráðs leggi fram nein haldbær
rök fyrir sameiningu Hraunborgar
og Aspar. Því miður læðist að manni
sá grunur að niðurstöður hópsins
hafi verið settar fram í miklum flýti
og að hluta til að vanhugsuðu máli,
sérstaklega í ljósi þess að það er
engan veginn sýnt fram á faglegan
eða fjárhagslegan ávinning af þeim.
Til að mynda var beinlínis um rang-
færslu að ræða í skýrslu starfshóps-
ins er snéri að rökstuðningi fyrir
sameiningu þessara tveggja leik-
skóla. Bara sú einfalda staðreynd að
það eru ekki 300 m á milli þeirra
heldur 478 m í beinni loftlínu og allt
að 800 m í akstursleið (heimild:
www.googlearth.com ).
Hvernig getur t.d. samnýting
mötuneyta verið talin raunhæfur
kostur m.v. þessa fjarlægð? Hvernig
á leikskólastjóri að hafa þá nauðsyn-
legu faglegu yfirsýn sem starfið
krefst af honum í krafti forystu og
rekstrar á hlaupum á milli leikskól-
anna?
Varla getur talist faglegur ávinn-
ingur í því að fækka menntuðu
starfsfólki þessara leikskóla sem
óumflýjanlega mun eiga sér stað ef
þessi sameining verður að veruleika.
Hlutfall menntaðra leikskólakenn-
ara í Reykjavíkurborg er í dag ein-
ungis um þriðjungur af starfsfólki
þeirra. Það hlutfall mun verða enn
lægra ef sameiningar ganga yfir og
stjórnendum leikskólanna verður
sagt upp. Ég leyfi mér jafnframt
stórlega að efast um að þessi atlaga
að leikskólakennarastéttinni og sér í
lagi að kvenstjórnendum hennar sé í
samræmi við stefnu borgaryfirvalda
í jafnréttismálum og í
samræmi við jafnrétt-
isáætlun hennar.
Fjárhagslegur ávinn-
ingur við sameiningu
Hraunborgar og Aspar
er vægast sagt stórt
spurningarmerki í
þessari jöfnu, enda alls
kostar óvíst hvort jafn-
mikill sparnaður muni
hljótast af þessari sam-
einingu eins og af er lát-
ið. Það kallar á fjár-
magn að umturna starfi
þessara tveggja skóla og koma á
nýju skipulagi. Móta þarf eina heild-
ræna sýn og markmið úr tveimur
ólíkum stefnum, en slíku verður ekki
á komið nema með mikilli vinnu
stjórnenda leikskólanna og slík
vinna kallar á frekara fjármagn úr
sjóðum borgarinnar. Forðast skal
því að eyðileggja hið góða starf sem
unnist hefur í leikskólanum Hraun-
borg undir faglegri stýringu stjórn-
enda og starfmanna hans, fyrir
ávinning sem í besta falli getur kall-
ast óljós. Skaðinn verður ekki aftur
tekinn, eftir að hann er skeður.
Ég geri mér fyllilega grein fyrir
því að Reykjavíkurborg býr við
þröngan fjárhagslegan stakk og
verður því að leita allra leiða til að
draga úr útgjöldum, en ekki gera
það á kostnað barna okkar. Ég
krefst því þess fyrir hönd dætra
minna og annarra barna í Reykjavík
að leitað verði allra leiða til sparnað-
ar áður en til uppsagna starfsfólks
leikskólanna kemur.
Einnig skora ég á borgaryfirvöld
að forgangsraða verkefnum þannig
að útsvar mitt og annarra borgarbúa
fari í lögbundin verkefni sem þola
ekki frekari niðurskurð, eins og t.d.
menntun barna okkar, en ekki ólög-
bundin verkefni. Framtíð barna okk-
ar er í húfi.
Í huga mínum hefur von um fögur
fyrirheit Besta flokksins og Sam-
fylkingarinnar í formi átaksins „111
Reykjavík“ gjörsamlega snúist upp í
andhverfu sína.
Kæri Jón Gnarr borgarstjóri, hve-
nær kemur „nei bara djók“ vegna
þessara sameiningartillagna?
Sameining, nei takk
Eftir Finn Tryggva
Sigurjónsson
Finnur Tryggvi
Sigurjónsson
» Því miður læðist að
manni sá grunur að
niðurstöður hópsins hafi
verið settar fram í mikl-
um flýti og að hluta til
að vanhugsuðu máli …
Höfundur er viðskiptafræðingur og
er faðir barns í leikskólanum Hraun-
borg í Efra-Breiðholti.
Hinn 2. september
2010 byrjaði frið-
arráðstefna í Wash-
ington á milli Ísraela
og Palestínumanna
með pompi og prakt,
að undirlagi Banda-
ríkjanna, BNA.
Abbas, forseti Pal-
estínu, tilkynnti í
setningarræðu sinni
að slíta yrði viðræð-
unum ef Ísraelar myndu ekki
framlengja byggingarbannið á her-
teknum svæðum, sem rann út 26.
september 2010. Þessi bygging-
arstarfsemi er ólögleg samkvæmt
alþjóðalögum. Starfsemin fer fram
á svæðum sem rænt hefur verið
frá Palestínumönnum og eru óum-
deilanlega þeirra eign, þó að Ísr-
aelar haldi fram hinu gagnstæða.
Þeir telja sig mega taka land frá
Palestínumönnum að vild, þar sem
ekkert formlegt ríki Palestínu var
og er til frá því að vopnahléslínan
var sett 1967 og þar með engin
landamæri. Þvílík einföldun! Í
landamæraviðræðum fara því fram
hrein hrossakaup og hafa Palest-
ínumenn þegar afsalað sér stóru
svæði til Ísraela. Samt vilja Ísrael-
ar meira, þeir eru óseðjandi.
Netanyahu, forsætisráðherra
Ísraels, þvældi tilfinningaþrungið
um frið í setningarræðu sinni.
Sagði hann m.a. að Ísraelar hefðu
sýnt fram á að þeir vildu frið með
því að skila áður herteknum land-
svæðum eftir stríðið 1967. Hvers
konar þvæla er þetta?
Rétt er að þeir skil-
uðu hinni nánast
óbyggðu herteknu
Sínaí-eyðumörk til
Egyptalands (1980/82)
með því skilyrði þó að
landið yrði herlaust.
Öðru máli gegnir
með Jórdaníu. Palest-
ínu vestan Jórdanár-
innar var stjórnað af
Jórdaníu og náði til
landamæra sem Sam-
einuðu þjóðirnar settu
1947 undir mótmælum frá Palest-
ínumönnum og Arababandalaginu.
Þessi landamæri áttu að skilja að
griðland fyrir Gyðinga og Araba.
Jerúsalem var undanskilin þessari
skiptingu og átti að vera undir al-
þjóðlegri stjórn. En á árunum
1947-1949 innlimuðu Ísraelar V-
Jerúsalem auk landsvæðis frá Pal-
estínu sem er stærra en allur V-
bakki og Gazasvæðið í dag, og
fylgdi því hrottaleg þjóðarhreins-
un. A-Jerúsalem tilheyrði áfram V-
bakkanum, enda nánast eingöngu
byggð Palestínumönnum. En eftir
stríðið 1967 gerðu Ísraelar einnig
tilkall til A-Jerúsalem og innlim-
uðu enn einu sinni stórt svæði af
þáverandi V-bakka. Auk þess byrj-
aði landrán með stofnun á ólögleg-
um landnemabyggðum á hertekn-
um svæðum í skjóli hers.
Og þá talar Netanyahu um frið
og fórnir af hálfu Ísraela! Þvældi
hann síðar um landið sem Guð gaf
Gyðingum (auðvitað einnig rænt
frá öðrum eins og skráð er í Bibl-
íu) og sem byggt hafi verið af þeim
síðustu 3000 ár. Hafa skal í huga
að um 1914 bjuggu um 85.000 Gyð-
ingar í allri Palestínu á um 7% af
landinu í friði meðal milljóna Pal-
estínuaraba. Netanyahu þvældi
áfram um að hægt væri að deila
þessu litla landi með öðrum en
Gyðingum. Hvers konar tilboð!!!
Er þetta ávísun á það að Ísrael
ætlar sér að innlima V-bakkann að
öllu leyti, svo landræningjabyggðir
verði „löglegar“? Þetta virðist vera
staðreynd frekar en tilgáta. Þetta
má aldrei gerast!
Þessi ætlun sást einnig vel þann
23.11.2010 þegar ísraelskur her
jafnaði við jörðu og þurrkaði út
heilt palestínskt þorp á V-
bakkanum í Jórdandal. Þann
30.11.2010 ruddu Ísraelar í burtu
palestínskum byggingum í A-
Jerúsalem til að rýma fyrir 130
ísraelskum sem nýlega voru sam-
þykktar af ísraelskum yfirvöldum.
Lýstu Ísraelar því yfir að palest-
ínsku byggingarnar hefðu verið
reistar án leyfis Ísraela. Þetta
endurtók sig 19. febrúar 2011.
Hver gefur Ísraelum rétt til að
dæma um það hvort byggingar í
annarra manna landi séu óleyfileg-
ar til þess eins að leyfa eigin trú-
bræðrum að ræna landið og að
byggja þar sjálfir?
Ísraelar ræna ekki einungis
landinu heldur einnig vatninu.
Ekki nóg með það að þeir tappi
vatninu af palestínska V-bakk-
anum með safnæðum í kringum
herteknu svæðin og af stærsta
vatnsbóli Palestínu, heldur
skammta Ísraelar 1.450m3 af vatni
á ári á hvern íbúa til landræn-
ingjabyggðar á meðan þeir
skammta til palestínsku heima-
manna aðeins 83m3.
Mönnum er jafnvel rænt af Ísr-
aelum eins og gerðist fyrir nokkr-
um árum þegar tugir palestínskra
ráðherra og þingmanna voru
numdir á brott. Þeir drepa jafnvel
eins og atburður í Hebron þann
8.1. 2011 sýnir: Eftir að Abbas,
forseti Palestínu, náðaði nokkra
pólitíska palestínska fanga ruddust
ísraelskir hermenn inn í íbúðir
þeirra, handtóku sex þeirra en í
sjöunda skiptið fóru Ísraelar húsa-
villt og drápu blásaklausan mann,
sofandi í rúmi sínu og báðust af-
sökunar eftir á! Þvílík huggun!
Útþenslustefna Ísraela sést vel í
sambandi við innflytjendastefnuna.
Á meðan Gyðingar um heim allan
eru beinlínis hvattir til búsetu í
Ísrael, fá palestínskir flóttamenn
ekki leyfi til að snúa til sinna
heimahaga, í það sem Ísraelar
kalla Ísrael. Innflytjendur af Gyð-
ingaættum eru jafnvel hvattir til
að setjast að í ræningjabyggðum á
herteknum svæðum og eru ofan á
allt verðlaunaðir fyrir það með
skattaívilnun frá ríkinu.
Þegar Sameinuðu þjóðirnar
leggja fram ályktun gegn Ísrael
um yfirgang þeirra, kæra Ísraelar
sig kollótta um það og BNA sitja
hjá eða beita neitunarvaldi. Þetta
hefur gerst margoft, nú síðast 18.
febrúar 2011
Friður á milli Ísraela og
Palestínumanna?
Eftir Edmund
Bellersen »Um 1914 bjuggu um
85.000 Gyðingar í
allri Palestínu á um 7%
af landinu í friði meðal
milljóna Palestínu-
araba.
Edmund Bellersen
Höfundur er tæknifræðingur.
Móttaka
aðsendra
greina
Morgunblaðið birtir alla út-
gáfudaga aðsendar umræðu-
greinar frá lesendum. Blaðið
áskilur sér rétt til að hafna
greinum, stytta texta í samráði
við höfunda og ákveða hvort
grein birtist í umræðunni eða í
bréfum til blaðsins.
Blaðið birtir ekki greinar,
sem eru skrifaðar fyrst og
fremst til að kynna starfsemi
einstakra stofnana, fyrirtækja
eða samtaka eða til að kynna
viðburði, svo sem fundi og ráð-
stefnur.