Vera - 01.08.1993, Blaðsíða 17

SYSTRAÞEL
FÖTLUNARINNAR
vlrtust kröfur DAWN þó vera
„óhóflegar”, naumir sjóðir okkar
voru þegar tæmdir til fram-
kvæmda sem virtust varða flestar
konur. Eftir á að hyggja veit ég að
þegar ég var ófötluð kona óttaðist
ég fötlun.
Strax og ég kem aftur til Kanada
gref ég upp símanúmer DAWN í
kvenfrelsisfréttabréfi. Ég kemst
að raun um að viðfangsefni þeirra
eru hin sömu og mín (og kven-
frelsisbaráttunnar): Ósjálfstæði
og sjálfstjórn, ímynd og sjálfs-
virðing, vanmáttartilfinning, ein-
angrun, ofbeldi og særanleiki,
jafnrétti og aðgengi, kynhneigð.
Þremur árum eftir heilablæðing-
una fer ég á minn fyrsta fund hjá
DAWN í húsi KFUK.
Mér finnst ég þurfi að biðja af-
sökunar á sjálfri mér. Mér flnnst
ég réttlaus af því að ég er ekki
fædd fötluð og ekki eins illa fötluð
og margir aðrir. Ég hef sektar-
kennd vegna forréttinda minna
sem eru bundin stétt minni og
starfi (þar með taldar örorkubæt-
ur) og fjölskyldu. Ég er nýliði í
hreyfingu fatiaðra, ég hef ekki
borgað gjöld mín. (Hljómar þessi
bænasöngur ekki einmitt eins og
úr munni konu?)
Umræður okkar snúast um hið
persónulega og hið pólitíska af
þvi að fötlun - eins og kynferði,
kynþáttur, aldur og kynhneigð -
er félagsleg staða ekki síður en
líffræðileg. Meðlimir DAWN eru
yfirleitt atvinnulausar, fátækar
og búa einar. Það er dæmigert
hlutskipti fatlaðra kvenna. Þetta
er vitundarvakning eins og á
íyrstu dögum kvennahreyfingar-
innar. Við skiptumst á sársauka-
fullum (og fyndnum) reynslusög-
um, svipmyndum sameiginlegrar
reynslu. Við skiptumst á góðum
ráðum til að kljást við skrifræði
félagsmálaþjónustunnar og ráð-
leggingum um hvaða túrtappar
eru minnst óþægilegir við langar
setur. Það er upplífgandi að gráta
og hiægja með öðrum konum á
ný. Hér er ég ekki öðruvísi af því
að allir eru öðruvísi. Þetta er
systraþel fötlunarinnar. Heila-
blæðingin hefur tengt mig konum
sem áður voru ekki hluti af lífl
mínu - verkakonum með litla
menntun, konum með vitsmuna-
lega og geðræna fötlun, konum
sem eru líkamlega „afbrigðilegar"
þannig að ég hefði áður snúið
augliti mínu frá þeim í kurteisleg-
um vandræðahætti. Allt konur
eins og ég.
„Vfð erum konur. Við erum fatlað-
ar konur. Við erum misnotaðar
Eftir þrjú löng ár er ég loks reiðubúin
að taka siálfa mig í sátt
sem fatlaáa til frambuáar og án
batavonar. Viáurkenningin
erekki sérstakur atburður heldur
ferill \ stöáugri framvindu.
Eg læri meira um
hreyfingu fatlaöra. Eg hitti aárar
fatlaöar konur, sem veröa
félagar minir, systur, kennarar,
fyrirmyndir „á hjólum".
Ég kemst aö því og kemur ekki
á óvart, ab konur eru
leiðtogar í hreyfingum fatlaðra.
konur. Við erum systur þínar... Mál þín eru mál
okkar og sérhvert mál okkar er einnig mál þitt. ”
(Úr „Að mæta kröfum okkar: Handbók um að-
gengi fyrir sambýli" DAWN.júní 1991).
Ég uppgötva að það er auðveldara fyrir mig að
vera fötluð kvenfrelsiskona en fatlaður einstak-
lingur. Kvenfrelsishugmyndafræðin leyflr mér
að þykja vænt um sjálfa mig eins og ég er. Eft-
ir þrjú löng ár er ég loks reiðubúin að taka
sjálfa mig í sátt sem fatlaða til frambúðar og án
batavonar. Viðurkenningin er ekki sérstakur
atburður heldur ferill i stöðugri framvindu. Ég
læri meira um hreyiingu fatlaðra. Ég hitti aðr-
ar fatlaðar konur, sem verða félagar mínir,
systur, kennarar, fyrirmyndir „á hjólum”. Ég
kemst að því og kemur ekki á
óvart, að konur eru leiðtogar í
hreyfingum fatlaðra.
Vid erum öll fötluð
undir yfirborðinu
Kanadíska rannsóknarstofnunin
til að bæta hag kvenna (CRIAW)
heldur aðalfund sinn 1990 og
velur þemað: „Því oftar sem við
hittumst...” Fundurinn fjallar um
konur og fötlun. Ég ákveð að fara
ein til Prince Edward eyju. Það er
sameiginlegu átaki CRLAW og
DAWN að þakka að þessi sögulegi
atburður er ekki einungis full-
komlega aðgengilegur heldur
veitir okkur einnig styrk, bæði
fötluðum konum og ófötluðum.
Sérhver fötluð kona fær „systur”
sem veitir henni alla þá hjálp sem
hún þarfnast. Þannig lærir sú
ófatlaða um fötlun frá iýrstu
hendi. Þetta er frumraun íýrir
margar okkar. Hvað mér viðkem-
ur er þetta í fyrsta skipti sem ég
einkenni mig opinberlega sem
fatlaða konu og ég nýt í ríkum
mæli félagsskapar annarra. Þetta
er iýrsta ráðstefna margra vegna
þess að fatlaðar konur eru oft svo
einangraðar. Þær læra af reynslu
gamalreyndra kvenfrelsiskvenna.
Margar hinna svonefndu ófötl-
uðu kvenna þreyta líka sína
frumraun. Kay Maepherson, 79
ára og Muriel Duckworth, 83 ára
eru valinkunnar friðar- og
kvennabaráttukonur. En við höf-
um aldrei litið á þær sem „fatlað-
ar”. Nú talar Kay í iýrsta sinn um
hvernig það er að vera að missa
sjónina. Hún talar hátt því náin
vinkona hennar, Muriel, hefur
lært að gera kröfur vegna vaxandi
heyrnardeyfu. Muriel og Kay lýsa
stuðningsneti vinkvenna sem líta
hver eftir annarri, borða saman,
skiptast á húslyklum ef einhver
skyldi detta og verða ósjálfbjarga.
Sögur okkar varpa ljósi á hið
óslitna samhengi milli færni og
ófærni. Heilablæðing mín hefur
geflð mér nýja sýn á öldrun. Við
erum öll föúuð undir yfirborðinu
- hvert okkar flnnur til varnar-
leysis eða særanleika, stundum
eru þau sýnileg, stundum ekki og
þau eru hluti af okkur. Við erum
hvert öðru háð. Femínisminn er
sterkastur þegar hann leyíir hin-
um „veikustu” að vera með.
Hvar er ég stödd
núna?
Eftir flmm ár er líkamlegt ástand
mitt enn að þróast - en næstum
ómerkjanlega. Ég á við stöðugt
jafnvægisleysi að stríða. Ég stend
og geng við tvo stafl, hægt og er
17