Vera - 01.08.1993, Blaðsíða 23

SYSTRAÞEL
FÖTLUNARINNAR
Stefnubreytinq í
málefnum fatlaðra
Síðustu áratugina hefur sú já-
kvæða breyting orðið að farið er
að leggja áherslu á að fatlaðir taki
virkan þátt í því sem gerist í sam-
félaginu. En forsenda þessarar
breytingar er sú að konur sinni
umönnun fatlaðra. Þjónustukerf-
ið byggir á láglaunavinnu kvenna
og nýjar hugmyndir um að fatlað-
ir séu sem minnst á stofnunum
gera ráð fyrir að mömmurnar séu
heima.
„Ég er alls ekki segja að þetta
nýja kerfi sé slæmt, en við verð-
um að vera vakandi fyrir því sem
er að gerast og reyna að finna
réttlátari verkaskiptingu. Breyt-
ingarnar verða að eiga sér stað á
mörgum sviðum því þetta er
efnahagslegt, pólitískt og félags-
legt mál. Ein ástæðan fyrir því að
mæður eru heima eru hin bágu
launakjör kvenna. Foreldrum
finnst þeir vera að taka rökrétta
ákvörðun þegar þeir velja að
mamman sé heima, en í rauninni
er þetta „val” ekkert val. í rann-
sókn minni reyndi ég að rekja
þessa stóru samfélagslegu þætti
sem þrýsta á konur inn í umönn-
unarstörf. Félagsmótunin byrjar
strax í barnæsku og hún heldur áfram allt lífið.
Um leið og fram kemur þörf fyrir umönnun er
þrýst á konur að taka hana að sér. Það er fátt í
samfélagsgerðinni sem hvetur konur til að taka
aðra ákvörðun. Auk þess er konum yfirleitt
kennt um ef eitthvað fer úrskeiðis með börnin og
þær ásakaðar um að vera vondar mæður. Slík
ásökun þýðir í raun að efast er um kvenleika
þeirra og er gífurleg árás á sjálfsmynd hverrar
konu. Fjölskyldur fatlaðra taka oft upp hefð-
bundið fjölskyldumynstur. Móðirin leikur hlut-
verk hinnar fórnfúsu móður til að sanna að hún
sé góð kona og faðirinn sannar karlmennsku
sína með því að vera góð fyrirvinna. Það er inn-
prentað í okkur að þessi hefðbundnu hlutverk
séu hið eðlilega mynstur og íjölskyldur fatlaðra
reyna oft að styrkja sig sem „eðlilegar” Qölskyld-
ur.”
Breytinga er þörf
„Ég er ekkert að gagnrýna að konur skuli vera í
umönnunarstörfum. Þetta eru geysimikilvæg
störf, en rannsókn mín gengur út á að gera þau
sýnileg. Þau eru unnin af konum með mikla
reynslu og þekkingu sem hvorki er borin virðing
fyrir né viðurkennt að sé fyrir hendi. Mér finnst
að við konur verðum að skoða þetta dáiítið gagn-
rýnið og spyrna gegn því að sífeilt sé hlaðið á
okkur meiri vinnu. Það er kominn timi til að
karlar leggi sitt af mörkum," segir dr. Rannveig
Traustadóttir. □
Viðtal: Björg Ámadóttir
Teikning: Sigurborg Stefónsdóttir
HEYRT UM UMÖNNUN
Umönnunarhlutverkið er svo
púkalegt hlutverk, það vill eng-
inn vera í þvi. Það er eins og að
vera hvíslari í leikhúsi - nauð-
synlegt en ósýnilegt.
•
Það er orðið stöðutákn hjá körl-
um að búa með fóstru. Það hafa
ekki allir ráð á þvi.
Umönnun er ekki bara mannleg
samskipti heldur líka strit og
ófrelsi. Það trúir þvi enginn að
óreyndu hversu erfltt er að sjá
um veikan, eldri ættingja.
Umönnun innan fjölskyldunnar
fylgir ekki bara ást, heldur líka
hatur og afbrýðisemi. Þess
vegna þurfum við stærri eining-
ar en fjölskyldur.
•
Ég lá einu sinni ósjálfbjarga í
rúminu i mánuð. Mamma
stjanaði við mig, mataði mig og
skeindi og var ofsalega góð. Ég
var svo vond við hana. Umönn-
unarhlutverkið er vanþakklátt
hlutverk.
BLINDRABÓKASAFN ÍSLANDS
Sér blindum og sjónskertum og öðrum þeim
sem ekki geta fœrt sér
venjulegt prentað letur í nyt
fyrir bókasafnsþjónustu.
Safnið framleiðir til útlóns
bcekur við hœfi fatlaðra
Setjið ykkur í samband við bókaverði
ísíma 91-686922
Blindrabókasafn íslands
Hamrahlíð 17, Pósthólf 4164, 125 Reykjavík
23