Vera - 01.08.1992, Qupperneq 11

þeirri stöðu þvi barnseignar-
mynstrið hefur breyst milli kyn-
slóða. Konur sem eru komnar yfir
áttrætt í dag byrjuðu barneignir
seint og dreifðu þeim yíir langan
tíma, á meðan gamlar konur
morgundagsins voru yngri þegar
þær eignuðust börnin og eign-
uðust sín 2-3 börn tiltölulega
þétt. Börn þeirra verða komin
mjög nálægt ellilífeyrisaldri þegar
móðirin verður orðin gömul og
hjálparþurfi. Mæður sem eru 80
ára í dag geta hinsvegar leitað til
yngri barna þvi að þær eignuðust
börnin þegar þær voru orðnar
eldri. íslenskar konur eiga frekar
visan stuðning fjölskyldunnar
þegar Elli kerling ber að dyrum.
Þær eiga fleiri börn og systkini og
umgangast sína nánustu meira
en aldraðir annars staðar.
Eldri konur í dag
búa einar
Mikill munur er á aldurs- og
kynjaskiptingu íbúa Norðurland-
anna eftir byggðarlögum. Á öllum
Norðurlöndunum eru eldri konur
hlutfallslega ileiri en karlkyns
jafnaldrar þeirra bæði á þéttbýlis-
stöðum og í borgum. Á íslandi eru
konur 65% allra sem komnir eru
yíir áttrætt á höfuðborgarsvæð-
inu eða tæplega 2 konur á hvern
karl, en 57% utan höfuðborgar-
svæðisins. Hópur aldraðra sem
búa einir er alltaf að stækka og
þar eru konurnar líka íleiri. í
Danmörku búa 70% kvenna yflr
70 ára aldri einar en um 30%
karla. Á íslandi búa um 50% eldri
kvenna einar. Séð frá einu sjón-
arhorni getur þetta verið jákvætt.
Fleiri verða efnahagslega og fé-
lagslega sjálfstæðir og óháðir.
Hins vegar getur það að búa einn
líka leitt til einmanaleika, ein-
angrunar og þess að fá ekki þá
hjálp sem maður þarfnast.
Mat ó þjónustuþörf er
ólíkt eftir kynjum
Á öllum Norðurlöndúnum kemur
fram, að það að fá heimilishjálp,
virðist vera ólíkt eftir kynjum.
Fýrir karl er það nóg að búa einn,
en kona þarf að sýna fram á lélegt
heilsufar. Það má segja að í
hjónabandi fái karlarnir þjón-
ustu og ummönnun en konurnar
veita hana. Þetta hefur verið túlk-
að sem svo að karl í hjúskap þurfl
ekki hjálp hafl hann konuna.
Konurnar gifti sig til að öðlast
efnahagslegt öryggi, en karlarnir
til að fá umönnun.
Konurnar lifa lengur,
vinna meira og eru
veikari
íslenskar konur verða norrænna
kvenna elstar, en það er ekki þar
með sagt að rosknar norrænar
gamlar konur séu heilsuhraust-
ar. Á meðan karlar deyja úr lífs-
stílssjúkdómum eins og hjarta,-
æða og krabbameinssjúkdómum
lifa konurnar lengur en þjást af
fleiri sjúkdómum en karlkyns
jafnaldrar þeirra. Þetta eru stað-
reyndir lífsins íýrir eldri konur í
dag. Það er einnig athyglisverð
staðreynd að í ljós kom að aukin
tíðni krabbameins og aukin
dánartíðni af völdum krabba-
meins hefur átt sér stað hjá
íslenskum miðaldra og yngri-eldri
konum, m.ö.o. hjá gömlum kon-
um framtíðarinnar. Á sama tíma
hefur launuð atvinnuþátttaka
kvenna aukist mest á íslandi. Þar
með hefur einnig orðið mest
aukning í tvöföldu vinnuálagi á
íslenskar konur eru
virkastar í launavinnu
eldri kvenna á
Norðurlöndum
íslenskum konum; þvi þær sjá
um mestan hluta heimilisrekst-
urs auk þess að bera ábyrgð á
vinnu utan heimilis. íslenskar
konur eru virkastar í launavinnu
af eldri kvenna á Norðurlönd-
unum og íslenskar konur vinna
lengsta vinnuviku. Þrátt íýrir
aukið vinnuálag íslenskra
kvenna eru hvergi jafn fá
dagheimilis-og leikskólapláss per
100 börn og eins stuttur
viðverutími í skólum og hér á
landi. Þrátt fyrir þetta eignast ís-
lenskar konur fleiri börn en kyn-
systur þeirra á Norðurlöndunum.
Mætti í framhaldi af þessari stað-
reyndaupptalningu spyrja hvort
samhengi geti verið á milli þeirrar
hröðu þjóðfélagsþróunar sem hér
hefur orðið og þess að íslenskar
konur fái lífsstílssjúkdóma í
ríkari mæli en jafnaldra kyn-
systur þeirra á hinum Norður-
löndunum? Er ísland að missa
forskot sitt í því að eiga elstu
kerlingar norðursins?
Aukin menntun
hefur lítil óhrif
Fáar norrænar gamlar konur
hafa lokið meira en skyldunámi.
íslenskar konur hafa sótt i sig
11