Birtingur - 01.12.1958, Síða 25

Bragi: Þá liggur nærri að spyrja, hvort skáldin eigi að vera skáld hinna
andlegu kartöfluleysingja — yrkja fyrir þá eins og andinn innblæs þeim
— eða vera andlegir kartöfluframleiðendur sem seðji hungur manna?
Ari: Hreint og beint seðji hungur manna.
Bragi: Eftir því ættu skáldin að yrkja í samræmi við þær andlegu þarfir og
þann móttækileik fyrir skáldskap, sem fólkið hefur á hverjum tíma?
Ari: Já.
Bragi: En ef andlegum þörfum fólksins er ekki fullnægt með því, sem skáld-
unum býr innst í hug, og yrkingarmáti þeirra er því framandi, hvað eiga
skáldin þá að gera? Lítum á einhvern íslenzkan samtímaskáldskap til
að skýra málin. Hér eru Ljóð ungra skálda í útgáfu Magnúsar Ásgeirs-
sonar. Þar er urmull af ljóðum, sem fólk virðist hafa átt erfitt með að
tileinka sér eða ekki viljað sinna, væntanlega vegna þess að því finnist
þetta ekki kartöflur handa hungruðu fólki, heldur blóm.
Ari: Hvað segir ekki Jóhannes úr Kötlum um ljóð sín í lok stríðsins: að þau
muni dæmast til að deyja og hann væri glaður, ef þau yrðu talin með
þeim sem féllu — sem sagt glaður, ef þau hefðu átt einhvern aktívan
þátt í þessu stríði fyrir betra lífi.
Bragi: Já, þetta segir hann 1945 um þau kvæði sín sem bezt ættu þó að full-
nægja þeirri kröfu sem þú barst fram áðan: að þau seddu hungur kart-
öfluleysingjanna. En hann hefur ekki sagt þetta um seinni ljóð sín. Að
mínu viti fellir Jóhannes þennan harða dóm yfir kvæðum sínum einmitt
vegna þess, að undirniðri finnst honurn hann ekki hafa sinnt kröfum list-
arinnar sem skyldi vegna ákafalöngunar sinnar að verða að liði á líðandi
stund fyrst og fremst.
Ari: Það finnst mér ekki: hann segist sjálfur vera glaður, ef þessi ljóð geti
talizt með.
Bragi: 1 hópi þeirra sem féllu, já. Hann lítur með öðrum orðum svo á að þau
geti ekki átt langa lífdaga fyrir höndum. Þá hlýtur eitthvað að bresta á.
Ari: En hann hefur þá gi’einilega barizt fyrir einhverju öðru en langlifi sinna
eigin ljóða.
Bragi: En er það svo lofsvert? Ef skáld yrkir baráttuljóð, er það þá lofsvert að
yrkja þau þannig, að þau séu ekki nothæf nema eitt eða fá ár? Væri ekki
æskilegra, að þau ættu sama erindi við þá, sem standa í stríði eftir
hundrað ár, og hina sem bera hita og þunga baráttunnar í dag?
Jón frá Þegar talað er um boðskap í skáldskap, þá liggur hann auðvitað ekki
Pálmholti: alltaf á yfirborðinu, heldur á sér dýpri rætur en séð verði í fljótu bragði.
Bragi: Ætli þessi krafa um nothæfni ljóðanna í dægurbaráttunni sé ekki í býsna
mörgum tilfellum krafa um að þau séu nokkurs konar brúkskúnst: sam-
setningur sem pólitíkusarnir geti notað til uppfyllingar á krónískri and-
legri örbirgð sinni, þegar þeir eru að belgja sig upp frammi fyrir fólkinu
á þjóðmálafundum eða í kröfugöngum?
Birtingur 23