Morgunblaðið - 02.04.2011, Qupperneq 31

31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. APRÍL 2011
Þjóðir í Evrópu
skulda mikið en mis-
mikið. Taflan hér fyr-
ir neðan veldur yf-
irmönnum í ESB
miklu hugarangri.
Hún sýnir skulda-
stöðu nokkurra landa
í Evrópu. Grikkir og
Írar eru núna í gjör-
gæslu ESB og Portú-
galar í dyragættinni.
Samkvæmt töflunni
hér stöndumst við Íslendingar inn-
tökuskilyrðin í gjörgæslu ESB.
Skuldir sem hlutfall af VLF
Skuldir Heildar-
ríkissjóðs skuldir
Portúgal 99% 232%
Írland 113% 1305%
Grikkland 137% 167%
Ísland 117% 260%
Talnaglöggir menn telja að af-
skrifa verði skuldir hjá viðkom-
andi löndum. M.a. Kenneth Rogoff
heimsþekktur hagfræðiprófessor
frá Harvard. ESB vill ekki fara þá
leið. ESB myndar neyðarsjóð sem
fær fjármuni frá stærstu bönkum
Evrópu. Sá sjóður lánar viðkom-
andi þjóðum peninga sem síðan
eru notaðir til að
endurreisa gjaldþrota
banka. Þessir bankar
geta því endurgreitt
skuldir sínar til stóru
bankanna sem lánuðu
í stóra neyðarsjóð
ESB. Þessi hringrás í
boði yfirmanna ESB
tryggir bankakerfinu
líf en setur samtímis
allan kostnaðinn á
herðar almennings í
viðkomandi löndum.
Núverandi banka-
kreppa hefur af-
hjúpað ESB sem verkfæri banka-
kerfisins en ekki almennings.
Þúsundum saman mótmæla verka-
lýðsfélög og almenningur um víða
Evrópu en hafa takmarkaðan
snertipunkt við hið ólýðræðislega
valdakerfi framkvæmdavalds
ESB. Þing þjóðlandanna hafa af-
salað sér völdum til fram-
kvæmdavaldsins í ESB og Evr-
ópuþingið er nánast valdalaust í
þessu tafli.
Átökin eru hörð á milli skuldara
og lánardrottna. Hugsanlega mun
evrusvæðið bresta vegna þess að
almenningur í Evrópu mun ekki
sætta sig við afarkjör bankanna.
Hvað er það sem heillar íslenska
vinstri stjórn til að leggja ríkustu
bönkum Evrópu lið við innheimtu
á misheppnaðri lánastarfsemi
þeirra? Samtímis samþykkir sama
vinstri stjórn að rústa áratuga
baráttu verkalýðsfélaga í velferð-
armálum. Ekki er raunhæft að
ætla að um sé að ræða hugsjónir
hjá „vinstri“ stjórninni og því er
um annað hvort að ræða þrælsótta
eða einhver hlunnindi þeim til
handa.
Rök almennings í Evrópu eru
að mistök bankakerfisins eigi ekki
að lenda á skattgreiðendum. Það
eru sömu rök og andstæðingar
Icesave á Íslandi hafa. Rök fram-
kvæmdavaldsins í ESB eru þau að
veröldin fari til fjandans ef bönk-
unum sé ekki bjargað. Já-sinnar á
Íslandi eru því sammála fram-
kvæmdavaldinu í ESB og tala því
máli lánardrottna en ekki skuld-
ara, almennings.
Eftir Gunnar Skúla
Ármannsson »Hvað er það sem
heillar íslenska
vinstri stjórn til að
leggja ríkustu bönkum
Evrópu lið við inn-
heimtu á misheppnaðri
lánastarfsemi þeirra?
Gunnar Skúli
Ármannsson
Höfundur er læknir.
Hvað rekur Íslendinga
í faðm lánardrottna Evrópu
Sagt hefur verið að íslensk stjórn-
völd hafi með aðgerðum sínum mis-
munað innstæðueigendum eftir bú-
setu og valdið þeim verulegum skaða.
Því er sagt betra að samþykkja Ice-
save-samningana, ella fari málið fyrir
dómstóla og niðurstaðan verði verri
fyrir Íslendinga. Þar með er ekki öll
sagan sögð.
Við fall bankakerfisins haustið 2008
voru dregnar varnarlínur með það að
marki að tryggja að hrun bankakerf-
isins myndi ekki leiða til allsherjar
kerfishruns á Íslandi.
Meðal þess sem var
verndað var greiðslu-
miðlun innanlands.
Greiðslumiðlun er
grunnstoð í hagkerfi
landsins. Hugtakið
greiðslumiðlun lýsir
því kerfi sem tryggir
að fyrirtæki geti greitt
laun, að hægt sé að
greiða reikninga og að
kortaviðskipti gangi
snurðulaust fyrir sig.
Ljóst er að hefði
greiðslumiðlun fallið
hefðu mikil verðmæti
tapast. Innstæður eru grundvöllur
greiðslumiðlunar. Sett voru neyðarlög
sem gerðu tvennt til að tryggja
greiðslumiðlun. Annars vegar voru all-
ar innstæður gerðar að forgangskröfu
og hins vegar fékk FME heimild til að
stofna nýja banka.
Það að allar innstæður skuli hafa
verið gerðar að forgangskröfu bætti
hag þeirra sem áttu innstæður á Ice-
save-reikningum umtalsvert. Í því
samhengi er rétt að benda á grein
Jóns Gunnars Jónssonar sem birtist í
Morgunblaðinu 31. mars sl. um málið.
Endurheimtur hefðu verið um 50% en
verða um 90% skv. síðasta mati skila-
nefndar Landsbankans. Í Icesave-
deilunni er því ekki deilt um forgang
innstæðna.
Hitt atriðið er svo stofnun nýju
bankanna. Þar var neyðarlögunum
beitt og greiðslumiðlun innanlands
tryggð. Þá voru innlendar innstæður
upp á 431 milljarð fluttar yfir í nýja
Landsbankann ásamt innlendum
eignum upp á 431 milljarð en Icesave
innstæður upp á 1.319 milljarða skild-
ar eftir í þrotabúinu og eignir upp á
1.175 milljarða.
Miðað við ofangreindar tölur mætti
í fyrstu álykta að ef nýi Landsbankinn
hefði ekki verið stofnaður hefðu end-
urheimtur vegna Icesave verið 3%
hærri, að hámarki. Sem sagt um 93% í
stað þeirra 90% sem skilanefndin hef-
ur áætlað. Hinsvegar er mikilvægt að
hafa í huga að þessi að-
gerð var framkvæmd til
að koma í veg fyrir kerf-
ishrun sem hefði leitt af
sér rýrnun á innlendum
eignum Landsbankans,
en við fall hans voru veru-
legar eignir þrotabúsins
innlendar. Ljóst er að
hefði greiðslumiðlun fallið
væru endurheimtur í Ice-
save verulega lægri en
90%. Meðfylgjandi mynd
sýnir hvernig endur-
heimtur hefðu verið án neyðarlaga og
með aðgerðum stjórnvalda. Appels-
ínugula línan sýnir svo hvert endur-
heimtuhlutfall hefði orðið án stofnunar
nýja Landsbankans en með setningu
neyðarlaga.
Hafa verður í huga að aðgerðir ís-
lenskra stjórnvalda voru til þess falln-
ar að verja greiðslumiðlun Íslands
gegn falli. Hefði það ekki verið gert
hefðu eignir gamla Landsbankans
rýrnað enn frekar þar sem verulegur
hluti þeirra var innlendar eignir. Tjón
Breta og Hollendinga hefði orðið mun
meira en raun varð.
Því er haldið fram að dómstólaleiðin
sé varhugaverð vegna þess að Ísland
gæti verið dæmt fyrir mismunun
vegna aðgerða sinna. Þá þarf hins veg-
ar að sýna fram á að mismunun hafi
valdið beinum og verulegum skaða.
Svo er ekki. Tökum upplýsta ákvörð-
un.
Eftir Sigurð
Hannesson
»Hefði greiðslumiðlun
ekki verið tryggð
hefðu eignir gamla
Landsbankans rýrnað
enn frekar þar sem
verulegur hluti þeirra
voru innlendar eignir.
Sigurður
Hannesson
Höfundur er stærðfræðingur.
Hvaða skaða?
Endurheimtur Icesave innstæðna
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Fræðilegt hámark (91,8%)
Án aðgerða
stjórnvalda
Með aðgerðum
stjórnvalda
43,7%
89,1%
Vorboðinn ljúfi Lóur þessar flugu fagurlega saman á Álftanesinu í gær en lóan er sá fugl sem landsmenn taka hvað mest fagnandi enda syngur hún inn sjálft vorið kærkomna.
Ómar
Lee Bucheit kveðst
ekki vilja vera í spor-
um Íslendinga; þurfa
ganga að kjörborði og
greiða atkvæði með
eða á móti hinum lán-
lausa Icesave-III-
samningi. Þetta eru
undarleg orð frá
manninum sem leiddi
íslensku samninga-
nefndina í viðræðum
við Breta og Hollendinga. Það liggur
fyrir að Icesave-III hangir yfir þjóð-
inni út þennan áratug – og lengur.
Ef gengi lækkar um 2% á ársfjórð-
ungi, samkvæmt greiningu GAMMA
til fjárlaganefndar breytast millj-
arðatugir í hundruð milljarða. Gengi
íslensku krónunnar
hefur á undanförnum
mánuðum lækkað um
8% og aflandsgengi
krónunnar í hæstu
hæðum. Óvissan er
mikil.
Nú er Bucheit kom-
inn hingað til lands
fyrir silfurpeninga úr
tómum ríkissjóði til
þess að telja þjóðina á
að samþykkja ólögv-
arðar kröfur Breta og
Hollendinga. Bucheit
lætur stjórnvöld etja sér á foraðið.
Það er honum ekki til sóma. Annar
stuðningsmaður Icesave, Tryggvi
Þór Herbertsson, segir að menn
verði að kyngja ælunni, hvort sem
þeim líki betur eða verr. Minn gamli
félagi af Stöð 2, Tryggvi Þór, er
þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
Kjörorð flokks hans eru: Gjör rétt,
þol ei órétt.
Báðir þessir annars ágætu menn
eru með óbragð í munni. Þeir biðja
þjóðina að kyngja ógeðsdrykknum
með sér. Við því er einfalt svar: Nei.
Með óbragð í munni
Eftir Hall
Hallsson » Báðir þessir annars
ágætu menn eru
með óbragð í munni.
Þeir biðja þjóðina að
kyngja ógeðsdrykknum
með sér. Við því er ein-
falt svar: Nei.
Hallur Hallsson
Höfundur er blaðamaður og rithöf-
undur.