Ritmennt - 01.01.1999, Blaðsíða 37

Adalgeii Kristjánsson
RITMENNT 4 (1999)33-56
Þorgeir í lundinum
góða
Þorgeir Guðmundsson kom til Hafnar 1818, þá 24 ára að aldri, og fór einu sinni til
íslands eftir það. Hann varð fljótlega félagi í Hafnardeild Bókmenntafélagsins og for-
seti hennar í tæpan áratug og vann mikið við bókaútgáfu og kortagerð félagsins. Þá
var hann einn af stofnendum Fornfræðafélagsins og vann við útgáfur þess fram til
ársins 1831. Auk þess starfaði hann að bókaútgáfu á eigin vegum. Þorgeir var guð-
fræðingur að mennt og stundaði kennslu jafnhliða öðrurn störfum. T.a.m. var hann
aðstoðarprestur við Brimarhólmskirkju. Hann varð prestur í Gloslund- og Græs-
haugeprestakalli á Lálandi í upphafi árs 1839 og Nysted og Herridslev áratug síðar
þar sem hann lést í upphafi árs 1871.
Meira en hálf önnur öld er liðin frá því
að íslendingar í Kaupmannahöfn
efndu til samsætis á vordögum 1839 til að
kveðja einn landa sinna sem búinn var til
brottfarar frá Höfn til að gerast prestur í
Glólundi og Grashaga á Lálandi. Minningin
um þetta samsæti og tilefni þess hefir lifað
góðu lífi meðal íslendinga fram til þessa
dags vegna þriggja kvæða sem ort voru af
þessu tilefni. Þau voru prentuð og sungin í
samkvæminu. í einu þeirra kemur fyrir
nafn Þorgeirs Guðmundssonar, mannsins
sem þarna var kvaddur, en jafnframt ráðgert
í kvæðinu að vitja hans að nýju:
Þegar lauf skrýðir björk,
þegar ljósgul um mörk
rennur lifandi kornstanga móða,
þá mun farið af stað,
þá mun þeyst heim í hlað
til hans Þorgeirs í lundinum góða.
Hin kvæðin voru íslands minni og Borð-
sálmur. Hvorugt þeirra snerti Þorgeir per-
sónulega en í hinu síðarnefnda var vikið að
ýmsu í íslensku þjóðfélagi með nokkurri
eljaraglettu. Frá þeim degi hafa lcvæðin ver-
ið sungin í samkvæmum íslendinga og
Kveðja íslendinga til séra Þorgeirs Guð-
mundssonar hljómar jafnan þegar sumri er
fagnað. Hér á eftir verða sögð nokkur deili á
þeim manni sem varð óbeint til þess að
Jónas Hallgrímsson orti þessi kvæði sem
síðan hafa lifað á vörum þjóðarinnar.
Ætt og uppruni
Þorgeir Guðmundsson var fæddur þriðja í
jólum 1794. Faðir hans var séra Guðmund-
ur Jónsson síðast prestur og prófastur á
Staðastað. Að loltnu námi í Skállioltsslcóla
1781 gerðist Guðmundur skrifari Hannesar
33