Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1984, Blaðsíða 222

220
Ritdómar
Furðulegra þótti mér samt þegar ég sá að Baldur birtir erindi úr Völuspá (bæði
með samræmdri stafsetningu fornri og nútímastafsetningu) (bls. 115) til stuðnings
eftirfarandi orðum sínum:
Islandskan ar det minst förándrade av de nordiska spráken. Formsystemet ar
orubbat och likasá det centrala ordförrádet i stort sett. Denna sprákliga kon-
tinuitet ár troligen unik. Som illustrationsexempel anförs nedan en stof ur
Eddadikten Völuspá (frán ca 1000) ... Sprákligt sett ár det ingenting som
hindrar att denna strof skulle ha blivit till just i dag (bls. 114).
Ekki ætla ég að setja út á þá fullyrðingu að íslenskan hafi breyst minnst norrænna
mála, en á hinn bóginn finnst mér heldur langt gengið að segja að það sé ekkert
sem „sprákligt sett“ hindri að Völuspárversið hafi verið ort í dag. Sverrir Tómas-
son (1983:130-131) bendir á að útgáfa fomrita með samræmdri stafsetningu nú-
tímans sé einhvers konar túlkun og
íslenskar fornbókmenntir era skrifaðar á máli sem í mikilsverðum atriðum er
frábragðið íslensku eins og hún er töluð í dag, enda þótt lítt breytt formgerð
málsins og íhaldssöm stafsetning hjálpi til að minnka þann mun, svo að flest-
um lesendum nú á dögum er hann alls ekki ljós, nema þar sem merking orða
hefur breyst (1983:131).
Sverrir segir einnig:
Allur þorri íslenskra lesenda getur þó eflaust lesið helstu íslendingasögur sér
til einhvers gagns án mikilla skýringa, en þegar önnur norræn miðaldaverk
eiga í hlut, eins og dróttkvæði eða eddukvæði, er hætt við að glósulaus hafi
lesandinn ekki erindi sem erfiði (1983:131).
Sverrir (1983:130) segir einnig frá því að í þýskum bókasöfnum séu íslenskar forn-
bókmenntir með íslenskri nútímastafsetningu flokkaðar með þýðingum en ekki
textaútgáfum sem þýðir að Þjóðveriar líta ekki á forníslensku og nútímaíslensku
sem sama málið. Baldur hefur að vísu valið tiltölulega auðskilið fornkvæði en þá
má spyrja af hverju hann valdi ekki einhverja dróttkvæða vísu t. d. eftir Sighvat
Þórðarson sem var uppi á 11. öld (sjá t. d. Turville-Petre 1976:77). Ég er ekki viss
um að það hefði gefið sömu mynd af hinni lítt breyttu íslensku.
4.
Alls 9 höfundar skrifa bókina svo ekki er hægt að komast hjá því að eitthvert
ósamræmi verði. Ekki varð ég þó var við mikið af slíku nema hvað sumir höfund-
anna nota ekki hljóðritun meðan aðrir nota hana að einhverju leyti. Höfundar
kaflanna um dönsku, íslensku, færeysku og grænlensku nota allir hljóðritun, þó
þeir mættu gera meira af því. Á hinn bóginn nota höfundar kaflanna um norsku,
sænsku, finnlandssænsku, finnsku og samísku hljóðritun lítið sem ekkert. Ef til
vill er það viljandi gert að nota hljóðritun lítið þar sem bókin er ekki cingöngu
ætluð þeim sem hafa lært hljóðritun, en mér finnst þetta vera til baga. Það kemur
t. d. ekki fram í kaflanum um finnsku að p, t og k eru fráblásturslaus (trúlega lík
eða eins og b, d og g í íslensku) í finnsku, en það kemur fram í kaflanum um finn-