Vera - 01.08.1993, Blaðsíða 38

í S R A E L
ÓGNAR FEMINISMI ÞJÓÐARÖRYGGI?
ísraelskur feministi og friöar-
sinni, Simona Sharoni, skrifar
grein í janúarhefti bandaríska
tímaritsins Ms. þar sem hún
varpar fram þeirri spurningu
hvort feminismi ógni þjóðar-
öiyggi. Sharoni segir að ofbeldi
gegn konum og börnum hafi auk-
ist svo í kjölfar uppreisnar Palest-
ínumanna 1987 og Persaflóa-
stríðsins 1991 að það sé ógnvekj-
andi. Sharoni segir að margir
ísraelskir feministar og friðar-
sinnar séu nú komnir á þá skoð-
un að kvenfrelsisbarátta í ísrael
sé samofin frelsisstríði Palestínu-
manna. Ef ekki finnist lausn á
deilum gyðinga og Palestínu-
manna fái konur enga lausn
sinna mála.
Sharoni bindur miklar vonir við
samtök sem hafa myndast milli
gyðingakvenna og palestínskra
kvenna í ísrael og á herteknu
svæðunum. Þátttaka og virkni
palestínskra kvenna í uppreisn-
inni 1987 vakti töluverða athygli,
þvi hún kom ekki heim og saman
við þá mynd sem flestir hafa af
palestínskum konum sem „und-
irgefnum" og „frumstæðum“. Með
því að hittast og ræða málin hafa
gyðingakonur fengið betri innsýn
í hvernig er að lifa sem hernumin
þjóð og palestínskar konur gert
sér grein fyrir að sameiginleg bar-
átta er mikilvæg. Afrakstur fund-
anna er m.a. sameiginleg mót-
mæli og nýjar hreyfingar, t.d.
Svartklæddu konurnar sem hafa
í fimm ár mótmælt hernáminu
með þvi að standa vikulega á
götuhornum. Svartklæddu kon-
urnar láta aðkast og upphrópan-
ir eins og „lesbíur“, „hórur
Arafats" og „arabasleikjur" ekki á
sig fá. Löngu fýrir friðarráðstefn-
una í Madrid höfðu feministar úr
röðum ísraelskra og palestinskra
kvenna staðið fýrir alþjóðlegum
ráðstefnum um frið i Mið-Austur-
löndum. Með því að hitta og
vinna með palestínskum konum
hafa ísraelskar konur sett spurn-
ingarmerki við landfræðileg og
sálfræðileg landamæri. En ísra-
elskt samfélag er ekki tilbúið til
þess að véfengja þessi landa-
mæri, segir Sharoni.
Sharoni heldur þvi fram að það
sé ekki aðeins í ísrael sem reynt
sé að gera lítið úr starfsemi þessara kvenna,
henni hafnað eða mætt af mikilli heift, hið sama
gildi einnig um útlönd því dyggir stuðningsmenn
ísraels líti á alla gagmýni á stefnu stjórnvalda í
ísrael sem föðurlandssvik og kjósi þvi að láta
sem þessir hópar séu ekki til. Rík áhersla er lögð
á að sameinast gegn óvininum og allt sem gæti
tvístrað þjóðinni er þagað í hel af ótta við að það
kynni að verða notað gegn Ísraelsríki og gyðing-
um. Feministar, einkum úr röðum bandarískra
gyðinga, sem hafa róttæka skoðun á öllum fé-
lagslegum og pólitískum málum, frá réttindum
homma og lesbía til afnáms aðskilnaðarstefnu í
Suður-Afríku, hafa ekki getað fjallað um hið við-
kvæma mál Ísrael-Palestína af sama feminíska
sannfæringarkraftinum. Sharoni segir að í stað
þess að endurskoða gagnrýnislausan stuðning
sinn við ísrael hafi þær verið í andstöðu við til-
raunir palestínskra, gyðinga og ísraelskra
kvenna til að tengja saman kynferði og stjórn-
mál. Sem dæmi um slíkt má nefna að leiðandi
feministi og friðarsinni í ísrael fagnaði Hanan
Mikhail-Ashrawi, talsmanni sendinefndar
Palestínumanna, þegar hún kom heim frá friðar-
ráðstefnunni í Madrid, en nokkrum vikum síðar
reyndi sendinefnd amerískra gyðinga, að þagga
niðri í Ashrawi, þar sem hún flutti ávarp á
kvennaráðstefnu í Washington D.C.
Þeir sem halda því fram að það sé jafnrétti kynj-
anna í ísrael benda iðulega á þá staðreynd að
kona hafl verið forsætisráðherra og að konur
gegni herskyldu rétt eins og karlmenn. Hin
íleygu orð Ben-Gurions um að Golda Meir væri
„snjallasti karlmaðurinn í þinginu" féllu henni
ekki í geð og hún hafnaði þessarí ímynd í viðtali
árið 1972 með þeim rökum að í henni fælist að
það væri betra að vera karl en kona og slik orð
styrktu stöðu karla í ísraelskum stjórnmálum.
En lítið gerði Golda Meir í stjórnartíð sinni til að
virkja konur í stjórnmálum.
Hin goðsögnin, um aðlaðandi, dulúðugar, ung-
ar stúlkur í hermannabúningum með vélbyssur
um öxl, hefur verið notuð til að leggja áherslu á
hveiju ísraelsríki er tilbúið til að fórna til að
halda velli. Herskylda kvenna er sönnun þess að
ríkið á engra annarra kosta völ en að virkja kon-
ur til að taka þátt í þjóðarátaki um að verja land-
ið. En raunveruleikinn í ísrael er sá, að mati
Sharoni, að hugmyndin um „þjóðaröryggi" hefur
verið notuð til að réttlæta ójöfnuð sem byggist á
kyni, kynþætti og stétt. Að minnsta kosti 70 pró-
sent ísraelskra kvenna sem gegna herþjónustu
eru þjálfaðar til að gegna hefðbundnum kvenna-
störfum og i þjálfun þeirra er lögð áhersla á
kvenlegar dyggðir. Flestar herkonur eru ritarar,
brjóta saman fallhlífar, vinna eldhús- eða fram-
leiðslustörf. Aðrar eru lánaðar til annarra ráðu-
neyta ef þörf er á auka mannafla þar. Þær vinna
t.d. sem kennarar, aðstoða hjúkrunarfræðinga,
lögreglukonur o.s.frv. Með því að „lána“ konur í
opinberar stofnanir eru tengslin milli vigvallar-
ins og heimavígstöðva styrkt á
sama tíma og áherslan er efld á
að herinn sé miðpunktur þjóðlífs-
ins. Hið mikilvæga hlutverk hers-
ins gerir það að verkum að konur
geta ekki mótmælt stöðu sinni
innan hans án þess að eiga það á
hættu að það verði litið svo á að
þær vilji ekki leggja sitt af mörk-
um til að verja landið. Með þvi að
gera þjóðaröiyggi að forgangs-
verkefni er reynt að þagga niður í
öllum óánægjuröddum, bæði
kvenna og gyðinga sem eiga ræt-
ur sínar að rekja annað en til
Norður-Ameríku eða Evrópu. Mál
þeirra verða að bíða úrlausnar
uns friður næst.
Nlarsha Freedman feministi og
lýrrum þingkona segir ástæðuna
fýrír þvi, að feminismi er talinn
ógna þjóðaröryggi í ísrael, þá að
feministar setji spurningarmerki
við hefðbundið hlutverk kvenna.
í ísrael eru konur fyrst og fremst
eiginkonur og mæður. Þar með
eru konur hermenn, eiginkonur
hermanna, mæður hermanna,
systur hermanna, ömmur her-
manna. Þetta eru skyldur kvenna
í heimaliðinu. Konur eru alltaf í
herþjónustu. Ef þær neita að
gegna henni er voðinn vis.
Sifellt fleiri konur hafa komist
að þeirri niðurstöðu að feminismi
og friðarhreyfingar ógni jijóðarör-
yggi eins og það er skilgreint af
hernaðarsinnuðum karlmönn-
um. Aðrar hugmyndir um „frið“
og „öiyggi'1 hafa vaxið úr starfi og
baráttu þessara kvenna. Sharoni
telur að það sé langt frá því að
þessi nýja sýn ísraelskra kvenna
stofni öryggi lands og þjóðar í
hættu - heldur geti hún, ef hún
fær að vaxa og dafna, leitt til þess
að raunverulegur friður komist á.
En hvort ísraelskar konur verða
áfram valdalausar í stjórnmálum
eða komast þangað sem ráðum er
ráðið, er háð getu þeirra til að
neyða fólk til að bindast samtök-
um um að storka ekki aðeins allri
skrúðmælgi um þjóðaröryggi,
heldur einnig goðsögnum um
jafnrétti kynjanna.
RV þýddi og stytti úr Ms. jan/feb 1993
38