Birtingur - 01.01.1958, Page 9

Hér er birtur til gamans kafli úr bréfi því,
er greiddi Hannesi götu að hljóðnemanum:
Hæstvirta útvarpsráð!
Hér með sendi ég yður handritið af sögu
þeirri, sem ég hef óskað eftir að fá að flytja
í útvarpið. En þar sem ég býst við hörðum
dómi frá yðar hálfu ... þá vil ég fyrst byrja
á því að tilkynna yður, að þetta er fyrsta
sagan, sem ég sendi út í heiminn, og er það
þar með skiljanlegt, að ég er alger viðvan-
ingur á sviði ritlistarinnar. Einnig get ég
reynt að afsaka mig með því, að ég sé eigi
nema sextán ára að aldri og hafi aldrei feng-
ið orð fyrir það á æfinni að vera neinum
sérstökum gáfum gæddur. En ef þér segið
nú, þrátt fyrir allar þessar afsakanir, að ...
sagan sé illa skrifuð, losarabragur á frásögn-
inni, efnið einskisvirði, allar lýsingar öfga-
kenndar ... þá verð ég að gerast minn eigin
málsvari og segja:
1. Efnið er ekki einskisvirði, ef það get-
ur vakið menn til umhugsunar um mann-
lífið.
2. Þó lýsingarnar megi kannski vera dá-
lítið öfgakenndar á köflum, þá getur maður
þekkt þær aftur sem raunverulega lýsingu
á lífinu, ef aðeins kafað er nógu djúpt í
brunn sannleikans og dregið örlítið úr ber-
sögli þeirra.
Og ef spurt er: Því að hafa lýsingarnar
öfgakenndar? Því að vera að láta menn hafa
fyrir því að kafa brunn sannleikans, ef hægt
er að komast hjá því?
Þá svara ég:
Til eru sofandi menn, sem lesa skáldrit að-
eins sér til skemmtunar og hugsa ekkert um
efnið á eftir ... Þessa menn verður að vekja
með hrópum og köllum, hrópa svo hátt, að
þeir rjúki upp með andfælum ... Maður
verður að höggva skarpa drætti í myndir
sínar, svo að þær verði eigi séðar í þoku
draumsins, heldur með alltsjáandi augum
vökunnar. Það, sem ég hef því aðeins gert
í sögu minni, er að bregða staðreyndunum
undir stækkunargler, gera hlutföllin risavax-
in milli þess fátæka og ríka, svo mein þjóð-
félagsins verði með augum séð, en búi eigi
í þokum undirvitundarinnar sem óséður
sannleikur ...“).
Þetta var á þeim árum sem Hólmjárn rak
hvað mestan áróður fyrir refarækt, segir
Hannes. Ég var farinn að svipast um eftir
vinnu sem gerði mér kleift að sinna skáld-
skapnum, og þetta sýndist mér tilvalið lífs-
starf fyrir rithöfund: ég þyrfti aðeins að
skreppa út stutta stund tvisvar á dag og
kasta kjötbita í tófurnar, en gæti þess á
milli setið við skrifborðið. Skömmu eftir
frægðarförina í útvarpið sigldi ég því til
Noregs, réðst til starfa á refabúi í gi’ennd
við Stafangur og vann þar eitt missiri. í
júní 1939 kom ég með Kötlu upp til Siglu-
fjarðar.
Og úr því hafa íslenzkar tófur farið að
fitna?
Ekki segi ég það nú kannski, eins og
skáldið sagði. Ég gerðist að vísu refahirðir
að Arnbjargarlæk í Borgarfirði um haustið,
en var orðinn leiður á öllu saman um jól, fór
þá til Grindavíkur og var þar fram yfir
hátíðir, byrjaði eftir áramótin að rífa upp
grjót í Öskjuhlíðinni ásamt bróður mínum,
en vorið og sumarið unnum við saman að
hreingerningum hér í bænum.
Einn daginn vorum við að gera hreint í
húsi vestur á Ásvallagötu. Þá kemur þar allt
3 Birtingur